اجرای کامل قوانین کنترل دخانیات راهی به سوی سلامت همگانی

یکی از مهم ترین رسالت های رسانه ها در هفته هایی نظیر هفته بدون دخانیات که هم زمان با روز جهانی دخانیات برگزار می شود, اطلاع رسانی و آگاه سازی مردم درباره مضرات دخانیات و گوشزد کردن خطر اعتیادی است که کم کم و در طول زمان گریبانگیر مصرف کننده می شود

یکی از مهم ترین رسالت های رسانه ها در هفته هایی نظیر هفته بدون دخانیات که هم زمان با روز جهانی دخانیات برگزار می شود، اطلاع رسانی و آگاه سازی مردم درباره مضرات دخانیات و گوشزد کردن خطر اعتیادی است که کم کم و در طول زمان گریبانگیر مصرف کننده می شود. نکته این جاست که متاسفانه سن مصرف سیگار در کشورهای در حال توسعه و از جمله کشور ما کاهش پیدا کرده و علاوه بر این مصرف قلیان نیز در بین اقشار جوان افزایش چشمگیری یافته است. به همین دلیل یکی از روزهای این هفته «دخانیات تهدیدی برای سلامت نوجوانان و جوانان» نام گذاری شده است.

● افزایش مصرف قلیان در بین نوجوانان ایرانی

وزارت بهداشت اعلام کرد نتایج آخرین مطالعات در کشور نشان می دهد که شیوع مصرف قلیان طی سال های ۸۲تا۸۶ در بین پسران ۱۳تا۱۵ ساله از ۱۶ به ۳۲ درصد و در بین دختران همین رده سنی از ۸.۹به ۱۹درصد افزایش پیدا کرده است. دکتر کاظم ندافی رئیس مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت به مهر می گوید: مصرف کننده قلیان در هر وعده ۵۰ تا ۲۰۰ پک می زند که هر پک حاوی ۰.۱۵ تا یک لیتر دود است. به عبارت دیگر فرد در هر وعده قلیان کشیدن ۱۰۰نخ یا بیشتر سیگار مصرف می کند این در حالی است که بنابر اعلام وزارت بهداشت مصرف قلیان طی سال های مذکور از ۱۲.۱به ۲۶.۱درصد رسیده است.براساس تحقیق مذکور، تجربه اولین مصرف سیگار در سن ۱۰سالگی طی سال های ذکر شده از ۱۷.۶به۳۶.۱ درصد افزایش پیدا کرده که این افزایش به طور عمده در گروه سنی پسران رخ داده است.

دکتر ندافی با اشاره به این که منواکسید موجود در دود قلیان در مقایسه با سیگار به مراتب بیشتر و آثار آن برای مصرف کننده و افراد در معرض دود بسیار بیشتر است، تصریح کرد: خطر انتقال بیماری های عفونی به دلیل استفاده مشارکتی از قلیان وجود دارد. علاوه بر این توتون و تنباکوی استفاده شده در قلیان از نازل ترین انواع توتون و تنباکوست که در واقع خطرناک ترین آن نیز هست.به همین علت رئیس جمعیت مبارزه با استعمال دخانیات کشور به ضرورت فرهنگ سازی و اعمال محدودیت برای استعمال دخانیات اشاره می کند و به ایسنا می گوید: لازم است یک مبارزه جدی و همگانی با پدیده قلیان در کشور آغاز شود و ضمن فرهنگ سازی، فضای استفاده از قلیان محدود شود. به عنوان مثال در رستوران ها، سفره خانه ها و اماکن تفریحی باید ممنوعیت استفاده از قلیان وجود داشته باشد و موجی از اطلاع رسانی درباره مضرات قلیان به راه بیفتد تا جامعه درگیر این موضوع شود و نسبت به مضرات آن آگاهی کامل پیدا کند.

● مبارزه جدی با انواع محصولات دخانی در ایران

شعار امسال روز جهانی دخانیات «اجرای کامل قوانین کنترل دخانیات راهی به سوی سلامت همگانی» است و در کشور ما ظرف یک هفته درباره ابعاد مختلف پدیده شوم دخانیات در رسانه ها و مطبوعات اطلاع رسانی می شود. مهندس بهزاد ولی زاده کارشناس ارشد دبیرخانه ستاد کشوری کنترل دخانیات در گفت وگو با خراسان با بیان این نکته می افزاید: یکی از اساسی ترین گام ها برای مبارزه با پدیده دخانیات در کشور ما و دیگر کشورهای در حال توسعه ممانعت از گرایش اقشار جوان به سیگار است.نتایج آمارها نشان می دهد در بیشتر موارد سیگاری ها اولین تجربه مصرف خود را در سنین نوجوانی داشته اند و سن مصرف سیگار در کشورهایی نظیر کشور ما در حال کاهش است. علاوه بر این، مصرف قلیان نیز در کشور ما در بین اقشار جوان گسترش چشمگیری یافته است و این مسئله نشان می دهد قبح مصرف قلیان در خانواده از بین رفته است. اطلاع رسانی درباره مضرات قلیان نیز در حدی نبوده که جوانان و نوجوانان با مخاطرات آن آشنا شوند؛ به همین دلیل فرهنگ سازی در این زمینه بیش از هر زمان دیگری ضروری به نظر می رسد.

