چرا بعضی گیاهان گوشتخوارند؟

گیاهان همیشه زیبا و اعجاب‌انگیز و البته گاهی ترسناک بوده‌اند. گاهی سوژه اصلی داستان‌های آدم‌خواری بوده‌اند؛ مثل درخت ماراگاسکار که در قرن ۱۸ آدمی را درسته بلعید. شاید شما …

گیاهان همیشه زیبا و اعجاب‌انگیز و البته گاهی ترسناک بوده‌اند. گاهی سوژه اصلی داستان‌های آدم‌خواری بوده‌اند؛ مثل درخت ماراگاسکار که در قرن ۱۸ آدمی را درسته بلعید. شاید شما هم گیاهان گوشت‌خوار را دیده باشید اما این گیاهان همیشه به کوچکی آنچه دیده‌اید نیستند. خارهای آنها می‌تواند خیلی خطرناک‌تر و تیزتر از خارهای گل‌سرخ و برگ‌های طعمه آنها بلندتر از ۳۰ سانتی‌متر باشد. کاغذهای مگس‌گیر را دیده‌اید؟ بشر با الهام از همین گیاهان این کاغذها را ابداع کرده است...

نکته‌ای که جالب به نظر می‌رسد این است که آیا نیاز یک گیاه به گوشت طبیعی است؟ سوالات بسیاری با جواب‌های نامعلوم در رابطه با منشا به وجود آمدن این گیاه وجود دارد. سوالاتی مثل اینکه چرا تعداد آنها کم است؟ آیا ازت در این میان دخالتی دارد و...

تحقیقات نشان داده است که دلیل پیدایش این گیاه رویش آن در منطقه‌ای بوده که فقیر از مواد غذایی بوده و در نتیجه بر‌ای بقایش مجبور بوده به منابع غذایی دیگر رجوع کند. یک گیاه به شکل طبیعی موادغذایی را از طریق ریشه و انرژی را از طریق فتوسنتز جذب می‌کند و البته ازت در ترکیبات مواد غذایی نقش بسیار مهمی بازی می‌کند. وقتی که ازت معدنی کم باشد، باید آن را از طریق ازت حیوانی به دست آورد. ازت حیوانی به راحتی تبدیل به ازت معدنی می‌شود و به راحتی می‌تواند در آوندهای گیاه حرکت کند. بسیاری از گیاهان گوشت‌خوار سبز، هم از سیستم گیاهی و هم از سیستم حیوانی استفاده می‌کنند، یعنی دستگاه گوارش هم دارند. در درجه اول حشرات غذای اصلی این گیاهان هستند ولی لارو‌ها، کرم‌ها، غوکان و حتی جوندگان کوچک هم در منوی غذایی آنها قرار دارند. جالب است بدانید که گیاهان گوشت‌خوار برای شکار طعمه خود استراتژی‌های خاصی دارند، به طوری که به نظر می‌رسد مغز و ماهیچه دارند. از میان ۶۰۰ گونه گیاه گوشت‌خوار یک نمونه که به «مگس گیر» معروف است بسیار هوشیارانه شکار می‌کند.

گیاهان گوشت‌خوار برگ‌هایی شبیه به فک و دندان دارند که به محض آنکه موجودی درون آن قرار می‌گیرد فورا بسته می‌شود. درون این دو برگ پرزهای حساس به لمس وجود دارد اما جالب است که برگ‌ها در اثر افتادن یک برگ یا شاخه درخت روی آنها بسته نمی‌شود. یک حرکت حتی کوتاه لازم است که در یک چشم به هم زدن برگ‌ها بسته شود. مکانیسم این عمل هنوز ناشناخته مانده است. پرزها به کمک یک آنزیم هضم کننده یا به کمک باکتری‌ها در طول چند روز شروع به هضم غذا می‌کنند و تنها اسکلت موجود را بیرون می‌اندازند. البته گونه‌های مختلف با هم فرق دارند. برخی بسیار شکمو و برخی دچار سوءهاضمه هستند. برگ‌های دندانی شکل تنها وسیله شکار گیاهان گوشت‌خوار نیستند.

گاهی گیاهان گوشت‌خوار محیطی از برگ‌های پلاسیده درست می‌کنند تا لاروحشرات، مگس‌ها و پروانه‌ها در آن زندگی کنند. این لاروها حیوانات دیگر را به سمت خود جذب می‌کنند و به این ترتیب، به آن سود می‌رسانند. وقتی خود بالغ شدند از طریق گیاه به مصرف می‌رسند و باقی‌مانده آنها فضایی می‌شود برای رشد دیگر لاروها. گیاهان گوشت‌خوار را می‌توانید در گلخانه‌های بسیاری مخصوصا در کشور فرانسه بیابید اما مراقب انگشتان خود باشید چون آنها واقعا گوشت‌خوارند!

ترجمه: سمیه مقصودعلی