دوشنبه, ۳۱ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 20 May, 2024
مجله ویستا

اسرائیل, تهدید هسته ای فراموش شده


اسرائیل, تهدید هسته ای فراموش شده

در این مقاله سعی بر این است تا به این سوالات پاسخ داده شود كه آیا اسرائیل از تكنولوژی هسته ای بهره برداری می كند و اینكه آیا فناوری تولید و تكثیر تسلیحات هسته ای را دارا می باشد و نیز آیا توان هسته ای این كشور می تواند برای جهان و به ویژه منطقه خاورمیانه خطرناك باشد پس از پایان جنگ جهانی دوم و ادعای كشتار شش میلیون یهودی در طول این جنگ, اسرائیل تاسیس گردید

در این مقاله سعی بر این است تا به این سوالات پاسخ داده شود كه آیا اسرائیل از تكنولوژی هسته‌ای بهره برداری می‌كند؟ و اینكه آیا فناوری تولید و تكثیر تسلیحات هسته‌ای را دارا می‌باشد و نیز آیا توان هسته‌ای این كشور می‌تواند برای جهان و به ویژه منطقه خاورمیانه خطرناك باشد. پس از پایان جنگ جهانی دوم و ادعای كشتار شش میلیون یهودی در طول این جنگ، اسرائیل تاسیس گردید. موجودیت این دولت همواره از سوی كشورهای منطقه‌ی خاورمیانه زیر سوال بوده و عكس‌العمل‌هایی در این خصوص از طرف دولتهای اسلامی و عربی صورت پذیرفته است. از سوی دیگر ابهاماتی در خصوص شكل‌گیری این رژیم و حمایتهای همه جانبه دول غربی به ویژه ایالات متحده از آن وجود داشته است از جمله این حمایتها می‌توان به كمكهای تسلیحاتی فراوانی اشاره كرد كه به طرق گوناگون و تحت عناوین مختلف در اختیار این رژیم قرار گرفته است. از حمایت‌های غرب می‌توان به در اختیار قراردادن فناوری ساخت و تكثیر سلاحهای هسته‌ای اشاره نمود. امروزه خطر تولید و تكثیر این گونه تسلیحات بر هیچ كس پوشیده نبوده و جامعه بین‌المللی در خصوص جلوگیری از تولید و اشاعه تسلیحات هسته‌ای به یك اجماع نظر كلی دست یافته است. از آنجایی كه تاكنون سند معتبری در خصوص میزان توان هسته ای اسرائیل به سبب كارشكنی این رژیم در ارائه اطلاعات به نهادهای ذی‌ربط بین‌المللی منتشر نگردیده است، بررسیها و افشاگریها در این خصوص بیشتر شكلی ژورنالیستی و احساسی داشته و كمتر مبتنی بر مدارك مستدل بوده است. در این مقاله سعی بر این است تا به این سوالات پاسخ داده شود كه آیا اسرائیل از تكنولوژی هسته‌ای بهره برداری می‌كند؟ و اینكه آیا فناوری تولید و تكثیر تسلیحات هسته‌ای را دارا می‌باشد و نیز آیا توان هسته‌ای این كشور می‌تواند برای جهان و به ویژه منطقه خاورمیانه خطرناك باشد. پاسخ به این سوالات مسئله‌ای است كه سعی گردیده تا در این مقاله به آنها پرداخته شود.

