سندرم تخمدان پرکیست

سندرم تخمدان پر کيست (PCO) وضيعتي است که اغلب با قاعدگي نامنظم ، افزايش رشد موهاي زائد ( هيرسوتيسم) و چاقي مشخص مي شود. اما مي تواند زنان را به اشکال متفاوت مبتلا کند. قاعدگي هاي نامنظم يا سنگين مي توانند علامتي از اين وضعيت در بالغين باشد. سندرم تخمدان پرکيست امکان دارد در زماني که خانمي براي باردار شدن مشکل دارد بارز شود.

 

علائم و نشانه هاي سندرم تخمدان پر کيست از اختلال در چرخه توليد مثل منشاء مي گيرد. که بصورت طبيعي هر ماهه با آزاد شدن يک تخمک از تخمدان ( تخمک گذاري ) تکميل مي شود. نام اين وضعيت از ظاهر تخمدانها، در زناني که اين اختلال را دارند گرفته شده است. ( تخمدان بزرگ و پر از کيست است) اين کيست ها فوليکولهايي هستند که از کيسه هاي مايع حاوي تخمکهاي نابالغ پرشده اند.
گرچه اين وضعيت از زمانهاي دور ذکر شده است، اولين بار در سال 1930 وقتي که ايرونگ استاين و ميشل لونتال در مورد گروهي از زنان بدون دوره هاي قاعدگي که داراي تخمدانهاي بزرگ و پر کيست نوشتند د رکتب پزشکي توضيح داده شد. گاهي پزشکان اين وضعيت را استاين – لونتال ، تخمدانهاي پر کيست يا سندرم تخمدان پرکيست هم مي نامند.
سندرم تخمدان پر کيست يکي از اختلالات شايع هورموني در سنين باروري در زنان در ايالات متحده است که حدود 5 تا 10 درصد افراد را گرفتار مي کند. تشخيص زود هنگام و درمان تخمدان پرکيست مي تواند خطر عوارض طولاني مدت مانند ديابت و بيماري قلبي را کم کند . سندرم تخمدان پر کيست اختلالي است که باعث قاعدگي نامنظم و افزايش هورمون مردانه مي شود. تخمدانها کيست پيدا مي کنند و ممکن است نتوانند تخمک آزاد کنند.
علائم و نشانه ها
زناني که سندرم تخمدان پر کيست دارند ممکن است هر کدام از چندين علامت را به شدت متفاوت نشان دهند. کميته اي از انستيتو ملي سلامت آمريکا سه معيار براي تشخيص اين اختلال تعيين کرده است.
– قاعدگي نامنظم يا فقدان قاعدگي
اين شايعترين يافته در سندرم تخمدان پر کيست است. قاعدگي نامنظم به معناي داشتن چرخه هاي قاعدگي است که در فواصل طولاني تر از 35 روز يا کمتر از 8 بار در سال اتفاق مي افتد. اين وضعيت ممکن است در هنگام بلوغ و شروع قاعدگي آغاز شود.
– هورمون مردانه زياد
افزايش سطوح هورمونهاي مردانه ممکن است منجر به علائم فيزيکي مانند رويش موهاي بلند و ضخيم در صورت و سينه، زير شکم ، پشت ، بالاي بازوها يا بالاي پاها شود.جوش صورت و طاسي مدل مردانه بشود . به هر حال همه زناني که سندرم تخمدان پر کيست دارند علائم فيزيکي ازدياد هورمون مردانه را نشان نمي دهند. آزمايشات خوني براي تشخيص سطح بالاي هورمون مردانه در دسترس است.
– رد کردن ساير وضعيتهايي که باعث ازدياد هورمون مردانه و قاعدگي غير طبيعي مي شوند.علل بالقوه مانند هيپوتيروئيدي – وضعيتي که در آن بدن هورمون تيروئيد کمي ترشح مي کند– هم مي توانند باعث ايجاد علائم شوند. هيپوتيروئيدي مي تواند باعث قطع قاعدگي شود. علت محتمل ديگر افزايش پرولاکتين است که در آن غده هيپوفيز هورمون پرولاکتين زيادي ترشح مي کند.اين هورمون تحريک کننده توليد شير از غدد شيري است و تخمک گذاري را مهار مي کند.
