عامل عذاب روح و آفت جسم

مخفی نیست که حسد, اشد امراض نفسانیه و دشوارترین همه و بدترین رذایل و خبیث ترین آنهاست و آن عبارت است از تمنای زوال نعمتی از برادر مسلم خود,از نعمتهائی که صلاح او باشد و اگر تمنای زوال نعمت از او نکند, بلکه مثل آن را از برای خود خواهد, آن را «غبطه » خوانند و اگر زوال چیزی را از کسی خواهد, که صلاح او نباشد آن را غیرت گویند معیار در حسد, آن است که آنچه را از برای خود نخواهی از برای او خواهی و آنچه را از برای خود خواهی, از برای او نخواهی

مخفی نیست که حسد، اشد امراض نفسانیه و دشوارترین همه و بدترین رذایل و خبیث‏ترین آنهاست و آن عبارت است از: تمنای زوال نعمتی از برادر مسلم خود،از نعمتهائی که صلاح او باشد و اگر تمنای زوال نعمت از او نکند، بلکه مثل آن را از برای خود خواهد، آن را «غبطه‏» خوانند و اگر زوال چیزی را از کسی خواهد، که صلاح او نباشد آن را غیرت گویند. معیار در حسد، آن است که: آنچه را از برای خود نخواهی از برای او خواهی و آنچه را از برای خود خواهی، از برای او نخواهی. ‏حسود در دنیا لحظه‏ای از حزن و الم و غصه و غم خالی نیست.چون که او هر نعمتی که ازکسی دید متالم می‏شود و چون نعمت‏خدا نسبت‏به بندگان خود بی‏نهایت است و هرگز منقطع نمی‏شود، پس حسود بیچاره، پیوسته محزون و غمناک است و اصلا به‏محسود ضرری نمی‏رسد، بلکه ثواب و حسنات او زیاد می‏شود و درجات او بلندمی‏گردد و به جهت غیبتی که حسود از او می‏کند و سخنی که نباید، در حق او می‏گوید، وبال محسود را بر دوش خود می‏گیرد و اعمال صالحه خود را به دیوان اعمال ‏او نقل می‏نماید.

حسودان، دشمنان نعمات خداوند

و از آن حضرت منقول است که: «پروردگار عالم به موسی بن عمران - علیه‌السلام - وحی فرمود که: حسد مبر به مردم بر آنچه از فضل من به ایشان رسیده است.وچشمهای خود را بر آن مینداز و دل خود را همراه او مکن.به درستی که: کسی که‏حسد دارد خشمناک بر نعمتهای من است.برابری می‏کند قسمتهائی را که من میان ‏بندگان خود تقسیم کرده‏ام.و هر که چنین باشد من از او نیستم و او از من نیست‏» . (۱) و نیز از آن بزرگوار منقول است که: «ترسناک‏ترین چیزی که از آن بر امت‏خودمی‏ترسم این است.که: مال ایشان زیاد شود، پس بر یکدیگر حسد بورزند و یکدیگر رابه قتل رسانند» . (۲) و نیز فرمود: «به درستی که از برای نعمتهای خدا، دشمنانی هست.عرض شد: کیان‏اند؟ فرمود: کسانی که حسد می‏برند مردم را بر آنچه از فضل خدا به ایشان‏رسیده‏» . (۳) و در بعضی از احادیث قدسیه وارد شده است که: «خدا فرمود که: حاسد، دشمن‏نعمت من و خشمناک از برای قضای من است و راضی به قسمتی که در میان بندگانم‏کرده‏ام نیست‏» . (۴) و یکی از بزرگان دین گفته است که: «حاسد را از مجالس و مجامع عاید نمی‏شودمگر مذمت و ذلت.و از ملائکه به او نمی‏رسد مگر بغض و لعنت.و از خلق نفعی‏نمی‏برد مگر غم و محنت و در وقت مردن نمی‏بیند مگر هول و شدت.و در قیامت‏چیزی به او نمی‏رسد مگر عذاب و فضیحت‏» . (۵) و از این جهت است که: حضرت امیر المومنین - علیه‌السلام - فرموده است که: «الحسود لا یسود» یعنی: «صاحب حسد، صاحب شرف و بزرگی نمی‏گردد» . (۶) و حسود پیوسته به غصه و الم گرفتار است و از این جهت است که سید انس و جان فرموده: «اقل الناس لذة، الحسود» یعنی: «کمترین مردمان از حیث لذت، حسود است‏» . (۷) و بر طبق این کلام است آنچه حضرت امیرالمومنین - علیه‌السلام - فرموده‏اند: «الحسود مغموم‏» یعنی: «حسد، آدمی را به غم و اندوه مبتلا می‏سازد» . (۸) از حضرت رسول - صلی الله علیه و آله - مروی است که: «حسد نیکو نیست مگر بر دو کس: یکی مردی که خدا او را مالی داده باشد و همه آن‏را در راه خدا صرف کند و دیگری مردی که خدا علمی به او کرامت فرموده باشد واو به آن عمل کند و مردم را تعلیم کند» . (۹)

