دموکراسی و خبر

روزبه فرازمند

هربرت . ج. گنز ، دموکراسی و خبر،  ترجمه دکتر علیرضا دهقان،  انتشارات سازمان مطالعه وتدوین کتب علوم انسانی دانشگاهها (سمت)، تهران،  1385
کتاب دموکراسی و خبر بطور کلی کتابی است که به تحلیل و نقد سیستمها و رویکردهای خبر رسانی در جامعه امریکا می پردازد.  معیار نویسنده برای نقد طبق گفته خود میزان دموکراتیک بودن یا «چند دیدگاهی» بودن خبر هاست, به این معنی که هر چه در خبر رسانی ارزشها و دیدگاههای اقشار و طبقات بیشتری از شهروندان لحاظ شود, ما با سیستم خبری مسؤولانه تری در قبال شهروندان روبروییم.
 نویسنده کتاب عینی بودن و بی طرفی خبرنگاران و مفسران را رد می کند و عینی بودن را فقط روشی آگاهانه می داند که توسط خبر نگاران اعمال می شود تا گزارش از ارزشهای شخصی مجزا شود اما امکان وجود ارزشهای غیر آگاهانه یا نا پیدا همیشه در محصول نهایی یا نتیجه وجود دارد. مثلا نحوه تاکیید نا آگاه گزارشگران روی بعضی کلمات میتواند باعث جهت دار شدن کل گزارش در جهت منافع و دیدگاههای یک طبقه خاص اجتماعی, مثلا طبقه متوسط سفید پوست شود, یا عینی بودن هیچ تاثیری در مورد ترجیح دادن کاخ سفید به عنوان اولین منبع خبرهای روزمره داخلی ندارد. گنز هنوز فاصله زیادی می بیند بین اوضاع کنونی خبر رسانی در جامعه آمریکا و مدل آرمانی اش که مبتنی است بر دموکراسی آرمانی شهروندان. به نظر گنز نقش روزنامه نگاران معاصر در دموکراسی سیاسی و اقتصادی کاهش یافته است. "" افزایش سودجویی رسانه ها و مؤوسسات خبری موجب کم شدن روزنامه نگاران, به ویژه روزنامه نگاران چند دیدگاهی شده است, و نتیجه نهایی آن کاهش علاقه مخاطب به خبر و کم شدن مخاطبان است. علاوه بر این  رسانه های خبری گرفتار شیوه های تولید خبر به صورت زنجیره ای و خط تولید گونه و مشکلات دیگرند. از نتایج مهم این نوع روزنامه نگاری و فعالیت خبری ترویج, تبلیغ و توجیه فعالیتهای شخصیتهای سیاسی و مقاماتی است که شهر وندان بیش از هر کس به آنها بی اعتمادند.""  
  گرچه گنز رویکرد چند دیدگاهی را به خبر رسانی رویکردی بی عیب و نقص نمی داند اما اعتقاد دارد برای مطبوعاتی مبتنی بر بنیان سرمایه داری در کشوری ناهمگون که فاقد مطبوعات حزبی است, راه حل عملی ایجاد فضایی متکثر تر در رسانه ها برای ارائه و تفاسیر خبر و رساندن صدا,دیدگاهها و خواسته های طبقات مختلف توسط خبرنگارانی است که کار تحقیقاتی و مبتنی بر جستجو انجام داده اند. او این مهم را راه حلی برای ارتقاء دموکراسی شهروندی می داند. مثلا به نظر گنز بی تفاوتی سیاه پوستان ایالتهای جنوبی به مسائلی از قبیل انتخابات که در سال 2000 در انتخابات فلوریدا نمود بیرونی یافت رابطه مستقیم دارد با بازتابانیده نشدن دیدگاهها و ارزشهای این طبقه توسط نهاد های دموکراتیک و خبری طی سالیان سال.
 البته گنز اصلاح ساختارهای سیاسی و اقتصادی کل جامعه را نیز مکمل ایده چند دیدگاهی خود در رسانه های خبری   می داند و بدون چنین اصلاحاتی تحقق رویای آمریکایی اجین شده با دموکراسی آرمانی شهروندان را عملی نمی بیند.
 کتاب دموکراسی و خبر که توسط دکتر علی رضا دهقان به فارسی برگردانده شده اولین اثر ترجمه شده از جامعه شناس نام دار آلمانی الاصل تبعه آمریکا هربرت. ج. گنز به فارسی است. او در سال 1940 طی حکومت نازیها به آمریکا مهاجرت کرده و از آن پس تابع این کشور می باشد. او از سال 1985 تا کنون استاد ممتاز جامعه شناسی و صاحب کرسی رابرت . اس. لیند دانشگاه کلمبیا محسوب می شود. او در سال 2006 جایزه پژوهشگر ممتاز انجمن جامعه شناسی آمریکا را در یافت کرده است. طبق توضیح مترجم"" گنز جامعه شناس برجسته ای است که حدود نیم قرن در مورد مسائل فقر, جامعه شناسی و برنامه ریزی شهری و روزنامه نگاری و رسانه های آمریکا مطالعه کرده است و صاحب تجارب تحقیقاتی و آموزشی ارزشمندی است. بنابر این در کل آشنایی با اندیشه های وی در باره روزنامه نگاری و دموکراسی در آمریکا سودمند است؛ اندیشه ها و تجاربی حاصل سالیان دراز که با کمی تسامح می توان گفت چکیده آن در این آخرین کتابش (تا تاریخ نوشتن این سطور) آمده است. ""
 او این کتاب را ""منبع درسی سودمندی برای دانشجویان مقاطع مختلف تحصیلی در حوزه های ارتباطات, جامعه شناسی, علوم سیاسی, و مطالعات آمریکای شمالی"" می داند.
 فصول کتاب به ترتیب زیر می باشند:
1)    دموکراسی شهروندان و قدرت زدایی از شهروندان
2)    روزنامه نگاری و دردسرهای آن
3)    شیوه های روزنامه نگاری و مشکلات آن
4)    مسئله تأثیرهای خبر
5)    خبر:چه باید کرد
6)    دموکراسی شهروندان: چه می توان کرد