منابع ديگري براي افزايش هورمون مردانه، مي تواند وجود تومور در غدد فوق کليوي يا تخمدانها باشد. غده فوق کليه غده کوچکي نزديک کليه است که هورمونهاي مردانه و هورموني به نام کورتيزون را ترشح مي کند.حضور کيستهاي تخمداني که در سونوگرافي توسط پزشک تشخيص داده مي شود،مي توانند نشانه سندرم تخمدان پرکيست باشند. زني ممکن است تخمدانهاي پرکيستي داشته باشد ولي سندرم تخمدان پر کيست نداشته باشد . از سوي ديگر زني با سندرم تخمدان پر کيست ممکن است تخمدانهائي با ظاهر طبيعي داشته باشد.
بسياري از زنان مبتلا به سندرم تخمدان پر کيست چاق هستند. به نظر مي رسد توزيع چربي بر شدت علائم اثر مي گذارد. يکي مطالعه نشان داد که زناني که چاقي مرکزي دارند ( وجود چربي در قسمت مياني بدن يا تنه ) هورمون مردانه، سطح قند و چربي بالاتري نسبت به زناني که تجمع چربي آنها در اندمها است دارند.
وضعيت هاي احتمالي ديگري که با PCO همراه مي شوند اين موارد هستند:
– نازايي
– آکانتوزيس نيگريکانس ( پوست بنفش تيره در اطراف گردن ، گودي بازو، داخل ران ، زير پستانها و نواحي تناسلي )
– درد مزمن لگني
علتها
فرآيند چرخه توليد زنان بوسيله سطوح نوساني هورمونهايي که در مغز توليد مي شود مانند هومورن LH و FSH و هورمونهاي تخمداني تنظيم مي شوند.تخمدانها هورمونهاي زنانه استروژن و پروژسترون و همچنين هورمونهاي مردانه را ترشح مي کنند. هورمونهاي مردانه شامل ” تستسترون ” و ” آندروستن دي ان ” و ” دي هيدرواپي آندروستن (DHEA) ” هستند و به طور کلي هورمونهاي مردانه ناميده مي شوند.
در PCO بدن زن هورمونهاي مردانه زيادي توليد مي کند. تخمدانها تخمک هاي کمتري از زمان طبيعي توليد مي کنند (کم تخمک زايي)، ممکن است اصلاً هيچ تخمکي آزاد نکنند( عدم تخمک گذاري) در غياب تخمک گذاري چرخه قاعدگي نامنظم يا غايب است.پزشکان دليل PCO را نمي دانند ولي تحقيقات ارتباطاتي را بين افزايش انسولين ( هورموني که در لوزالمعده توليد مي شود و به سلولها اجازه استفاده از قند را که اولين منبع انرژي بدن است مي دهد ) پيشنهاد کرده اند. تصور مي شود که انسولين توسط چندين مکانيسم توليد هورمون مردانه توسط تخمدانها را افزايش مي دهد.
عوامل خطر
مطالعات نشان مي دهد که زناني که خواهراني با PCO دارند احتمال بيشتري براي ايجاد اين وضعيت دارند. تحقيقات ديگر ارتباطاتي را بين PCO و سابقه خانوادگي توليد هورمون مردانه زيادي، مقاومت به انسولين ، اختلالات قاعدگي و پرمويي نشان مي دهند.چه زمان بايد بدنبال توصيه پزشکي بود.
تشخيص زود هنگام PCO مي تواند به کاهش خطر عوارض دراز مدت مانند ديابت و بيماري قلبي کمک مي کند. در صورتيکه قاعدگي هاي نامنظم يا سنگين داريد، اضافه وزن داريد، رشد موهاي زائد صورتتان زياد است و جوش مي زنيد با پزشک خود مشورت کنيد .پزشک ممکن است شما را به يک متخصص غدد معرفي کند.