۱ - فعالیت‌های هسته‌ای اسرائیل از آغاز

به دنبال موجودیت یافتن رژیم اسرائیل در اواخر سال ۱۹۴۸ یك فیزیكدان یهودی فلسطینی الاصل به نام موشه سوردین(moshe sordin) كه بر روی بررسی ساخت اولین رآكتور فرانسه كار می‌كرد به اسرائیل آمد تا در مورد آینده راكتورهای هسته‌ای صحبت كند او در این سفر با نخست وزیر اسرائیل دیدار كرد این در حالی بود كه اسرائیل در این سال حتی فاقد یك متخصص فیزیك هسته‌ای بود پیرو همین سفر نقشه‌برداری از وضعیت زمین در صحرای نقب طی سالهای ۵۱ - ۱۹۴۹ برای ارتقای دستیابی اسرائیل به مواد هسته‌ای صورت گرفت. از اوایل دهه ۵۰ گفت‌وگوهای زیادی میان مقامات فرانسوی و اسرائیلی صورت پذیرفت و به دنبال این گفت و گوها كمیسیون انرژی اسرائیل براساس طرحی الگوبرداری شده از فرانسه در سال ۱۹۵۲ تاسیس گردید. این در حالی بود كه تاسیس این كمیسیون دو سال بعد این تاریخ آشكار گردید. علاوه بر این در ۸ دسامبر ۱۹۵۳ آیزنهاور رئیس جمهور ایالات متحده طی نطقی در سازمان ملل از برنامه اتم در راه صلح خود سخن به میان آورد كه ناقص سیاست ضد هسته‌ای امریكا بود و در آن از فروش مواد هسته‌ای از سوی آن كشور خبر می‌داد به دنبال این موضوع، اسرائیل پس از تركیه دومین كشوری بود كه به طرح ابتكار اتم در راه صلح محلق گردید در ۲۰ مارس ۱۹۵۷ اسرائیل قرار دادی را برای ساخت یك رآكتور كوچك تحقیقاتی از نوع استخر شنا در ناخال سورك به عنوان بخشی از برنامه اتم در راه صلح با ایالات متحده امضا كرد.همكاری‌های اسرائیل و فرانسه همچنان رو به گسترش بود به طوری كه در سوم اكتبرا ۱۹۵۷ موافقت‌نامه دیمونا طی دو سری اسناد رسمی به امضا رسید این موافقت‌نامه به دو گروه از اسناد سیاسی و فنی تقسیم می‌شد. موافقت نامه سیاسی شكلی مبهم داشت و به وظایف قانونی طرفین مربوط می‌شد. نكته قابل توجه به این قرار داد این است كه اسناد مربوط به آن هنوز محرمان هستند. اتحاد فرانسه و اسرائیل به دلیل اینكه فرانسه تاریخی در جهان عرب داشت یك اتحاد نامعمول بود. این همكاری دلایل گوناگونی دارد. در دهه‌ی ۱۹۵۰ صنعت كوچك و جوان هسته‌ای فرانسه در جستجوی یك مشتری بزرگ بین‌المللی بود تا این فرصت را در اختیار فرانسه قرار دهد كه به عنوان یك بازیگر هسته‌ای صلاحیت خود را به اثبات برساند. از طرف دیگر موقعیت ژئوپلتیك اسرائیل و همكاری این كشور در زمینه دادن اطلاعاتی در خصوص روابط مصر و شورشیان الجزایر به فرانسه این كشور را به فروش تكنولوژی هسته‌ای به اسرائیل ترغیب كرد و این معامله بین این دو كشور پروژه دیمونا را عملی ساخت روابط این دو كشور بنا بر دلایلی از اواخر دهه ۵۰ رو به سردی گرایید عامل موثر در كاهش روابط اسرائیل و فرانسه انتخاب ژنرال دوگل به نخست وزیری فرانسه در سال ۱۹۵۸ و به دنبال آن ریاست جمهوری وی می‌باشد. به طوری كه در ۱۳ می ۱۹۶۰ وزیر امور خارجه فرانسه به سفیر اسرائیل اعلام كرد فرانسه تصمیم گرفته است مناسبات هسته‌ای خود را با اسرائیل قطع كند. در این خصوص فرانسه از اسرائیل سه تقاضا كرد كه نشانگر تغییر سیاست فرانسه در مورد پروژه‌ی دیمونا می‌باشد اول اینكه اسرائیل بایستی دیمونا را از حالت محرمانه خارج كند و ماهیت صلح آمیز راكتور را اعلام نماید. دوم اینكه اسرائیل راكتور مربوطه را تحت بازرسی بین المللی احتمالا بازرسی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی IAEA قرار دهد. نهایتا اینكه فرانسه تامین سوخت اورانیوم طبیعی رآكتور را به پذیرش شرایط مذكور موكول كرد علی رغم اینكه فرانسه این شرایط را پیش روی اسرائیل قرار داد در عمل شركت فرانسوی مسئول ساخت راكتور هیچ گونه دستوری برای توقف آن دریافت نكرد و كار آن تا بعد از مرحله‌ای راه اندازی در سال ۱۹۶۴ كه رآكتور به اسرائیلیها تحویل داده شده ادامه یافت.