سرزمین سیستان

سرزمین سیستان در کنار رود هیرمند یکی از مناطق تاریخی ایران به‌شمار می‌اید که آثار و شواهد تمدن‌های بسیاری را در خود جای داده است . تمدن‌هایی که به‌واسطه وجود رود هیرمند و دریاچه …

سرزمین سیستان در کنار رود هیرمند یکی از مناطق تاریخی ایران به‌شمار می‌اید که آثار و شواهد تمدن‌های بسیاری را در خود جای داده است . تمدن‌هایی که به‌واسطه وجود رود هیرمند و دریاچه هامون در این منطقه شکل گرفته‌اند . و بعضا دارای قدمتی پنج هزار ساله هستند . شهر زابل نیز در منطقه سیستان کیک از شهرهای قدیمی این سرزمین به‌حساب می‌اید که آثار تاریخی ارزشمندی را در خود جای داده است . بناهایی که بیان‌گر دوره‌های تاریخی متفاوتی هستند . نام قدیمی شهر زابل نیز « زرنک » بوده که آن‌را منسوب به گرشاسب می‌دانند .

در مکان‌های تاریخی منطقه سیستان نیز می‌توان موارد زیر را برشمرد :

شهر سوخته در ۵۵ کیلومتری جنوب‌غربی زابل با قدمتی حدود ۳۲۰۰ تا ۳۰۰۰ سال ق‌.م

باقی‌مانده‌های شهری هخامنشی در ۴۴ کیلومتری جنوب زابل در دره غلامان

آثار تاریخی کوه خواجه در ۳۵ کیلومتری جنوب‌غربی زابل

قلعه سوخته

میل سمرقند

تپه‌های بی‌بی دولت

قلعه سام

کوه خواجه یکی از باارزش‌ترین و قدیمی‌ترین آثار تاریخی سرزمین سیستان محسوب می‌گردد . این کوه با ارتفاعی حدود ۹۰۰ متر از سطح دریا همانند جزیره‌ای در میان دریاچه هامون قرار گرفته است و می‌توان بر روی آن آثار بناهای باستانی مربوط به دوره‌های تاریخی متفاوت را مشاهده کرد . یکی از مهم‌ترین و شاخص‌ترین بناهای تاریخی این محل ، آتشکده‌ای است قدیمی که زمان ساخت آن به سده یکم پس از میلاد باز می‌گردد . آتشکده مذکور دارای یک تالار مرکزی در وسط و راهروهایی در اطراف است که در نهایت به‌ورودی اصلی آن در جلو ختم می‌گردد و مطابق با سبک چهارطاقی‌های آن‌دوره ساخته شده است . ویرانه‌هایی نیز در اطراف آن وجود دارد که مربوط به دوره‌های اشکانی و ساسانی است .

یکی‌دیگر از بناهای تاریخی شاخص در کوه خواجه ، کاخی است مربوط به دوره ساسانیان که جلوه‌های معماری بدیعی را می‌توان در آن مشاهده کرد . این کاخ شامل عمارتی است که در جلوی آن حیاطی با منظره‌ای بسیار بدیع و زیبا که چشم هر بیننده‌ای را خیره می‌سازد قرار گرفته‌ است . همچنین در بخش جنوبی این تپه معبدی خشتی مربوط به دوره‌های قبل از اسلام قرار گرفته که آن‌را محل پرستش « آناهیتا » می دانند . این معبد که « کرچک چهل گنجه » نام دارد بنابر عقیده برخی ، همردیف بناهایقلعه دختر شمرده می‌شود .

از دیگر بناهای باستانی مربوط به دوره‌های پس از اسلام می‌توان به مقبره « خواجه مهدی بن محمد بن خلیفه » اشاره کرد که در کنار زیارت‌گاه‌های « خواجه قلتان » و « پیر گندم بریان » قرار دارد و سایر آثار باستانی موجود بر روی تپه مربوط به قوم « سکاها »‌ها می‌باشد . که حدود دو قرن پس از میلاد مسیح به منطقه مهاجرت کردند .

بدین‌ترتیب باید اذعان داشت که کوه خواجه در کنار دریاچه هامون در سیستان به‌عنوان یکی از مناطق باستانی ایران دربردارنده آثار تاریخی دوره‌های متفاوتی است ، مطرح می‌باشد .