آلودگی چیست

آلودگی عبارت است از هرگونه تغییر در ویژگی های اجزای شکل محیط به طوری که استفاده بیشتر از آنها ناممکن شود و به طور مستقیم یا غیرمستقیم منافع و حیات موجودات زنده را به مخاطره اندازد

آلودگی عبارت است از هرگونه تغییر در ویژگی‌های اجزای شکل محیط به طوری که استفاده بیشتر از آنها ناممکن شود و به طور مستقیم یا غیرمستقیم منافع و حیات موجودات زنده را به مخاطره اندازد. آلوده‌کننده‌ها معمولا در اثر فعالیت‌های انسانی پدید می‌آیند.

● آلودگی شهری

منابع مختلفی برای آلوده شدن محیط‌های شهری وجود دارد که تمامی آنها به تخریب محیط‌زیست و زندگی بشر منجر می‌شود. مانند آلودگی هوا، آلودگی صوتی، آلودگی نوری و آلودگی بصری و روانی ناشی از رشد نازیبایی و نبود فضای مناسب که باعث آرامش و رضایت شهروندان باشد.

● انواع آلاینده‌های شهری

▪ آلودگی هوا: به معنای مخلوط شدن هوا با گازها، قطرات و ذراتی است که کیفیت هوا را کاهش می‌دهند.

▪ آلودگی صوتی: در اثر ارتعاش مولکول‌های هوا و تغییرات مداوم فشار، صوت به وجود می‌آید. این امواج به صورت طولی در هوا منتشر شده و در محدوده فرکانسی معینی می‌تواند توسط انسان قابل درک باشد. بنابراین امواج صوتی شکلی از امواج مکانیکی هستند که به صورت امواج طولی منتشر شده و ضمن برخورد با گوش، احساس شنیدن را ایجاد می‌کنند. امواج مکانیکی می‌توانند به صورت فرکانس‌های متفاوت در محیط منتشر شوند، اما محدوده فرکانس‌های قابل درک برای انسان بین ۲۰ تا ۲۰‌هزار هرتز است. امواج کمتر از ۲۰ هرتز را مادون صوت و امواج بیش از ۲۰‌هزار هرتز را فراصوت گویند. سروصدا یا آلودگی صوتی را می‌توان به صورت صدای ناخواسته دانست که موجب برهم زدن آرامش در زمان استراحت یا تمرکز افراد حین انجام کار می‌شود، به همین دلیل صدای موسیقی نیز اگر در یک موقعیت و زمان نامناسب اجرا شود به عنوان منبع آلودگی صوتی درنظر گرفته می‌شود. ولی از نظر زیبایی‌شناسی و آرامش در محیط شهر، عوامل برهم زننده تناسب و کیفیت بصری جزو مهم‌ترین عناصر نازیبایی و در نتیجه نارضایتی شهروندان است.

● آلودگی نوری چیست؟

هر گاه با نور مصنوعی رفتار نادرست و غیراستاندارد صورت گیرد، آلودگی نوری پدید می‌آید. در حقیقت اگر اعتقاد به میانه‌روی در مصرف هر چیز داشته باشیم استفاده از نور نیز حد و اندازه خود را دارد. پس استفاده بیش از اندازه از نور، تولید آلودگی نوری می‌کند. بسیاری از ساکنان شهر‌های بزرگ تصور می‌کنند که کم‌فروغی ستاره‌ها در شهر حاصل آلودگی هواست. اینها ناخودآگاه تقصیر هر معضل زیست‌محیطی را به گردن هوا انداخته، چراکه آلودگی آن مشهود‌تر از دیگر عوارض است. برای یافتن علت اصلی، می‌توان این‌طور تصور کرد که تنها چیزی از جنس خود ستاره یعنی نور می‌تواند دیدار آن را مختل کند. چیزی شبیه نور خورشید (البته در روز چنین است) یا نور ماه یا... .

بنابراین نورهای مصنوعی راکه در زمان یا مکان نامناسب از استاندارد خود خارج شده و با کیفیت نامطلوب محیط‌زیست و آسمان شب را آزاردهنده و آلوده می‌کنند آلودگی نوری می‌نامیم. قرار گرفتن طولانی مدت انسان در زیر نور مصنوعی به علت وجـود اشـعه مادون قـرمز و ماورای‌بنفـش باعـث آسیب‌های چشـمی می‌شود. نورهای مزاحمی مانند چراغ خواب‌ها یا نورهایی که از پنجره در هنگام خواب وارد اتاق می‌شود، باعث بروز استرس و کاهش تمرکز فکر در انسان می‌شود و در دراز مدت باعث تضعیف دستگاه ایمنی بدن و افـزایش احتمـال ابتلا به انـواع سرطـان از جمله سرطان‌های پوستی، جوش‌زدگی، رنگ‌پریدگی و سرطان سینه در زنان می‌شود. از انواع دیگر آلودگی نوری می‌توان به خیرگی اشاره کرد. هنگامی‌که پرتو مستقیم یک منبع نور با شدت زیاد در محور دید عابران یا رانندگان قرار می‌گیرد، این پدیده رخ داده و سبب کم شدن دید و ناراحتی عابران و رانندگان می‌شود و خطر تصادفات را هنگام رانندگی افزایش می‌دهد. چراغ‌های تزیینی که توسط شهرداری‌ها در کنار خیابان‌ها جهت ایجاد زیبایی مصنوعی به‌کار می‌رود نیز می‌تواند باعث خیرگی یا خستگی چشم راننده شود. در حقیقت به جز آسفالت خیابان و تابلوهای راهنمایی، راننده نباید هیچ نور دیگری را در میدان دید خود ببیند. این یعنی توجه به زاویه و مقدار تابش. خیرگی را به راحتی می‌توانید زمانی تجربه کنید که از لامپ‌ها در مراکز فروش میوه و تره‌بار، بوتیک‌ها یا سوپرمارکت‌ها بدون هیچ‌گونه پوشش یا محافظ جلو در استفاده می‌شود. همچنین نور بیش از اندازه آستانه تحمل و ساعت درونی بدن را که کنترل‌کننده سیستم‌های زیسـتی و ریتـم‌های رفتـاری است، کاهـش داده و موجب افسردگی نیز می‌شود.

● عوامل آلودگی نوری

هرگونه منبع نوری که باعث شود نور به سمت بالا (آسمان) جایی که واقعا مورد نیاز نیست، هدایت شود، موجب آلودگی نوری می‌شود. این اتفاق به دلایل زیر رخ می‌دهد: منابع نوری غیرضروری؛ منابع نوری که به منظور مفیدی ایجاد نشده‌اند یا در زمان‌هایی مورد استفاده قرار می‌گیرند که نیازی به روشنایی آنها نیست. منابع نوری با درخشندگی بیش از حد؛ منابع نوری که درخشندگی بیش از میزان مورد نیاز دارند. طراحی نامناسب لامپ‌های شهری؛ اغلب دیده می‌شود، لامپ‌های شهری بدون سرپوش یا با سرپوش‌های نامناسب طراحی شده‌اند. نورپردازی نامناسب؛ به معنای ایجاد منابع نوری مختلف در ترکیب‌ها و موقعیت‌های نامناسب است. با نگاهی به نورپردازی شهرها متوجه می‌شویم که نورپردازی نامناسب بافت‌های قدیمی‌تر مراکز تجاری و خرید در شهرها عمدتا موجب آلودگی نوری می‌شود.

منبع: سازمان زیباسازی شهر تهران