پول توجیبی چرا, چقدر و از چه سنی

آموزش مدیریت مالی به کودکان در گفت وگو با دکتر علی شاه حسینی دکترای مدیریت برنامه ریزی

والدین باید فرزندانشان را از همان دوران کودکی با مفهوم پول آشنا کنند. برخی والدین بر این باورند که دادن پول توجیبی به فرزندان امری خطاست چراکه فرزند آنها هنوز خیلی کوچک است و ارزش واقعی پول را نمی‌شناسد...

از سوی دیگر، برخی نیز بر این باورند که تا آنجا که وسعشان می‌رسد به فرزندشان پول توجیبی بدهند.آنها با این روش اجازه نمی‌دهند فرزندشان احساس کمبود کند و حتی گاهی اوقات فرزندانشان نمی‌آموزند یا فراموش می‌کنند که پول چه ارزشی دارد. کدام‌یک از این دو گروه، فرزندانی خودساخته و آینده‌نگر خواهند داشت؟ آیا پول ندادن یا کم پول دادن به بچه‌ها باعث سرخوردگی آنها نمی‌شود؟در «فرزندپروری» این هفته این پرسش‌ها را از دکتر علی شاه‌حسینی، دکترای مدیریت برنامه‌ریزی و مدرس دانشگاه آزاد اسلامی،‌پرسیده‌ایم.

▪ پول توجیبی دادن به بچه‌ها خوب است یا بد؟

پول توجیبی آغاز درس مدیریت مالی است؛ درس درست خرج و پس‌‌انداز کردن، درس بخشندگی و آینده‌نگری. آموزش مهارت استفاده از پول مانند سایر مهارت‌های زندگی از سنین پایین‌تر آغاز شود. پول توجیبی شروع خوبی برای یاد دادن این مهارت به کودکان و نوجوانان است.

▪ از چه سنی می‌توان به کودک پول توجیبی داد؟

وقتی کودکان به ۶ سالگی می‌رسند معمولا آنقدر بزرگ شده‌اند که بتوانند مسوولیت پولشان را به عهده بگیرند. باید به کودک توضیح دهید مبلغ پولی به او می‌دهید و در قبال آن مقدار پول مسوول است. پس پول دیگری از شما نمی‌گیرد تا اینکه زمان پول توجیبی بعدی شود. با او در مورد پول صحبت و در خرج کردن به او کمک کنید.

▪ درست است که دادن پول‌ توجیبی باعث استقلال کودک می‌شود؟

بله، پول توجیبی به کودک احساس استقلال می‌بخشد و به او می‌آموزد چگونه تصمیم بگیرد، کجا خرج کند و چقدر تا ماه آینده پول دارد. در واقع او را با مفهوم سرمایه و پس‌انداز آشنا می‌کند. او می‌آموزد گاهی برای رسیدن به بعضی خواسته‌هایش از بعضی از خواسته‌ها بگذرد. به‌علاوه، هوش و استعداد مالی کودک تقویت می‌شود. وظیفه هر پدر و مادری است که علاوه بر دادن پول توجیبی به فرزند خود، او را با راه‌های پس‌انداز و ارزش پول آشنا کنند. همچنین تفاوت میان نیاز، خواسته و آرزو را به خوبی درک کند تا در آینده تصمیم‌های عاقلانه‌تری در مورد نحوه خرج کردن بگیرد.

▪ برخی والدین در قبال انجام کاری به کودک پول می‌دهند. این رفتار درست است؟

برخی والدین تصور می‌کنند پول توجیبی پاداشی برای رفتار خوب یا دستمزدی برای کار روزانه بچههاست. مثلا می‌گویند اگر درست را خوب بخوانی یا اتاقت را مرتب کنی، به تو پول می‌دهیم درحالی که پول توجیبی نباید وسیله‌ای برای تشویق یا تنبیه کودکان یا وادارکردن آنها به اطاعت شود. پول توجیبی وسیله‌ای آموزشی و تربیتی است که هدف و نتیجه مشخصی دارد. باید از طریق آن، حق انتخاب و واگذاری مسوولیت به فرزندان خود بدهیم.

