معرفی استاندارد بین المللی تحلیلگری مالی و سرمایه گذاری

در سال ۱۹۴۵ و با گسترش بی سابقه ابزارهای مالی, بحث های زیادی در مورد نیاز به یک سیستم رتبه بندی و احراز صلاحیت افراد فعال در زمینه مالی و سرمایه گذاری مطرح شد

مطرح‌کنندگان این مباحث بر این باور بودند که به دلیل گسترش و پیچیدگی ابزارهای مالی و سرمایه‌گذاری، نیاز است صلاحیت افراد فعال در این زمینه تایید شود تا بتوان در مورد حداقل دانش و مهارت مورد نیاز برای ورود به این حرفه از یک‌سو و صلاحیت اخلاقی این افراد از سوی دیگر تصمیم گرفت. در پاسخ به این نیازها بود که موسسهFinancial Analysts Federation) FAF) در سال ۱۹۴۷ در آمریکا تاسیس شد. در سال ۱۹۵۹ این موسسه اقدام به تاسیس سازمان مستقلی برای مدیریت مدارک حرفه‌ای مالی تاسیس کرد. این موسسه که ICFA نامیده شد در سال ۱۹۶۳ اولین آزمون حرفه‌ای را برگزار کرد. FAF و ICFA پس از مدتی ادغام شدند و نام Association for Investment Management and Research) AIMR) را بر خود نهادند. در سال ۲۰۰۴ این موسسه به CFA Institute تغییر نام داد. این موسسه در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰ هزار عضو از ۱۳۱ کشور جهان را داراست. یکی از فعالیت‌های این موسسه، ارائه برنامه آموزشی، برگزاری آزمون و اعطای مدرک CFA است.

● استاندارد CFA

CFA مخفف عبارت Chartered Financial Analyst است که می‌توان آن‌را به عنوان «تحلیل‌گر خبره مالی و سرمایه‌گذاری» ترجمه کرد. مهم‌ترین شرط برای گرفتن مدرک CFA، قبولی در سه آزمون این موسسه است. مدرک CFA به‌عنوان یک مدرک حرفه‌ای معتبر در زمینه مدیریت مالی و سرمایه‌گذاری و همطراز و حتی بالاتر از مقطع کارشناسی ارشد در این رشته شناخته می‌شود. این مدرک توسط موسسه اکونومیست به عنوان استاندارد طلایی مدارک حرفه‌ای در زمینه امور مالی شناخته شده است. گرایش به سمت این مدرک افزایش روزافزونی را شاهد بوده است به‌طوری که در سال ۲۰۰۹ میلادی بیش از ۱۹۹.۹۰۰ نفر از ۱۵۰ کشور برای شرکت در این آزمون ثبت‌نام کردند که نشان از اقبال گسترده به این مدرک است. تاکنون نیز ۸۶.۸۰۰ نفر در دنیا موفق به دریافت این مدرک شده‌اند.

همانطور که اشاره شد برخورداری از این مدرک به معنای برخورداری از سطح بالایی از دانش و مهارت‌های کلیدی در زمینه مالی و سرمایه‌گذاری است. قابلیت مطالعه شخصی برای شرکت در آزمون (Self study) این مدرک باعث می‌شود که افراد بتوانند همزمان با کار تمام وقت، اقدام به دریافت این مدرک کنند. ویژگی‌های این مدرک از جمله هزینه پایین‌تر، اعتبار بیشتر و جامعیت منابع مطالعاتی باعث شده است که CFA جایگاه بی‌نظیری در بین مدارک مالی و سرمایه‌گذاری داشته باشد. مزایای این مدرک به طور خلاصه عبارتند از:

▪ اعتبار جهانی: مدرک CFA معتبرترین مدرک مالی و سرمایه‌گذاری در سطح جهان است. این مدرک توسط اکونومیست به عنوان استاندارد طلایی در میان دیگر مدارک این حوزه معرفی شد.