(۳) دومین تامین كننده نیازهای هسته‌ای اسرائیل بعد از فرانسه را كشور نروژ در این دوره به خود اختصاص داده بود، در بین سالهای ۵۷-۱۹۵۶ شركت نروژی نرسك هیدرو (Norsk Hydro) تنها تولید كننده اروپایی آب سنگین تجارتی بود اسرائیل مذاكراتی را با نروژ جهت تهیه آب سنگین دیمونا صورت داد كه در سال ۱۹۵۹ بالغ بر ۲۰ تن آب سنگین از آن كشور خریداری كرد.(۴) بیشترین فشار خارجی بر روی برنامه‌های هسته‌ای اسرائیل از سوی ایالات متحده وارد می‌شد در ۲ دسامبر ۱۹۶۰ قبل از اینكه اسرائیل رسما فعالیت‌های هسته‌ای خود را اعلام كند. وزارت خارجه ایالات متحده از فعالیت‌های سری هسته‌‌ای پرده برداشت. این مسئله در ۱۶ دسامبر همان سال از طریق نیویورك تایمز به اطلاع افكار عمومی رسانده شد. ۵ روز بعد از این قضیه بن گوریون نخست وزیر اسرائیل در ۲۱ دسامبر اعلام كرد كه اسرائیل یك راكتور ۲۴ مگاواتی برای اهداف صلح جویانه ساخته است. فشار ایالات متحده با پیروزی كندی در انتخابات ریاست جمهوری این كشور تشدید گردید و موجب شد كه اسرائیل اجازه‌ی بازرسی‌های محدود را به بازرسان آمریكایی بدهد. مجموعا در طول دهه ۶۰، هفت بار این بازرسی‌ها صورت گرفت كه مدركی در خصوص دستیابی به تسلحیات هسته‌ای به دست نیامد.(۵)بازدیدهای ایالات متحده از مجموعه دیمونا مانع از برنامه هسته‌ای اسرائیل نشدن و تنها توانست ابهام و ناشفافی را در سیاست تسلیحات هسته‌ای اسرائیل تقویت كند و یا به عبارت دیگر می‌توان گفت كه هدف بازرسی‌های توقف برنامه‌های هسته‌ای اسرائیل نبود بلكه تشویق اسرائیل به این امر بود كه آشكارا به یك كشور دارنده سلاح هسته‌ای تبدیل نشود و در نتیجه زنجیره‌ای از اشاعه تسلیحات هسته‌ای ایجاد نكند و این امر قوت بیشتری گرفت و به صورتی كه در سال ۱۹۷۰ اسرائیل از جانب ایالات متحده به صورت دو فاكتو به عنوان یك قدرت هسته‌ای شناخته شد. در آستانه جنگ ۱۹۶۷ تقریبا تمام اجزای یك سلاح هسته‌ای ساخت اسرائیل آماده بود طبق منابع فرانسوی‌ و آمریكایی جداسازی پلوتونیوم در مجموعه دیمونا از سال ۱۹۶۶ آغاز گردید. كار طراحی اولین سلاح هسته‌ای انفجاری ساخت اسرائیل حدودا همان سال با موفقیت به اتمام رسید و موشك فرانسوی اسرائیلی MD-۶۲۰ در مرحله آزمایش قرار گرفت.(۶) در طول این سالها اسرائیل به طور كامل از امنیت تاسیسات هسته‌ای خود محافظت به عمل می‌آورد و مقامات این رژیم تلاش فراوانی برای مخفی نگهداشتن نیروگاه‌های هسته‌ای خود داشتند به عنوان مثال در طول جنگ ۶ روزه اعراب با اسرائیل این رژیم یك جنگنده میراژ خود را برفراز مجموعه دیمونا ساقط كرد و نیز یك هواپیمای خطوط هوایی لیبی را با ۱۰۴ مسافر در آسمان صحرای سینا منهدم نمود.(۷)


شما در حال مطالعه صفحه 1 از یک مقاله 3 صفحه ای هستید. لطفا صفحات دیگر این مقاله را نیز مطالعه فرمایید.