اعتیاد نوجوانان؛ چرا و به چه علت؟

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در نهایت بهت و ناباوری با نوجوان‌هایی روبه‌رو شوید که استفاده از مشروب یا مواد مخدر را بد نمی‌دانند. شاید یک دلیل آن، رخنه فرهنگ بیگانه از طریق …

شاید برای شما هم پیش آمده باشد که در نهایت بهت و ناباوری با نوجوان‌هایی روبه‌رو شوید که استفاده از مشروب یا مواد مخدر را بد نمی‌دانند. شاید یک دلیل آن، رخنه فرهنگ بیگانه از طریق ماهواره‌، اینترنت و یا فیلم‌های نامناسب باشد که گاهی فضای خانواده‌ها را مسموم می‌کند. شاید هم به دلیل آن باشد که عده‌ای از والدین داروهایی را که باید پزشک تجویز کند، به قصد کسب احساس بهتر و یا رسیدن به آرامش به طور سرخود مصرف می‌کنند و نوجوان هم به والدین خود نگاه می‌کند.

متاسفانه تعداد نوجوان‌هایی که از این مواد استفاده می‌کنند، زیاد است. البته بیشترشان به طور منظم مصرف نمی‌کنند و اغلب در هنگام فراغت از تحصیل عده کمی به سمت مواد قوی‌تر گرایش پیدا می‌کنند و بیشترشان به صورت گاه و بی‌گاه و تفننی (که البته باز هم عمل خطرناکی است) استفاده می‌کنند.

افراد کم سن و سال‌تر گاهی فقط به دلیل کنجکاوی سراغ مواد می‌روند، چیزهایی شنیده‌اند که برای مثال مواد مخدر، فرد را بالا می‌برد یا احساس خوبی به آدم می‌دهد یا آرامش به وجود می‌آورد، اعتماد به نفس می‌دهد و... این اتفاقات غلط از علل گرایش نوجوانان بوده است.

عده‌ای دیگر به دلیل پذیرش در گروه هم‌سالان خود و براساس این شعار که خواهی نشوی رسوا هم‌رنگ جماعت شو، به سمت مصرف مواد کشیده می‌شوند. عده‌ای دیگر از نوجوان‌ها هم از مواد مخدر به عنوان وسیله‌ای برای اعلام استقلال (به خصوص وقتی با خانواده مشکل دارند) استفاده می‌کنند، عده‌ای دیگر نیز به غلط فکر می‌کنند که مواد مخدر گذرگاه عبور از نوجوانی به بزرگسالی است! به خصوص اگر والدین دانسته باشند که از مواد مخدر مانند سیگار استفاده می‌کنند.

در نوجوان‌هایی که فشارهای اضطراب مدرسه، مشکلات ارتباطی با والدین یا دوستان دارند نیز این مشکل دیده می‌شود و اینها اغلب به افت تحصیلی نوجوان‌ها هم منجر می‌شود.

متاسفانه برخی نوجوان‌ها نمی‌خواهند درک کنند که تغییر خلق حاصل از سوء مصرف مواد، فقط یک راه فرار و احساس کاذب است و بیشتر تاثیر تلقینی داروهاست که موجب می‌شود فرد احساس کند که حالش بهتر شده و این به استفاده بیشتر و بالاخره اعتیاد منجر می‌شود.

مراحل سه‌گانه اعتیاد نوجوانان

تحقیقات، سه مرحله متمایز استفاده از مواد مخدر را در نوجوان‌ها نشان می‌دهد:

۱) مرحله امتحان کردن مواد، در این مرحله:

استفاده از مواد مخدر اغلب تفریحی است. اغلب، دوستان مشوق اصلی ورود به این مرحله هستند البته تغییرات رفتاری زیاد بارز نیست.

۲) مرحله وابستگی روانی به مواد:

در این مرحله نوجوان به اشتباه فکر می‌کند کهمصرف این داروها، به کاهش اضطراب و استرس منجر می‌شود. در این مرحله علامت‌های رفتاری زیر دیده می‌شود:

ماندن در تنهایی

کاهش ارتباط با اعضای خانواده

دعوا و جدل با اعضای خانواده

تغییر در شیوه آرایش مدرسه یا لباس

افت تحصیلی

اختلالات خواب

شلخته شدن

مشکلات تغذیه‌ای

چشم‌های قرمز و پرخون (به‌خصوص درباره استفاده از الکل و حشیش)

سرماخوردگی‌های مکرر یا خون دماغ (به‌خصوص درباره استفاده از کوکایین)

فرار از خانه

اقدام به خودکشی

زودرنجی

بیش‌فعالی (به‌خصوص در هنگام استفاده از اکستازی و کوکائین)

به‌خصوص زمانی که چند مورد از علایم به‌طور هم‌زمان وجود دارند، بیشتر باید شک داشت و باید در اسرع وقت با یک روان‌شناس ملاقات کرد. در غیر این صورت شاید در آینده خیلی دیر شود.

۳) مرحله اعتیاد:

در این مرحله وابستگی روانی و جسمانی به وجود آمده است. گاهی به علت پرهزینه بودن مواد کم‌کم برخی لوازم منزل شروع به ناپدیدشدن می‌کنند! برخی مواقع هم مشکلات قانونی به وجود می‌آید، به خصوص مواقعی که خود نوجوان شروع به خرید و فروش می‌کند. نوجوان‌هایی که اقدام به ترک می‌کنند گاهی بداخلاق، افسرده یا تحریک‌پذیر می‌شوند.

حرف آخر

خوشبختانه بیشتر نوجوان‌ها از مرحله اول (امتحان کردن) جلوتر نمی‌روند که خود این امر هم خطرناک است. گاهی طی کردن این سه مرحله از یکی دو ماه تا چند سال طول می‌کشد. به طور معمول هرچه سریع‌تر متوجه شویم بهتر می‌توانیم پیشگیری و مقابله کنیم.