گیاهان دارویی موثر در تعادل هورمون های زنانه

روزانه میلیون ها زن در سراسر جهان عوارض ناشی از عدم كاركرد بهینه سیستم هورمونی را تجربه كرده و می كنند پاره ای از این عوارض عبارتند از سندرم پیش از قاعدگی, افسردگی, كاهش میل جنسی, فیبروسیت پستانی سرطان پستان , داشتن حالت ویار مانند نسبت به غذا و خصوصا مواد قندی, غده های شكمی, خونریزی غیرمعمول و بیش از حدرحم, نازایی و غیره

عدم تعادل هورمونی یكی از مشكلاتی است كه اكثر زنان در دوره‌های مختلف عمرشان به آن دچار می‌شوند. اگرچه اغلب این مسائل به شروع دوران یائسگی در میان‌سالی بازمی‌گردد ولی ایجاد مشكلات ساختاری در اوایل دوران بلوغ و یا سنین پایین‌تر از آن نیز می‌تواند منشاء این مشكلات باشد.

شدت مشكلات هورمونی معمولا با بالارفتن سن افزایش می‌یابد ولی ارتباط مستقیمی میان این دو وجود ندارد. درواقع انباشت فشارهای مختلف می‌تواند موجب ایجاد عدم تعادل در آهنگ طبیعی كاركرد ماهانه هورمون‌های زنانه شود، چراكه نحوهٔ كاركرد این سیستم مسئول ایجاد سلامتی در كل سیستم بدن زنان، خصوصا در دوران باروری می‌باشد.

روزانه میلیون‌ها زن در سراسر جهان عوارض ناشی از عدم كاركرد بهینه سیستم هورمونی را تجربه كرده و می‌كنند. پاره‌ای از این عوارض عبارتند از: سندرم پیش از قاعدگی، افسردگی، كاهش میل جنسی، فیبروسیت پستانی (سرطان پستان)، داشتن حالت ویار مانند نسبت به غذا و خصوصا مواد قندی، غده‌های شكمی، خونریزی غیرمعمول و بیش از حدرحم، نازایی و غیره. نوسان میزان هورمون‌های استروژن و پروژسترون با تغییر سن زنان امری معمول است اما در دوران یائسگی این نوسانات باعث ایجاد عوارضی مانند كج‌خلقی، كاهش میل جنسی، گر‌گرفتگی hot flash و ضعف حافظه می‌گردد.

مدت‌های مدیدی روش‌های هورمون درمانی به عنوان تنها نوشداروی این مشكلات شناخته می‌شد. اما تحقیقات و مطالعات بسیاری كارایی و ایمنی این روش را زیر سوال می‌برد. نرخ فزاینده سرطان پستان و افزایش عوارض قلبی در زنانی كه تحت هورمون درمانی قرار گرفته بودند، همگی به منزلهٔ زنگ خطری بود كه موجب ایجاد خلل در اعتقاد به كارآیی روش‌های هورمون درمانی می‌شد. زنانی كه در مرحله یائسگی قرار دارند همواره مترصد یافتن راهكاری جهت حفظ نیروی جوانی، قوای جنسی و ظرفیت‌های ذهنی خویش هستند. آنان برای درمان عوارض یائسگی روز به روز بیشتر به درمان‌های طبیعی روی می‌آورند.

اگرچه همواره برای پیشگیری یا حتی درمان، تاكید اصلی بر استفاده از رژیم‌های غذای و ورزش است، ولیكن در این مقاله سعی شده در مورد گیاهانی كه در درمان عوارض یائسگی مفیداند، بحث شود:

● رژیم غذایی و ورزش

یك روز رژیم طبیعی (ارگانیك) كه حاوی مقادیر زیادی از سبزیجات برگوار تیره و اسیدهای چرب مانند امگا۳ باشد در درمان این عوارض ضروری است. استفاده از سبزیجات و مواد غذایی ارگانیك بسیار حائز اهمیت است چون باقیمانده علف‌كش‌ها و آفت‌كش‌های موجود در آنها باعث تجمع مواد خارجی و سموم در بدن می‌گردد. این ملكول‌ها كه بعضا سرطان‌زا نیز هستند در جایگاه‌های گیرندهٔ هورمون‌های استروژن قرار گرفته و باعث ایجاد مشكلاتی از قبیل سندرم پیش از قاعدگی، ناباروری، سرطان رحم، یائسگی و سایر بیماری‌های زنانه می‌گردد. كپسول‌هایی كه اغلب گیاه‌خواران از آن استفاده می‌كنند باعث افزایش جذب سبزیجات می‌گردند. روغن دانه بذرك (تخم كتان) منبع عالی اسیدهای چرب امگا ۳ می‌باشند. سویا یكی دیگر از منابع هم تغذیه‌ است كه به عنوان تنظیم كنندهٔ‌ استروژن شناخته شده است.

