سه شنبه, ۲ مرداد, ۱۴۰۳ / 23 July, 2024
تاریخ علمی عزیز
نگاهی به تاریخ نگری ابن فندق
ظهیر الدین ابو الحسن علی ابن زید بیهقی معروف به ابن فُندُق در مقدمه کتاب خویش، تاریخ بیهق، مباحثی در خصوص مباحث نظری تاریخ مطرح ساخته است که در این مقال به شرح و بررسی آن پرداخته خواهد شد.
ابن فندق در مقدمه کتاب مزبور ابتدا به علومی اشاره می کند که از دیدگاه وی "علوم عزیز" تلقی می شوند. علومی نظیر علم حدیث نبوی، علم الانساب (که نویسنده این علم را خاص اعراب می داند) و علم تاریخ.
وی در این باره می نویسد: "عهد مورخان منقرض شده است و همم و بقایای امم، در مهاوی قصور و نقصان قرار گرفته و هر کسی لذت در جمع و منع می داند و این لذتی اندک باشد به نسبت لذت کبری".
نکته مهمی که در نگرش ابن فندق به تاریخ وجود دارد اینکه وی جزء معدود مورخین دوران گذشته است که تاریخ را به عنوان علم یاد کرده است. ابن فندق نه تنها تاریخ را علم میداند بلکه آن را علمی عزیز به شمار می آورد. وی در مدح علم تاریخ می نویسد:
علم تاریخ گنج اخبار است
همچو با شمال طیار است
هر که بر مرکبش سوار بود
دانش او یکی هزار بود
نویسنده کتاب تاریخ بیهق در بخش دیگری از مقدمه مزبور اشاره ای به قلمرو و موضوع علم تاریخ می نماید و با نقل حدیثی از پیامبر (ص)؛ "العلم علمان علم الادیان و علم الابدان"، علم تاریخ را ترکیبی از علم ادیان و علم ابدان قلمداد می نماید. در مورد این برداشت چنین توضیح می دهد که "آنچه تعلق به دین دارد شناختن ابتدای خلقت آدم و اخبار گذشتگان از انبیا و رسل علیهمالسلام و احوال ائمه و مقدمان دین و مقامات هر یکی از ایشان و تفاصیل ملل و نحل و مذاهب و واضع هر یکی و آنچه رفته است در عهد رسول علیه السلام از مخالفان و موافقان و معجزات انبیا علیهم السلام و امثال اینها و آنچه تعلق به مصالح ابدان دارد آن است که هیچ واقعه نباشد از خیر و شر که سانح گردد که نه در عهد گذشته مثل آن یا نزدیک بدان واقعه ای بوده باشد و چنان که اطبا از بیماری های گذشتگان که افتاده باشد و اطبای بزرگ آن را علاج کرده دستور سازند و بدان اقتدا کنند و امام دانند.
همچنین وقایعی که افتاده باشد و سعاداتی که در عهد گذشته مساعدت نموده، اسباب آن بداند و از آن احتراز باید کرد، احتراز کنند، آنچه حادث شود چنان که در عهد گذشته از آن احتراز کرده باشند و دفع آن کرده آن را دفع کنند ازیرا که در عالم کم تر واقعه باشد که نه پیش از آن مثل آن یا قریب بدان افتاده باشد.
ابن فندق در ادامه مواردی از فواید علم تاریخ را بر می شمارد از جمله اینکه تاریخ علمی است که به کمک آن می توان از اخبار و احوال و آثار گذشتگان که نمی توان از طریق مشاهده و حس و عقل (تجربه) به دست آورد اطلاع و آگاهی یافت.
وی خواندن تاریخ و در واقع یکی از فوید تاریخ را به مثابه مشورت با تمام عقلای عالم از عصر آدم تا دوره اخیر می داند و در این باره می نویسد: "کسی که در تواریخ تامل کند و اخبار گذشتگان بداند در هر حادثه و واقعه که او را پیش آید از عهد آدم تا به عهد وی جاری مجرای آن باشد که با جمله عقلای عالم در آن مشورت کرده باشد".
از دیگر فواید تاریخ از نگاه ابن فندق ارضای یک نیاز غریزی در وجود انسان توسط مطالعه تاریخ است. وی معتقد است اخبار و استخبار جزء غریزه آدمی است و انسان ذاتا از شنیدن اخبار و حکایات گذشتگان لذت میبرد. ابن فندق فایده دیگری نیز برای تاریخ ذکر کرده و آن را مختص حاکمان می داند؛ که همان استفاده از تجربیات حکومتداری گذشتگان است.
حجت الله کریمی
تعمیرکار درب برقی وجک پارکینگ
دورههای مدیریتی دانشگاه تهران
فروش انواع ژنراتور دیزلی با ضمانت نامه معتبر
ویدیوهای آموزشی هفتم
مسعود پزشکیان ایران دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی دولت سیزدهم دولت رهبر انقلاب مجلس محمدجواد ظریف مجلس دوازدهم انتخابات
هواشناسی قتل شهرداری تهران تهران سازمان هواشناسی پلیس شورای شهر تهران علیرضا زاکانی تب دنگی سیاست اربعین پشه آئدس
قیمت خودرو خودرو بازار سرمایه حقوق بازنشستگان قیمت دلار واردات خودرو بازار خودرو ایران خودرو سایپا قیمت طلا برق مالیات
سعید راد سینمای ایران سینما درگذشت دفاع مقدس عاشورا بازیگر فضای مجازی تلویزیون کربلا
دانشگاه فناوری دانش بنیان شرکت دانش بنیان حوزه علمیه دانشگاه تهران سازمان امور دانشجویان
رژیم صهیونیستی کامالا هریس جو بایدن غزه دونالد ترامپ فلسطین اسرائیل یمن آمریکا روسیه چین ترامپ
فوتبال پرسپولیس استقلال لیگ برتر نقل و انتقالات باشگاه پرسپولیس نقل و انتقالات لیگ برتر المپیک 2024 پاریس سپاهان لیگ برتر ایران باشگاه استقلال المپیک
فیلترینگ همستر کامبت ایلان ماسک سامسونگ سرعت اینترنت شرکت های دانش بنیان مایکروسافت گوگل تلفن همراه
سرطان دیابت فشار خون آلزایمر چاقی رژیم غذایی بارداری ویتامین مغز استرس افسردگی