پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
مجله ویستا

مستمع امروز پای هر منبری نمی نشیند


مستمع امروز پای هر منبری نمی نشیند

متاسفانه در سال های اخیر بسیاری از مداحان به رعایت اصول پایبند نبوده و سبب انحراف و فراموش کردن بسیاری از سنت های عزاداری شده اند

تغییر در آیین‌ و شیوه‌های‌ عزاداری‌ در جامعه‌ امروز. این‌ آسیبی‌ است‌ که‌ در حال‌ حاضر به‌ پایین‌ آوردن‌ سطح‌ کیفی‌ مجالس‌ سوگواری‌ ما و در نتیجه‌ تحریف‌ و تغییر آن‌ منجر شده‌ است‌. بدون‌ تردید، یکی‌ از شاخصه‌ها در تعیین‌ سطح‌ کیفی‌ عزاداری‌ و سوگواری‌ صحیح‌ و اصولی‌، مداحان‌ هستند که‌ در واقع‌ هدایت‌ کنندگان‌ مجالس‌ و مراسم‌ محسوب‌ می‌شوند.

متاسفانه‌ در سال‌های‌ اخیر بسیاری‌ از مداحان‌ به‌ رعایت‌ اصول‌ پایبند نبوده‌ و سبب‌ انحراف‌ و فراموش‌ کردن‌ بسیاری‌ از سنت‌های‌ عزاداری‌ شده‌اند.

این‌ موضوع‌ بهانه‌یی‌ بود برای‌ گفت‌وگو با محمدرضا غلامرضازاده‌ از مداحان‌ اهل‌ بیت‌ که‌ در آن‌ علل‌ تغییر شیوه‌ها و تحریف‌ آیین‌ عزاداری‌ به‌ بحث‌ گذاشته‌ شد.

مطمئناً به‌ نسبت‌ گذشته‌ تفاوت‌های‌ بسیاری‌ در مراسم‌ و آیین‌های‌ عزاداری‌ ما اتفاق‌ افتاده‌، این‌ تفاوت‌ها تا چه‌ میزان‌ در کاهش‌ سطح‌ کیفی‌ عزاداری‌ موثر بوده‌ است‌؟

بطور مطلق‌ نمی‌توان‌ قضاوتی‌ کرد. به‌ هرحال‌ یکسری‌ سنت‌های‌ خوب‌ در گذشته‌ برای‌ عزاداری‌ وجود داشته‌ که‌ الان‌ اثری‌ از آن‌ نیست‌. البته‌ محاسنی‌ هم‌ بعدها به‌ وجود آمده‌ که‌ نمی‌توان‌ منکر آنها شد. مثلاً در گذشته‌ سخنران‌ یا مداح‌ سعی‌ می‌کرد مردم‌ را با اشعار نغز، قوی‌ و پرمحتوا موعظه‌ و نصیحت‌ کند. اول‌ منبر غالب‌ مداحان‌ این‌گونه‌ بود که‌ شعر سعدی‌، حافظ‌، صائب‌ را می‌خواندند. این‌ یعنی‌ اینکه‌ مردم‌ را با ادبیات‌ آشنا می‌کردند و ذوق‌ مردم‌ را پرورش‌ و صیقل‌ می‌دادند و هدفمند می‌کردند. مردم‌ هم‌ چون‌ از دیرباز اهل‌ شعر و ادبیات‌ بودند، این‌گونه‌ با آنها ارتباط‌ برقرار می‌شد. بعد هم‌ آرام‌آرام‌ به‌ سمت‌ اشعار عزاداری‌ و نوحه‌ می‌رفتند که‌ کم‌کم‌ این‌ مقدمه‌ منبر مداح‌ها و شعر حافظ‌ و سعدی‌ خواندن‌ حذف‌ شد. این‌ موضوع‌ به‌ جایی‌ رسیده‌ که‌ الان‌ اگر شعر سعدی‌ را بخوانی‌ مردم‌ متوجه‌ نمی‌شوند. چون‌ ذایقه‌ آنها دستخوش‌ یکسری‌ تغییرات‌ قرار گرفته‌، بنابراین‌ به‌ جای‌ این‌ اشعار، شعرهای‌ «آبکی‌»، سست‌ و بی‌محتوا از بس‌ خوانده‌ شده‌ که‌ مردم‌ اینها را بیشتر می‌پسندند و ترجیح‌ می‌دهند.

● راه‌حل‌ چیست‌؟

باید این‌ سبک‌ و سیاق‌ اصلاح‌ شود و سنت‌ قبل‌ احیا شود. ضمن‌ اینکه‌ اشعار روضه‌ و مصیبت‌ اشعار قوی‌ بود، الان‌ طبق‌ فرمایش‌ بزرگان‌ خیلی‌ موارد انحرافی‌ دارد و خیلی‌ از نکات‌ نباید گفته‌ شود. درگذشته‌ مداحان‌ موسیقی‌شناس‌ بودند، این‌ موضوع‌ هم‌ می‌تواند تاثیرگذار باشد؟

در گذشته‌ همانطور که‌ می‌دانید مداحان‌ با سبک‌ها و دستگاه‌های‌ موسیقی‌ آشنایی‌ داشتند و براساس‌ این‌ شناخت‌ نوحه‌ و روضه‌ می‌ساختند. ظاهراً بخاطر نگاه‌ فقهی‌ بعضی‌ از علما به‌ موسیقی‌، رفته‌ رفته‌ مداحان‌ ما از موسیقی‌ فاصله‌ گرفتند. فراموش‌ نکنید که‌ در زمان‌ گذشته‌ بسیاری‌ از خواننده‌های‌ رادیو و تلویزیون‌ از مداح‌ها سبک‌ یاد می‌گرفتند، بسیاری‌ از خواننده‌های‌ ما هم‌ از ابتدا مداح‌ یا قاری‌ قرآن‌ بوده‌اند.

