آثار بحران اقتصادی دنیا بر بازار IT ایران

همه ما کم و بیش خبرهای مربوط به بحران اقتصادی که دامن گیر بازارهای جهانی شده است را شنیده ایم و خوانده ایم

همه ما کم و بیش خبرهای مربوط به بحران اقتصادی که دامن‌گیر بازارهای جهانی شده است را شنیده‌ایم و خوانده‌ایم. این بحران که از آمریکا شروع شد به اروپا و ژاپن و سپس به آسیا و خاورمیانه رسیده است. ریشه همه این بحران‌ها به آمریکا می‌رسد چرا که این کشور با در دست داشتن حدود ۳۰ درصد از سهم اقتصاد جهانی توانسته کل اقتصاد جهان را با بحران روبرو کند.

ماجرا از این قرار بود که بانک‌های آمریکا برای ایجاد گردش مالی بیشتر با دادن وام‌های کلان با بهره بسیار کم به خریداران مسکن آنها را ترغیب به خرید ملک و خانه نمودند.

از آنجایی که شرایط گرفتن این وام‌ها بسیار سهل بود، بسیاری از خانواده‌های طبقه متوسط جامعه آمریکا با گرفتن این وام‌ها خانه‌دار شدند. بعد از این مرحله نوبت به بازپرداخت وام‌ها رسید، ولی خریداران که ضمانت‌های محدودی گذارده بودند در دادن قسط‌ها تعلل کردند و کلی وام بدون بازپرداخت روی دست بانک‌های آمریکا ماند.

در این شرایط بانک‌ها که نمی‌توانستند پول خود را پس بگیرند اقدام به پس گرفتن خانه‌ها از وام‌گیرندگان و به فروش گذاشتن آنها کردند. اما دیگر مشتری برای آنها باقی نمانده بود به همین دلیل آمریکا با معضل دیگری به نام خانه‌های بی‌سکنه روبرو شد.

تمام این اتفاقات منجر شد که نظام مالی آمریکا سقوط کرده و گردش نقدینگی که در دست بانک‌های این کشور بود با مشکل جدی روبرو شود.

بانک‌ها یکی از پس از دیگری ورشکست شده و آثار آن به بورس و به طبع آن به شرکت‌های خصوصی بزرگ آمریکا رسید. با فلج شدن بزرگ‌ترین اقتصاد دنیا، بسیاری از کشورها که به نوعی به این اقتصاد وابسته بودند نیز دچار مشکل شدند و این بحران کم کم به یک بحران جهانی بدل شد.

در این میان کشورهایی مانند ایران که وابستگی کمی به اقتصاد جهانی داشتند و به صورت جزیره‌ای اقتصاد خود را مدیریت می‌کردند با کمترین مشکل روبرو شدند. ولی این کشورها یک پاشنه آشیل داشتند و آن نفت بود.

با گسترده‌تر شدن بحران اقتصادی دنیا رشد اقتصادی کشورها پایین آمد و سهم تولید کالا در قدرت‌های بزرگ صنعتی به پایین‌ترین حد خود رسید. اولین نتیجه این امر این بود که خریداران نفت سهم خرید خود را کم کردند به همین دلیل قیمت نفت نیز پایین آمد و نفت بشکه‌ای ۱۴۰ دلار به نفت بشکه‌ای ۴۰ دلار بدل شد.

پایین آمدن قیمت نفت موجب شد که بالاخره آثار بحران اقتصادی جهان به کشورهایی نظیر ایران نیز برسد.

این بحران آثار خود را در شرکت‌های بزرگ IT نیز نشان داد به شکلی که شرکت YAHOO اقدام به اخراج ۱۵۰۰ نفر از کارکنان و سونی هم اقدام به اخراج ۷۰۰۰ نفر از کارکنان برای کم کردن هزینه‌های خود نمودند.

از آنجا که بازار IT ایران کاملاً به واردات از کشورهای صاحب تکنولوژی وابسته است نمی‌توان انتظار داشت که بحران شرکت‌هایی که نبض بازار IT دنیا در دست آنان است به بازار ما سرایت نکند. به این امر کاهش قدرت خرید مشتریان را که از تبعات رکود اقتصادی است نیز اضافه کنید.

با این وضع اگر گشتی در بازارهای سخت‌افزار تهران بزنید می‌توانید صورت اخم‌آلود فروشندگان را مشاهده کنید!