▪ آیا لازم است قوانین خاصی برای خرج کردن پول وضع شود؟

برای خرج کردن پول، نه؛ ولی می‌توان برای دریافت پول زمان مشخصی را تعیین کرد. برخی والدین توقع دارند وقتی به فرزندشان پول می‌دهند فقط آن را پس‌انداز کند درحالی که این‌طور نیست. پس از مداخله در خریدها و تهدید و خط و ‌نشان کشیدن باید خودداری کرد. والدین فقط باید به فرزندشان تاکید کنند این مقدار پول ‌توجیبی را تا چه مدت باید خرج کند و اگر به دلیل خرج‌های نادرست نتواند تا زمانی که تعیین شده، پول کافی داشته باشد، آنها هیچ پولی به او نخواهند داد و نباید هم از این حرف ناراحت شود. با این کار اصول اولیه معامله آموزش داده می‌شود.

▪ اگر کودکی توانایی مدیریت مالی نداشت و هر بار پول کم آورد، چه باید کرد؟

بهتر است به او بگویید اگر تمایل دارد، می‌تواند برای خریدهایش با شما مشورت کند. به‌علاوه اگر می‌بینید هر بار با کمبود پول مواجه می‌شود، اگر مثلا هر ۲ هفته یکبار پول توجیبی به او می‌دهید، این کار را هفتگی انجام دهید و میزان پول را هم کم کنید. اگر باز هم پولش را بی‌دلیل خرج کرد، عصبانی نشوید و او را یک هفته از دریافت بخشی از پول‌توجیبی محروم کنید. مثلا یک‌چهارم میزان پول دریافتی را کاهش دهید.

▪ گاهی برخی خانواده‌ها به دلیل محبت افراطی پول توجیبی زیادی به فرزندشان می‌دهند. این کار درست است؟

نه! آنها با این کار به نوعی تربیت نازپرورده را نهادینه می‌کنند. این نوع تربیت باعث می‌شود فرزند برای به دست‌آوردن مال سختی نکشد و هرچه اراده کند در اختیارش قرار گیرد.

▪ پول توجیبی در سنین مختلف باید هرچند وقت یکبار داده شود؟

پول توجیبی کودکان کلاس اول و دوم بهتر است هر هفته داده شود؛ پول‌توجیبی بچه‌های کلاس‌های سوم تا پنجم هر ۲ هفته و پول‌توجیبی بچه‌هایی که در مقطع راهنمایی و دبیرستان درس می‌خوانند، هر ۳ تا ۴ هفته.

▪ حرف آخر؟

با فرزندانتان بازی خریدکردن انجام دهید. می‌توانید خریدکردن را با پول واقعی یا کارت‌های فرضی آغاز کنید. به آنها پول بدهید به خرید بروند و هرچه می‌خواهند تهیه کنند. مفهوم پول درآوردن را به آنها یاد بدهید. از زمانی که به قدر کافی بزرگ شدند، بگذارید از امور مالی خانه مثلا اینکه مبلغ قبض آب چقدر است، چقدر صرف هزینه مسافرت شده و... باخبر شوند. از همان ابتدا همه چیز را مشخص کنید و نظارت داشته باشید ولی دخالت نکنید. از آنها بخواهید بخشی از پولشان را صدقه بدهند و اگر حالشان خوب است یادآوری کنید که این به دلیل صدقه‌ای است که داده‌اند. فرصت پس‌انداز، ولخرجی و... را به کودک بدهید تا هریک را تجربه کند و بداند که چانه‌زدن به معنای قناعت است، نه خساست. این کار در تمام دنیا مرسوم است و اصول و آداب خاص خود را دارد.

راضیه پاشایی