در حال‌ حاضر اکثر مداح‌ها موسیقی‌ دستگاهی‌ بلد نیستند و با نگاه‌ مطرودی‌ به‌ این‌ مقوله‌ می‌نگرند. بنابراین‌ یکی‌ از راه‌های‌ برگشتن‌ به‌ سنت‌ها و پرمحتوا شدن‌ مجالس‌ و مراسم‌، این‌ است‌ که‌ مداحان‌ ما با اصول‌ موسیقی‌ ملی‌ و مذهبی‌ آشنا شوند.

همانطور که‌ در ابتدا هم‌ گفتم‌ قدم‌ بعدی‌ در این‌ راه‌ این‌ است‌ که‌ مداحان‌ با ادبیات‌ و شعر آشنا شوند و اوزان‌ عروضی‌ را بدانند. باور نمی‌کنید که‌ بعضی‌ها مثنوی‌ را از غزل‌ تشخیص نمی‌دهند، فرق‌ رباعی‌ را با دوبیتی‌ نمی‌دانند. در این‌ خصوص‌ باید کلاس‌های‌ مخصوص‌ برپا شود. چرا در بیان‌ تاریخ‌ بین‌ مداح‌ها اتفاق‌ نظر نیست‌؟

در بحث‌ مرثیه‌خوانی‌ و روضه‌خوانی‌ ذکر این‌ نکته‌ ضروری‌ است‌ که‌ اساساص مداح‌های‌ اهل‌ بیت‌ تاریخ‌خوان‌ هستند نه‌ تاریخدان‌. تاریخ‌ نوشتن‌ باید توسط‌ مورخین‌ انجام‌ گیرد، مورخین‌ دانشگاهی‌ یا حوزوی‌. بنابراین‌ ما باید از تاریخ‌ درست‌ و پالایش‌ شده‌ استفاده‌ کنیم‌ نه‌ اینکه‌ خود چیزی‌ از دل‌ تاریخ‌ درآوریم‌ که‌ با واقعیت‌ فاصله‌ داشته‌ باشد.

در حال‌ حاضر ما یکسری‌ کتب‌ تاریخی‌ داریم‌ که‌ پالایش‌ نشده‌ است‌ و وظیفه‌ کارشناسان‌ و علما این‌ است‌ که‌ این‌ پالایش‌ را بخصوص‌ نسبت‌ به‌ روضه‌ انجام‌ داده‌ و در اختیار مداحان‌ قرار دهند. در اینجا جا دارد یکی‌ از مشکلات‌ مداحان‌ را هم‌ بیان‌ کنم‌. مداحان‌ جایگاهی‌ در جامعه‌ ندارند. هرگروهی‌ الان‌ برای‌ خودش‌ صنف‌ و جایگاهی‌ دارد. نداشتن‌ صنف‌ و گروه‌ یعنی‌ اینکه‌ تشکیلاتی‌ برای‌ ساماندهی‌ مداحان‌ وجود ندارد. اگر چنین‌ تشکیلاتی‌ وجود داشت‌ چنین‌ مشکلی‌ به‌ وجود نمی‌آمد و مداحان‌ منفعل‌ عمل‌ نمی‌کردند. ضمن‌ اینکه‌ تشکیلات‌ می‌توانست‌ برای‌ آنها کلاس‌های‌ مختلف‌ بگذارد و مداحان‌ تحت‌ آموزش‌ قرار گیرند.

به‌ هرحال‌ نیاز دارد که‌ تحلیل‌ روضه‌ بداند. بداند که‌ چرا حسین‌ (ع) به‌ کربلا رفت‌ یا چرا بسیاری‌ از بزرگان‌ مثل‌ شهید مطهری‌ می‌گویند قاسم‌ بن‌ حسن‌ (ع) در کربلا ازدواج‌ نکرد و... الان‌ در بعضی‌ کتب‌ می‌بینیم‌ که‌ برخی‌ بزرگان‌ نوشته‌اند ایشان‌ ازدواج‌ کرده‌ است‌.در این‌ کلاس‌ها این‌ آموزش‌ها می‌تواند داده‌ شود.

روضه‌ باید تحلیل‌ شود و علت‌ اینکه‌ روضه‌ اشکال‌ دارد باید به‌ مداح‌ گفته‌ شود تا او روضه‌ صحیح‌ را بخواند و در حقیقت‌ با منطق‌ صحیح‌ امام‌ حسین‌ (ع) مردم‌ را آشنا سازد.


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 2 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.