آیا كودك من افسرده است

انسان ها در هر سنی كه باشند گهگاه هیجانات را تجربه می كنند به این معنا كه همه ی ما گاهی غمگین یا افسرده می شویم از شنیدن یك خبر ناراحت كننده یا رو به رو شدن با یك اتفاق ناخوشایند مضطرب می شویم گاهی با ترس دست و پنجه نرم می كنیم و خلاصه با انواع هیجان به گونه ای آشنایی داریم اما آنچه هیجان غیرطبیعی را از نوع طبیعی آن متمایز می كند, شدت , مدت و نیز درجه و حدی از هیجان است كه به زندگی روزمره آسیب می رساند

انسان ها در هر سنی كه باشند گهگاه هیجانات را تجربه می كنند؛ به این معنا كه همه ی ما گاهی غمگین یا افسرده می شویم؛ از شنیدن یك خبر ناراحت كننده یا رو به رو شدن با یك اتفاق ناخوشایند مضطرب می شویم؛ گاهی با ترس دست و پنجه نرم می كنیم و خلاصه با انواع هیجان به گونه ای آشنایی داریم؛ اما آنچه هیجان غیرطبیعی را از نوع طبیعی آن متمایز می كند، شدت ، مدت و نیز درجه و حدی از هیجان است كه به زندگی روزمره آسیب می رساند. چنین هیجانی در زندگی روزانه ی فرد اختلال وارد می كند و عملكرد او را به پایین ترین سطح می كشاند . این حالت به طور مستمر ادامه می یابد و به بروز افسردگی می انجامد.

در این مطلب سعی شده ضمن ارائه ی تعریفی از افسردگی كودكان و توضیح نشانه های آن ، برای پیشگیری و درمان در این زمینه راهكارهایی مفید ارائه شود.

تعریف افسردگی كودكان

افسردگی در كودك و بزرگسال معنای مشابهی ندارد و نشانه های هر كدام متفاوت است. به طور كلی ، افسردگی عبارت است از احساس درماندگی و به بن بست رسیدن ؛ گاهی این اختلال علائم جسمانی دارد و گاهی علائم روانی ؛ در بسیاری از موارد نیز علائم جسمانی و روانی همزمان دیده می شود.

پژوهش ها نشان داده است كه افسردگی می تواند از آغاز زندگی یعنی دوران نوزادی هم پدید آید. برای مثال ، زمانی كه نوزاد به مرحله ای از رشد می رسد كه مادر خود را می شناسد ( شش تا هشت ماهگی ) جدا شدن از مادر موجب بروز حالات افسردگی در طفل می شود.

نشانه ها

كودك افسرده فاقد انرژی لازم است و احساس خستگی می كند . از لحاظ ظاهر نیز رنگی پریده دارد. تمركز حواس او پایین می آید؛ چنانچه قادر به توجه كردن و تمركز داشتن نیست و خود را فردی بی ارزش و بی كفایت احساس می كند. افكار مربوط به مرگ هم در او بروز می كند. فكر خودكشی ( البته بدون طرح و نقشه معین ) نیز در بعضی كودكان افسرده دیده می شود.

كودكان افسرده به لحاظ پایین بودن سطح توجه تمركز، اغلب قادر به درس خواندن نیستند. یادگیری آنها كُند می شود و علاقه ای به درس و مدرسه نشان نمی دهند. افت تحصیلی برای آنها پیش می آید و حتی برخی از آنان ، پس از چند روز تعطیلی و به مدرسه رفتن ، ابراز بی علاقگی می كنند. به تدریج این فقدان تمایل ، به ترس از مدرسه تبدیل می شود. در این شرایط والدین معمولاً علت را در مدرسه جست و جو می كنند؛ در حالی كه اغلب ، علت این نوع ترس افسردگی كودك است و از آن جا كه كودكان افسرده بسیار به مادر وابسته می شوند نگران از دست دادن مادر یا بیمار شدن او هستند و به این ترتیب از مدرسه دوری می كنند. سردرد، دل درد ، سرگیجه و حالت تهوع از دیگر نشانه های جسمانی افسردگی است. از علائم رفتاری نیز می توان به این موارد اشاره كرد : كودكان افسرده معمولاً دروغ می گویند ، گاهی دزدی می كنند و بعضاً تمایل به كار خلاف دارند.

علت ها

افسردگی یك بیماری است كه علت های آن می تواند ژنتیكی ، روانشناختی ، زیستی یا محیطی باشد ؛ هر یك از عوامل ذكر شده می تواند ، هم برای كودكان و هم برای بزرگسالان به بروز افسردگی بینجامد. در صورتی كه علت ، ژنتیكی باشد بایستی به اختلاف سطح هورمون ها و مواد بیوشیمیایی بدن توجه كرد و در عوامل روانشناختی به رابطه ی والدین و كودك و همین طور به حالات روحی و روانی پدر و مادر.

افسردگی به معنای فقدان یا از دست دادن است. كودكان افسرده فرد ، محیط یا چیزی دوست داشتنی را از دست داده اند و یا آن را هرگز به دست نیاورده اند. حتی بعضی از روانكاوان افسردگی را معادل عزاداری دانسته اند و عنوان كرده اند كه كودك افسرده برای از دست دادن شخص یا چیزی عزیز و دوست داشتنی ، گویی عزاداری می كند.

شاید در پاره ای موارد به نظر برسد كه كودك چیزی را از دست نداده ، اما مسلماً در بین چیزهایی كه دارد. فقدان چیزی را احساس می كند؛ برای مثال ، كودك مادر دارد ولی مادر دلخواهش نیست ؛ یا پدر دارد ، اما پدر دلخواه را ندارد. این گونه مضامین هم به عنوان فقدان سمبلیك مطرح هستند و موجب افسردگی می شوند . گاهی رفتار والدین از نوع آزاردهنده ، تحقیر كننده و مقایسه كننده است كه حالات افسردگی را در كودك به وجود می آورد. در پاره ای از موارد هم ، مادر خود افسرده است و كودك در اثر مجاورت با او ناخواسته تمامی حالات وی را دریافت می كند. به طور كلی چنانچه محیط زندگی كودك ، مطلوب نباشد ( از نظر محبت ، توجه و .... ) و نیازهایش ارضا نشود؛ خطر افسردگی برای او وجود دارد.

---