دُرناها مسافران فصلی میقان

نیمه آبان, بهترین زمان برای دیدن پرنده های تالاب میقان است

هنوز پرنده‌ها تسلیم ناملایمات نشده‌اند، آنها هنوز این عادت غریزی را همراه با خود دارند؛ مهاجرت. ماندن آنها را هم کسل می‌کند. راز بقا، حرکت است؛ درسی که پرنده‌ها با متولد شدنشان یادگرفته‌اند و خیلی خوب به آن عمل می‌کنند. در این میان دوستداران آنها هم روزهایی را در تقویم روی دیوارشان دایره می‌کشند که بدانند این روزها می‌توانند آسمان زیباتری ببینند و اگر اندکی فراغت باشد آسمان پردود و دم و پرسر و صدا را رها کنند و بار سفر ببندند تا راهی دیاری شوند که هنوز پرنده‌هایش تسلیم ناملایمات نشده‌اند.

چند سالی است که درناهای مهاجر، تالاب‌میقان در شمال اراک را برای اقامت زمستانی خود یا حداقل استراحت چند روزه انتخاب کرده‌اند. هر‌چند به عقیده کارشناسان، میقان۲۰۰۰سال است که محل زندگی دائم‌ جانوران و گیاهان مختلفی بوده، اما این تالاب بسیار زیبا هر ساله میزبان هزاران پرنده مهاجری است که از سرمای شمال به سمت جنوب مهاجرت می‌کنند و با حضورشان در مناطق مختلف گرمسیری محیط زیست آنها را رونقی مخصوص خواهند بخشید که یکی از این مناطق میقان در ایران است.

بنابراین ما نیز چمدان خود را امروز در میقان زمین خواهیم گذاشت و مدتی را در‌کنار درناهای مهاجر سپری خواهیم کرد تا هم درناها را بیشتر بشناسیم و هم از ظرفیت‌های گردشگری میقان به عنوان مقصد گردشگری مهمی در استان مرکزی آگاه شویم که به قول معروف هم فال است و هم تماشا. هر‌چند این تالاب با زیبایی‌های وصف‌ناشدنی خود در ایام مختلفی از سال میزبان گردشگران بوده اما پانزدهم آبان، یعنی روز درنا در اطراف این تالاب شور و هیجان خاصی برپاست و دوربین‌های زیادی مشغول ثبت خاطرات شیرینی از سفر به میقان است‌. این منطقه که در نزدیکی شهر اراک واقع شده علاوه بر اهمیت زیست‌محیطی برای این شهر از اهمیت اقتصادی نیز برخوردار است. وجود معادن بسیار غنی سولفات در این منطقه و البته نمک باعث‌شده تا نام آن بیشتر بر سر زبان‌ها بیفتد، پس می‌توان عنوان کرد میقان دلیل پیوند دو کلمه صنعت و گردشگری در اراک شده و می‌تواند به عنوان اصلی‌ترین دلیل رونق صنعت گردشگری در این شهرستان ایفای نقش کند.

طبق اطلاعات و آمار رسمی ثبت‌شده روباه، عقاب، چوپ‌پا، خروس کولی شکم‌سیاه، سلیم سینه‌بلوطی، عقاب دریایی دم‌سفید و سنقر تالابی در کنار گونه‌های نادر مهاجر در این تالاب ساکن هستند که هر کدام از این جانواران می‌تواند دلیل اصلی سفر برخی از گردشگران به میقان باشد و باعث رونق صنعت گردشگری اراک ‌شود. گرچه میقان مدتی است که مورد هجوم فاضلاب شهری اراک قرار گرفته و به نوعی محیط زیست آن تهدید شده است، اما هنوز هم زیبایی منحصربه‌فرد آن بوی‍ژه هنگام طلوع و غروب آفتاب گردشگران بسیاری را وادار به اقامتی هر‌چند کوتاه در کنارش می‌کند. سرآب‌های تشکیل شده روی این تالاب ‌گرچه سرابی بیش نیست‌، اما همین سرآب‌های ترسناک می‌تواند رویای آرامش را برای پرندگان خسته از سفر و البته گردشگران فراری از هیاهوی شهری را به واقعیت تبدیل کند.

میقان که وظیفه اصلی آن تلطیف هوای شهرستان اراک است، می‌تواند با برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری‌های دقیق برای لطافت روحیه گردشگران اراک نیز به کارگرفته شود.

بدون شک سرمایه‌گذاری‌های دقیق و هدفمند در اطراف این تالاب می‌تواند باعث رونق صنعت گردشگری آن و بخصوص شهر اراک باشد، ساخت کمپ‌های سازگار با محیط زیست جهت اقامت‌های چند روزه، کارگاه‌های آموزشی حیات‌وحش، ساخت حوضچه‌های مصنوعی ماهیگیری برای برگزاری مسابقات ماهیگیری، باشگاه‌های تیراندازی و حتی ورزش‌های هوایی می‌تواند از پتانسیل‌های بسیار جالب این تالاب برای رونق صنعت گردشگری اراک باشد که با توجه ویژه به آنها می‌توان‌ رویای رونق گردشگری ایران را به کمک سرآب‌های میقان به واقعیت رساند.

اما در زمینه آلودگی محیط زیست میقان بسیاری از کارشناسان گردشگری و محیط زیست معتقدند هرچند توسعه زیرساخت‌های شهری در اراک یکی از نمادهای پیشرفت این شهر است، اما نباید با این توسعه باعث از بین رفتن دیگر منابع اقتصادی شهر ‌شویم. از قدیم حضور و عبور و مرور ماشین آلات صنعتی در منطقه به دلیل وجود معادن غنی نمک و سولفات محیط زیست میقان را تهدید می‌کرده که به هر حال هم گردشگران و هم گونه‌های جانوری منطقه خودشان را با این موضوع وفق دادند، اما متاسفانه ورود فاضلاب به آب‌های این تالاب همانند بلایی غیرقابل جبران در حال از بین بردن زیبایی‌های میقان است که باید بسرعت فکری اساسی برای جلوگیری از این خسارت بیندیشیم.

به باور‌کارشناسان، اگر این آلوده‌شدن ادامه یابد درناها از این منطقه رخت برمی‌بندند و به دنبالشان گردشگران نیز از تالاب میقان خارج خواهند شد و جمع‌کردن دوباره این دو در کنار یکدیگر در تالاب میقان شاید کاری غیرممکن باشد که اتفاقی بسیار ناگوار برای اراک و البته صنعت گردشگری آن است.

یکی از راهکارهای پیشنهادی این گروه علاوه بر کنترل و تصفیه فاضلاب ورودی به تالاب حضور و گسترش صنعت گردشگری همسو با محیط زیست در‌کنار میقان است، چون این کارشناسان می‌گویند حضور گسترده گردشگران در منطقه که به فکر حفظ منابع طبیعی کشور هستند باعث توجه بیشتر مسئولان گردشگری و البته زیست‌محیطی به منطقه می‌شود و همین موضوع روند از بین رفتن این‌گونه مکان‌ها را بسیار کندتر می‌کند و به قول معروف تقاضای سفر باعث ایجاد زیرساخت‌های علمی و دقیق در منطقه میقان یا موارد مشابه می‌شود.

کاش کمی هم به فکر پرواز درناها باشیم تا در حسرتشان نمانیم؛ آسمان بی‌آنها انگار این روزها چیزی کم دارد.

عماد عزتی