غربالگري و تشخيص
پزشکتان ممکن است شما را از نظر بيماريهاي قلبي عروقي، هورموني و توليد مثلي ارزيابي کند. او ممکن است تاريخچه علائم شما را بگيرد و يک معاينه باليني کامل شامل معاينه لگن انجام دهد. ساير آزمايشات ممکن شامل موارد زير است :
– آزمايشات خوني
امکان دارد خون شما براي انجام اندازه گيريهايي آزمايشگاهي جهت اندازه گيري سطح چند هورمون گرفته شود. اين هورمونها شامل تستوسترون، DHEA و آندروستن دي ان ، LH و FSH پروژسترون و پرولاکتين و هورمون تحريک کننده تيروئيد ( TSH ) که آزاد شدن هورمون تيروئيد از غده تيروئيد را تحريک مي کند باشد. به همين شکل احتمالاً ميزان قند ناشتا ، کلسترول و تري گليسيريد هم اندازه گيري مي شود.
– سونوگرافي
پزشک ممکن است براي اندازه گيري ضخامت رحم درخواست سونوگرافي کند. سونوگرافي بدون درد است. زماني که شما به آرامي بر روي تخت معاينه قرا گرفته ايد، يک وسيله کوچک روي بدن شما قرا مي گيرد. اين دستگاه امواج صوتي غيرقابل شنيدن را که به شکل تصاويري در کامپيوتر ظاهر مي شوند به تصوير مي کشد.
– نمونه برداري از لايه داخل رحم
براي تعيين وضعيتهاي پيش سرطاني که مي توانند باعث خونريزي غير طبيعي از رحم شوند، اين کار انجام مي شود. که معمولاً يک روش بدون بي حسي است و مي تواند در مطب هم انجام شود. در اين روش پزشک يک نمونه بافتي را از لايه داخل رحم شما براي تحليلهاي آزمايشگاهي برمي دارد.
عوارض
زنان داراي PCO در خطر ديابت نوع 2 ( که نام ديگر ديابت غير وابسته به انسولين مي باشد و در بزرگسالي بيشتر ديده مي شود )، فشار خون، افزايش تري گلسيريد، کاهش کلسترول خوب و بيماريهاي قلبي هستند. از آنجا که PCO باعث مختل شدن چرخه توليد مثل مي شود و رحم در معرض ميزان ثابتي از استروژن قرار مي گيرند. زنان داراي PCO در خطر بيشتري براي خونريزي هاي غيرطبيعي رحمي و سرطان لايه داخلي بدن هستند.
درمان
درمان PCO بستگي به توانگري اصلي هر زن مثل نازائي ، پرموئي ، جوش يا چاقي دارد . در طولاني مدت مهمترين جنبه درمان کنتـــرل خطرات قلبي عروقي مانند چاقي ، کلسترول بالا ، ديابت و فشارخون بالاست . احتمالاً پزشک از شما مي خواهد که بطور منظم به او مراجعه کنيد تا معاينه باليني انجام دهد، فشارخون و سطوح قندخـــون ناشتا را براي کمک به تصميمات درماني پيوسته اندازه گيري کند.
زنان باردار داراي PCO که اضافه وزن دارند علايم و نشانه هاي شديدتري دارند .
چاقي مقاومت به انسولين را بدتر ميکند . کاهش وزن ميتواند سطوح هورموني مردانه و انسولين را کم کند . بهر حال ممکن است نسبت به زنان ديگر مشکل بيشتري در کم کردن وزن داشته باشيد يک متخصص تغذيه را ببينيد و يک برنامه غذائي کاهش وزن دريافت نماييد . پزشک ممکن است يک يا چند نوع از داروهاي زير را براي کمک به کنترل علايم و خطرات همراه با PCO تجويز کند.
داروهائي براي تنظيم چرخه قاعدگي
اگر قصد باردار شدن نداريد، پزشک ممکن است قرصهاي جلوگيري از بارداري کم هورمون را که حاوي استروژن و پروژسترون صناعي هستند تجويز کند. اين داروها توليد هورمون مردانه را کم ميکنند و جلوي توليد دائمي استروژن در بدن را ميگيرند. اين داروها خطر سرطان لايه داخلي رحم را کم ميکنند و خونريزي غيرطبيعي را تصحيح مي نمايند.
درمان جايگزين ديگر دريافت پروژسترون به مدت 10 تا 14 روز در ماه است.
اين دارو چرخه قاعدگي را تنظيم ميکند و از سرطان لايه داخلي رحم جلوگيري ميکند اما سطوح هورمون مردانه را بهبود نمي بخشد.