در مطالعه بوم‌شناسی نواحی كه پایه رژیم غذایی آنها را سویا تشكیل می‌دهد؛ به مستندات زیادی برمی‌خوریم كه بیانگر كاهش قطعی سرطان و سایر بیماری‌های بدخیم هستند.

شبدر قرمز Red clover منبع غنی تركیات مشابه استروژن می‌باشد. این گیاه تنها منبعی است كه به طور طبیعی حاوی هر چهارنوع ایزوفلاون‌های استروژن‌زای اصلی می‌باشد. محقیقن طب گیاهی مصرف عصارهٔ بدون الكل ایزوفلاون‌های سویا و شبدر قرمز كه حاوی حداقل ۴۰ میلی‌گرم ایزوفلاون باشد را به صورت كپسول‌های گیاهی توصیه می‌كنند. این متخصصین تاكید دارند كه در تهیه این داروها از گیاهانی كه دستكاری ژنتیكی نشده باشند، استفاده می‌شود. ورزش یكی از ارزشمندترین عوامل موثر است. ورزش مداوم به مدت ۳۰ دقیقه در روز اثرات مثبتی مثل كنترل وزن، كاهش بهبود تعادل رفتاری، كاهش كلسترول (بد)، هضم بهتر غذا، خواب آرامتر و تنظیم غدد مترشحه هورمونی را به عهده دارد.

(cimiafuga racemosa) Black cohosh اثرات بسیار مفیدی در درمان نشانگان یائسگی دارد. ایزوفلاون‌های موجود در Black Cohosh جایگاه گیرنده استروژن را مسدود می‌كند و باعث كاهش آنزیم‌های عامل ایجاد جسم زرد در تخمدان كه مسبب اصلی گر‌گرفتگی هستند، می‌شود. مصرف این گیاه همچنین در درمان سندرم پیش از قاعدگی بسیار موثر است.

Dong quai یا Angelica sinesis گیاهی است كه ازسده‌های پیش در درمان بی‌نظمی قاعدگی مصرف می‌شود. این گیاه در درمان كم‌خونی و تقویت سیستم خونسازی بدن بسیار موثر است ولی از آنجایی‌كه موجب افزایش خونریزی می‌گردد بهتر است در دوران بارداری و یا پریودهای طولانی مصرف نشود.

گیاه پنج‌انگشت یكی از مفید‌ترین گیاهانی است كه در درمان عوارضی مانند گر‌گرفتگی، احتباس مایعات و افسردگی موثر است. سیب‌زمینی شیرین وحشی یك گیاه ریشه‌ای خوراكی است كه سالیان سال در زنان سراسر جهان برای درمان نازایی، تاخیر در قاعدگی و عوارض یائسگی استفاده می‌كنند. عصاره تمشك قرمز به «شربت حیات زنانگی» معروف است. از عصاره برگ‌های این گیاه، شرابی تهیه می‌شود كه مجله پزشكی lanset ، اثرات آن را در تعادل كاركرد رحم شرح داده است.

قابله‌های سنتی و متخصصین طب گیاهی معتقدند كه این گیاه در تعادل كاركرد مفاصل رحم بسیار موثر است و باعث تسهیل زایمان، كاهش خونریزی پس از زایمان و غنی‌سازی آغوز می‌شود. آغوز اولین شیر مادر است كه مصرف آن باعث تقویت سیستم ایمنی نوزاد می‌گردد. متخصصین طب گیاهی نمونه‌های مختلفی از این گیاه را به صورت بدون الكل، كم‌الكل، طبیعی (ارگانیك) و كپسول‌های استاندارد تهیه كرده‌اند.