کنترل خشم و جای خالی آموزش آن

اسیدپاشی، فحش‌های رکیک، دعوا و جراحت با چاقو و.... کم نیستند خبرهایی که در این زمینه می‌شنویم یا می‌خوانیم و عادت کرده‌ایم که شاید کمی ‌متاثر شویم یا افسوس بخوریم و البته کمتر …

اسیدپاشی، فحش‌های رکیک، دعوا و جراحت با چاقو و.... کم نیستند خبرهایی که در این زمینه می‌شنویم یا می‌خوانیم و عادت کرده‌ایم که شاید کمی ‌متاثر شویم یا افسوس بخوریم و البته کمتر کسی هست که بتواند راه‌حل مناسبی حداقل برای کاهش آن مطرح کند.

نقطه مشترک همگی این حوادث در ناراحتی و خشم است.

جوانی که پاسخ منفی در خواستگاریش دریافت کرده است، هواداران تیمی ‌که بازی یا مدیریت یا حتی داوری در مسابقه تیم فوتبال مورد علاقه‌شان را نپسندیدند یا خشم ناگهانی که به چاقو کشی و جراحت یا قتل یکی از طرفین دعوا منتهی شده است.

آنچه بسیاری از ما نمی‌آموزیم نحوه کنترل خشم است. مطمئنا نمی‌توان گفت فردی خشمگین نمی‌شود یا ناراحت نمی‌شود و به هر حال شرایطی که باعث خشم و ناراحتی افراد شود محتمل است، اما آنچه باید به آن توجه شود روان‌شناسی خشم و ایجاد آمادگی در افراد برای برخورد با خشم و ناراحتی است.

در مدارس ساعت‌های زیادی صرف آموزش یا پرورش کودکان می‌شود؛ برنامه‌های متنوع، تشویقی یا حتی تنبیهی برای این‌که به طور مثال فرد آیین‌های مذهبی را اجرا کند. اما در این میان جای خالی روان‌شناسی و آمادگی روانی کودکان و نوجوانان خالی است.

خانواده‌ها نیز عموما معلومات و تخصص لازم در این زمینه را ندارند و این‌گونه است که نوجوانان و جوانان آنچه در خشم و نحوه نمایش آن‌را می‌دانند از دوستان یا جامعه اطراف خود می‌آموزند. این‌گونه است که نوجوانی فرا می‌گیرد می‌تواند حتی فردی را بکشد اگر مثلا به او فحش دهد یا به او توهین کند. او همچنین می‌آموزد که افتخار است کسی را که مخالف او بوده یا به نحوی به او توهین کرده مورد ضرب و شتم قرار دهد و در نهایت می‌بینیم در جوامعی که این مساله بیشتر رایج است دعواهای خشونت‌آمیز حتی به بهانه‌های ساده بیشتر و قتل و جراحت بیشتر اتفاق می‌افتد.

شاید از خود سوال کنید که مگر می‌شود خشم را کنترل کرد؟ و آیا می‌توان کنترل خشم را یاد داد؟ جواب کاملا مثبت است. همان‌طور که یک سرباز می‌آموزد در موقعیت جنگی روحیه خود را نبازد، یا یک پرستار یا دکتر با دیدن یک بیمار با وضعیت وخیم، خونسردی خود را حفظ کند، کنترل یا مدیریت خشم نیز با آموزش و تمرین امکان‌پذیر است. کافی است از کودکی یا نوجوانی بیاموزیم در شرایط خاص (مثل زمانی که فردی به ما فحاشی کرد) چگونه باید رفتار کنیم و آن را تمرین کنیم و در واقع بیاموزیم در این شرایط باید چگونه رفتار کنیم تا برنده باشیم.

آموزش کنترل خشم بی‌تردید تاثیر بسیار زیادی در جرائم خواهد داشت. به نظر می‌رسد در شرایط کنونی، صدا و سیما و مدارس جای مناسبی برای شروع آموزش و نحوه کنترل خشم بخصوص به کودکان و نوجوانان است و امیدواریم نسل بعدی با آمادگی بیشتری با شرایط ناراحت‌کننده برخورد کنند و به نوعی جامعه آرام‌تری داشته باشیم.

وبلاگ علیرضا شیرازی