مراتب حسد

اول: میل نفس او به برطرف شدن نعمت دیگری باشد، اگر چه از زوال آن، نفعی به حاسد نرسد و این خبیث‏ترین مراتب حسد است. دوم: میل نفس او به زوال نعمت از دیگری باشد، به جهت اینکه خود همان ‏نعمت‏به دست او آید، مثل اینکه خانه معینی را شخصی داشته و دیگری همان خانه را طالب باشد و خواهد از دست او دررود و به تصرف‏خودش درآید.و شکی نیست در خباثت این مرتبه و حرمت آن. چنان که خدای - تعالی- نهی صریح از آن فرموده که: «و لا تتمنوا ما فضل الله به بعضکم علی بعض‏». خلاصه معنی اینکه: «آرزو مکنید چیزی را که خدا به سبب آن،بعضی را به بعضی تفضیل داده‏.»(۱۰) سوم: میل نفس او به مثل آنچه دیگری دارد بوده باشد نه به خود آن، اماچون از رسیدن به آن عاجز باشد میل داشته باشد که از دست او نیز برود، تا با یکدیگربرابر باشند.و اگر متمکن گردد که آن نعمت را از دست آن شخص بیرون کند و تلف‏سازد، سعی می‏کند تا بیرون کند. چهارم: مثل سوم باشد و لیکن اگر متمکن شود از تلف کردن نعمت آن‏شخص، قوت دین و عقل او مانع او شود که سعی کند در ازاله آن نعمت و بر نفس‏خود خشمناک شود از شادشدن به زوال نعمت او و صاحب این مرتبه را امید نجات‏هست و میل نفسانی او اگر چه خوب نیست و لیکن خدا از او عفو می‏فرماید.

مفاسد جسمی حسد

حسد اثرات بسیار نامطلوبی روی جسم و سلامت انسان می‌گذارد و افراد حسود معمولاً افرادی رنجور و از نظر اعصاب و دستگاههای مختلف بدن غالباً ناراحت و بیمارند، زیرا امروز این حقیقت مسلّم شده که بیماریهای جسمانی در بسیاری از موارد عامل روانی دارند و در طب امروز بحثهای مشروحی تحت عنوان بیماریهای « روان تنی » دیده می‌شود که به این قسمت از بیماریها اختصاص دارد . (۱۱)امام علی – علیه‌السلام – می‌فرماید: «صحّه الجسد، من قلّه الحسد(۱۲)؛ سلامت تن در دوری از حسادت است.»امام علی – علیه‌السلام – در یک جا به زیانهای جسمی حسد اشاره می‌فرماید : « العجب لغفله الحسّاد عن سلامه الاجساد (۱۳)؛ جای شگفت است که حسودان از سلامتی تن خود غفلت دارند . »آن حضرت در حدیثی دیگر می‌فرماید : « الحسد لا یجلب الّا مضره و غیظاً یوهن قلبک و یمرض جسمک(۱۴)؛ حسد جز زیان و ناراحتی که موجب ضعف قلب و بیماری جسمی می‌شود چیز دیگری به دنبال ندارد . »

زهرا انصاری نسب

منابع در دفتر روزنامه موجود است