اگر ما بازار سخت‌افزار و کلاً بازار IT را به ۳ طبقه محصولات ارزان‌قیمت، محصولات میان‌قیمت و بالاخره محصولات گران‌قیمت طبقه‌بندی کنیم بهتر می‌توانیم آنها را بررسی نماییم.

در رده محصولات میان‌قیمت که سهم عمده‌ای از بازار ما را تشکیل می‌دهند قطعاً وضع بسیار بدتر از آنچه که می‌بینیم خواهد شد، چرا که در این اوضاع و احوال خریدارانی که قصد خرید کالاهای میان‌قیمت را دارند یا تصمیم به چشم‌پوشی از خرید خود می‌گیرند و یا به جای محصولات میان‌قیمت به سراغ محصولات ارزان‌قیمت می‌روند.

به عنوان نمونه اگر خریداری تصمیم به خرید یک لپ‌تاپ ۱.۵ میلیون تومانی گرفته بود با عوض کردن تصمیم خود به سراغ خرید لپ‌تاپ‌های زیر ۱ میلیون تومان خواهد رفت و یا اینکه اصلاً سعی می‌کند با چشم‌پوشی کامل از خرید خود احتیاجات خود را با PC فسیلی موجود در خانه خود برطرف کند.

اما در بازار کالاهای ارزان‌قیمت با دو طیف از خریداران روبرو خواهیم بود: اول خریدارانی که از بازار میان‌قیمت‌ها به بازار ارزان قیمت‌ها مهاجرت کرده‌اند. دوم خریدارانی که از همان ابتدا تصمیم به خرید کالاهای ارزان‌قیمت گرفته بودند.

در مورد دسته دوم خریداران باید گفت که از قدرت خرید بسیار کمی برخوردار هستند به همین دلیل هم به سراغ خرید کالاهای ارزان‌قیمت رفته‌اند. اما از سوی دیگر این خریداران بدون دلیل کالایی را نمی‌خرند چون بسیار اقتصادی فکر می‌کنند و تا به کالایی واقعاً نیاز نداشته باشند اقدام به خرید آن نمی‌کنند. پس خیلی بعید است که این افراد که نیاز مبرم به کالایی دارند از خرید آن صرف نظر کنند، البته خریدارانی هم هستند که به دلیل قدرت خرید خیلی کمتر به طور کل دور خرید خود را خط می‌کشند.

با توجه به این امر به طور حتم ریزش مشتری در بازار کالاهای ارزان‌قیمت بسیار کمتر از بازار کالاهای میان‌قیمت خواهد بود. تازه مشتریانی که از بازار کالاهای میان‌قیمت چشم پوشیده‌اند نیز به این بازار اضافه خواهند شد.

با توجه به عوامل ذکر شده به عقیده صاحب این قلم ما در بازار کالاهای ارزان‌قیمت شاهد افت محسوسی نخواهیم بود.

اما می‌رسیم به بازار کالاهای گران‌قیمت. خریدارانی که قصد خرید کالاهای گران‌قیمت را دارند نفسشان از جای گرم برمی‌آید! قطعاً کسی که در این اوضاع و احول هوس خرید یک مادربرد با چیپX۵۸ به همراه یک پردازنده i۷ اینتل نموده، قیمت آن از کمترین اهمیتی برای وی برخوردار نیست. با توجه به این امر نمی‌توان انتظار داشت که در بازار کالاهای گران‌قیمت نیز شاهد افت محسوس باشیم.

اما باید توجه کرد که کالاهای گران‌قیمت سهم بسیار کمی از بازار را در اختیار دارند به همین دلیل نه رشد و نه افت فروش در این بازار در کل بازار تاثیر گذاری زیادی ندارد.

از آنچه در سطور بالا به آن اشاره شد می‌توان نتیجه گرفت که با افت خرید در بازار محصولات میان‌قیمت که سهم عمده‌ای هم از بازار را در اختیار دارند به زودی شاهد رکود بیشتری در بازار IT ایران خواهیم بود.

نتیجه دیگری که می‌توان گرفت این است که به زودی بازار مملو از کالاهای ارزان قیمت خواهد شد، چرا که واردکنندگان تنها با فروش این طیف از کالاهای می‌توانند به سود مورد نیاز فعالیت اقتصادی خود دست یابند.

امید است با حل مشکلات اقتصاد جهانی دوباره شکوفایی و پویایی به بازارهای IT دنیا و البته بازار IT ایران باز گردد.

محمد امین ناهید