تحقيقات استفاده از متفورمين را براي درمان PCO ارزيابي ميکنند، اين دارو بصورت خوراکي در درمان ديابت نوع 2 استفاده ميشود. متفورمين از توليد و آزادسازي قند از کبد جلوگيري ميکند و بنابراين براي انتقال قند به سلولها به انسولين بيشتري نياز است. چندين کار آزمائي باليني دريافته اند که متفورمين تخمک گذاري را بهبود بخشيده و سطوح هورمون مردانه را در زنان دچار PCO کاهش داده است . اميد است متفورمين در طولاني مدن عوارض قلبي عروقي ناشي از PCOرا کم کند.
داروهائي براي کاهش رشد مو
پزشک ممکن است براي تعديل اثرات ناشي از افزايش هورمون داروهايي را تجويز کند. اسپيرنولاکتون(آلداکتون)اثر هورمونهاي مردانه را متوقف ميکند و توليد هورمونهاي جديد مردانه را متوقف ميکند . اسپيرنولاکتون يکي از داروهاي دفع کننده آب است و ممکن است باعث شود بيش از روزهاي ديگر ادرار کنيد. عوارض جانبي ديگر آن ، خشکي پوست، سوزش سردل ، سردرد و خستگي است. ديگر داروهاي ضدهورمون مردانه فيناستريد و فلوتاميد هستند اما اين داروها گرانتر از اسپيرنولاکتون هستند و عوارض جانبي بيشتري دارند.
داروهايي براي دستيابي به حاملگي
ممکن است براي حاملگي نياز به داروهائي براي تحريک تخمک گذاري داشته باشيد. کلوميفن يک داروي ضد استروژن است که 5 روز در هفته در اولين بخش چرخه قاعدگي استفاده ميشود. اگر کلوميفن به تنهائي موثر نباشد ممکن است در همراهي با آن نياز به کورتيکواستروئيدها ، ترکيبي از LH و FSH بنام گونادوتروپين يا FSH به تنهائي داشته باشيد .
جراحي
اگر داروها به ايجاد و حاملگي کمک نکنند ، پزشک امکان دارد توصيه به يک جراحي سرپائي بنام لاپاراسکوپي تخمدان کند . در اين روش جراح برش کوچکي روي شکم ميدهد و لوله اي را که به يک دوربين کوچک وصل است ( لاپاراسکوپ ) در آن قرار ميدهد . دوربين تصاويري با جزئيات از تخمدانها و اندامهاي لگني مجاور آن در اختيار جراح قرار ميدهد . سپس جراح وسايل جراحي را از برشهاي کوچک پوستي ديگر وارد ميکند . و از جراحي ليزر يا الکتريکي براي ايجاد سوراخهايي در فوليکولهاي بزرگ شده در سطح تخمدانها استفاده ميکند .
هدف اين کار تحريک تخمک گذاري با کاهش سطوح LH و هورمونهاي مردانه است.
پزشکان مطمئن نيستند اين چگونه اتفاق مي افتد. يک فرضيه اين است که سوراخ کردن سلولهاي تخمداني توليد کننده هورمون را تخريب ميکند .برداشتن موها چندين راه براي برداشتن موها وجود دارد. اين موارد برداشتن با تيغ plucking  و استفاده از ژلها و کرمها و لوسيونها است. بهرحال برداشتن موها امکان دارد که پوست را تحريک کند بنابراين از راهنمائي هاي موجود در بسته استفاده کنيد و ميزان کمي از آن را روي ناحيه اي دلخواه از پوست براي تعيين اينکه آيا برايتان مناسب است يا خير امتحان کنيد.
درمان هفته ها ادامه خواهد داشت . بعد از آن ميتوانيد درمان را تکرار کنيد.ساير انتخابها براي برداشتن مو شامل موارد زير است .
الکتروليز
براي برداشتن دائمي موهاي زائد ، بعضي از زنان علاوه بر درمان طبي تحت الکتروليز هم قرار ميگيرند. در اين روش سوزن نازکي داخل فوليکول مو قرار داده ميشود و از جريان الکتريکي براي از بين بردن فوليکول مو استفاده ميشود. از آنجا که تنها يک فوليکول در هر مرتبه درمان ميشود ، اين روش براي نواحي بزرگ بدن مفيد نيستند .
کيتهاي الکتروليز خانگي بي اثر هستند چرا که فوليکول در عمق مو قرار دارد بنابراين سعي کنيد يک کارشناس الکترولوژيست اين کار را برايتان انجام دهد .