متاسفانه مصرف قلیان به عنوان یک تفریح در بسیاری از اماکن تفریحی مشاهده می شود و توجیه بسیاری از مصرف کنندگان این است که قلیان همیشه در دسترس نیست پس نمی تواند اعتیادآور باشد. در صورتی که نیکوتین دریافتی از قلیان اعتیادآور است و زمانی که فرد احساس نیاز کرد ممکن است نیاز خود را با مصرف سیگار برآورده کند.

مهندس ولی زاده با اشاره به این که قانون جامع کنترل دخانیات و تمامی ابزارهای لازم برای اجرای این قانون، همگی در منع مصرف دخانیات نقش دارد تاکید می کند: قانون به خانواده ورود پیدا نمی کند و این رسالت رسانه است که با اطلاع رسانی و فرهنگ سازی نه فقط خانواده ها را از استعمال سیگار و قلیان برحذر دارد بلکه مردم را خواهان اجرای قوانین ضددخانیات کند.

ارائه امکانات تفریحی و ورزشی، همراهی خانواده ها با نوجوانان در تفریحات سالم، فرهنگ سازی و اطلاع رسانی درباره مضرات قلیان هر چند ممکن است تکراری به نظر برسد، اما تنها راهکار حفظ نسل جوان از تاثیر سوء دخانیات و قلیان است.

به جز این ها راهکارهای متفاوتی برای مبارزه با سیگار وجود دارد؛ از جمله اقدامات کشورهایی مانند مصر که با افزایش مالیات توتون، تنباکو و سیگار، قیمت آن را بسیار افزایش داده اند. طبق آمارها با افزایش قیمت ها، میزان مصرف قلیان که طرفدار زیادی در مصر دارد و همچنین مصرف سیگار کاهش پیدا کرد.

البته افزایش قیمت باید همراه با دیگر مکانیزم ها اعمال شود تا نتیجه بخش باشد. به عنوان مثال افزایش قیمت در ترکیه همراه با ممنوعیت کشیدن سیگار در برنامه های رسانه ها و پخش تصویر فرد سیگاری همراه است به نحوی که در رسانه های این کشور چهره فردی که سیگار می کشد شطرنجی می شود تا سیگار کشیدن به عنوان یک تابو مطرح شود نه یک پدیده عادی که ممکن است از هر کسی سر بزند.وی درباره این که مبارزه با دخانیات از کشورهای تولیدکننده سیگار آغاز شد، توضیح می دهد: با روشن شدن تاثیر منفی دود سیگار بر اطرافیان فرد سیگاری در کشورهای غربی این تفکر اشاعه یافت که کسی حق ندارد حقوق دیگری را با سیگار کشیدن ضایع کند، قوانین محکم و ثابتی در ممنوعیت سیگار کشیدن در اماکن عمومی تصویب و اجرایی شد و تبلیغات ضدسیگار، افزایش قیمت و قوانین جدی در این امر باعث شد در بسیاری از کشورهای غربی نظیر کانادا، اروپای شمالی و استرالیا تعداد سیگاری ها کاهش پیدا کند.شرکت های تولیدکننده که سالانه مشتریان زیادی را در این کشورها از دست دادند، به سمت کشورهای در حال توسعه که قوانین مدون و ثابتی برای مبارزه با سیگار نداشتند، هجوم آوردند و نتیجه این تلاش ها کاهش سن مصرف سیگار در کشور ما و بسیاری از کشورهای در حال توسعه است.

بنابراین چنان چه بتوانیم از سن ۱۳ تا ۲۵ سالگی جوانان را نسبت به خطرات سیگار آگاه کنیم، می توانیم امیدوار باشیم که نسل سالم تر و بهتری برای کشورمان ذخیره کرده ایم. از سوی دیگر اشاعه مهارت های زندگی، آموزش حل مسئله، مهارت نه گفتن، قدرت رویارویی با فشار همسالان در سنین نوجوانی و جوانی یک اصل اساسی است که می تواند از آموزش و پرورش آغاز شود و از طریق رسانه ها و دیگر نهادها و سازمان ها گسترش پیدا کند.

نویسنده: عظیمی مروی