درمان ليزر
ماده اي که به مو رنگ مي دهد، ملانين نام دارد. اين ماده نور را از ليزر جذب کرده و آن را تبديل به حرارت مي کند که باعث از بين رفتن فوليکول مو مي شود. نياز به چندين مرحله درمان است. درمان ليزر بيشترين اثر را برروي موهايي که در مرحله رشد هستند دارد و همه موها در يک مرحله يکسان رشدي قرار ندارند. اين روش مي تواند در هر محلي در بدن به جز اطراف چشمها به کار گرفته شود.
ليزر درماني بيش از همه در افرادي با موهاي تيره و پوست روشن قابل استفاده است. علاوه بر مو، پوست هم رنگ خود را از ملانين مي گيرد و پوست تيره با ملانين بيشتر مي تواند، انرژي ليزر بيشتري را جذب کند که منجر به آسيب پوست و بي رنگ شدن آن مي شود. به هرحال پزشکان شروع کرده اند به استفاده از وسايل و تکنيکهاي ليزرئي که نتايج بهتري را براي افراد تيره پوست دارند.
مراقبت از خود
ممکن است توصيه هاي گيج کننده اي را از رسانه هاي ارتباط جمعي، گروههاي حمايتي و کارشناسان بهداشتي در مورد نقش تغذيه در کنترل وزن شنيده باشيد. بيشترين عدم توافقات مربوط به نقش کربوهيدراتها است. کربوهيدراتهاي با زنجيره هاي بلند مثل گلوکز که نوعي قند است مي باشند. دستگاه گوراشي شما اين زنجيره ها را به مولکولهاي کوچک قند که وارد جريان خون شما شده و باعث آزاد شدن انسولين مي شود تقسيم مي کند.
رژيم غذايي کم چرب و پرکربوهيدرات که در سالهاي اخير عموميت يافته مي تواند سطح انسولين را افزايش دهد. بسياري از کارکنان تغذيه و سلامتي به زنان دارايPCO توصيه مي کنند که رژيم کم کربوهيدارت داشته باشند. به هر حال رژيمي که براي جبران کاهش کربوهيدرات ، پروتئين بيشتري را توصيه کند ممکن است جذب چربيهاي اشباع را افزايش دهد، سطح کلسترول خون شما را زياد کند و خطر بيماري قلبي را در شما بيشتر و بيشتر نمايد.
بعضي برنامه هاي رژيمي PCO کربوهيدرات را به درصد مشخصي از کالري محدود مي کند. مثلاً 40 تا 45 درصد کالري کل. بقيه رژيمها توصيه به خوردن کربوهيدراتهاي پرفيبر مي کنند. هر چه غذايي فيبر بيشتري داشته باشد آهسته تر هضم شده و سطح قند خون آهسته تر زيادمي شود. کربوهيدراتهاي پر فيبر شامل نان و غلات کامل، ماکاروني کامل، برنج قهوه اي و لوبياها است .
رژيم بسيار کم کربوهيدرات هدف مطلوبي نيست. کربوهيدراتها مواد مغذي بسيار مهمي هستند بنابراين آنها را به شدت محدود نکنيد . به جاي آن از کربوهيدراتهاي پر فيبري که در بالا گفته شد به همراه محدوديت در کربوهيدراتهاي کم سالم مثل سودا ، آبميوه زياد، کيک ، آبنبات ، بستني ، شيريني و کلوچه استفاده کنيد.
مطالعات بيشتر مي تواند نشان دهد که چه برنامه رژيمي بهتر است. اما واضح است که کاهش وزن به وسيله کم کردن کل کالري دريافتي براي زنان دچار PCO سودمند است.
با پزشک متخصص تغذيه خود در تماس باشيد تا بهترين رژيم را براي شما تعيين کنند. اهميت ورزش کمتر مورد بحث و جدل است. ورزش قند خون را با افزايش انتقال قند از خون به سلولهاي شما از طريق کاهش مقاومت به انسولين کاهش مي دهد. افزايش فعاليت بدني روزانه در زنان دچار PCO و شرکت آنها در يک برنامه منظم فعاليت بدني براي درمان و پيشگيري از مقاومت به انسولين و کمک به کاهش وزن بسيار مهم است.