▪ ارتقای شغلی: مدرک CFA در میان کارفرمایان به عنوانی نشانی از تخصص، شایستگی و همچنین پایبندی به اصول اخلاق حرفه‌ای شناخته می‌شود. به همین دلیل برخورداری از این مدرک در پیمودن راه ترقی شغلی یک مزیت مهم و گاها یک ضرورت شناخته می‌شود.

▪ دانش و مهارت‌های کاربردی: منابع مطالعاتی این مدرک بر دانش و مهارت‌های کلیدی مورد نیاز فعالان بازار مالی و سرمایه‌گذاری تمرکز نموده است. رویکرد طراحان این منابع کاملا کاربردی بوده است و تلاش شده این مجموعه به‌گونه‌ای آماده شود که نیازهای افراد در موقعیت‌های واقعی را برآورده سازد.

▪ شبکه متخصصان مالی: برخورداری از این‌مدرک فرد را به شبکه‌ای بالغ بر بیش از ۹۰‌هزار متخصص مالی و سرمایه‌گذاری در سطح جهان‌وارد می‌کند.

● دانشگاه‌های همکار

موسسه CFA در راستای تحقق اهداف خود در حال حاضر با بیش از صد دانشگاه معتبر جهان از جمله مدرسه بازرگانی لندن، دانشگاه آکسفورد، دانشگاه کرنل و امپریال کالج همکاری دارد. این همکاری‌ها در زمینه‌های مختلف تحقیقاتی، ارائه منابع اطلاعاتی، آمادگی دانشجویان این دانشگاه‌ها برای شرکت در آزمون CFA و مواردی از این گونه است.

● محتوای منابع مطالعاتی

منابع مطالعاتی برای این آزمون که اصطلاحا CBOK نامیده می‌شود از شش کتاب (در هر سطح) و تحت ۸ عنوان، تشکیل و مباحث آن به گونه‌ای طراحی شده است که نیازهای علمی مورد نیاز برای یک سرمایه‌گذار فعال در سطح بین‌المللی را پوشش می‌دهند. عناوین مطالعاتی در سطح یک CFA عبارتند از:

▪ اصول اخلاق حرفه‌ای: به منظور حفظ حقوق سرمایه‌گذاران و همچنین تضمین سلامت بازارهای مالی، نهادهای قانونگذار، شرکت‌ها یا موسسات فعال در بازار مجموعه‌ای از اصول اخلاقی را تدوین می‌نمایند. موسسه CFA نیز استاندارد خاص خود را در این زمینه تدوین کرده است. شرکت‌های سرمایه‌گذاری می‌توانند با اتخاذ و اجرای این اصول، سلامت بازار مالی را بهبود بخشیده و اعتماد مشتریان خود را افزایش دهند.

▪ روش‌های کمی: فعالیت در بازارهای مالی و سرمایه‌گذاری بدون تسلط بر مفاهیم و ابزارهای ریاضی ممکن نیست. در درس روش‌های کمی، پرکاربردترین ابزارهای ریاضی مورد نیاز سرمایه‌گذاران معرفی می‌شود. ارزش زمانی پول، آمار و احتمال و تست فرضیه مهم‌ترین اجزای این بخش محسوب می‌شوند.

▪ اقتصاد: سرمایه‌گذاری در بازار سرمایه بدون توجه به وضعیت اقتصادی کشور بی معنا است. سرمایه‌گذاران نیاز دارند اصول حاکم بر اقتصاد و همچنین تاثیر پارامترهای اقتصادی همچون نرخ تورم و مفاهیمی چون دوران رونق و رکود و تاثیر آنها بر بازدهی سرمایه‌گذاری‌ها را بدانند. این درس در پاسخ به این نیاز طراحی و ارائه شده است.

▪ تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی: اطلاعات مالی را می‌توان مهم‌ترین نوع اطلاعات برای بررسی وضعیت و عملکرد یک شرکت دانست؛ بنابراین آگاهی از نحوه تحلیل این اطلاعات بسیار مهم و ضروری است. این بخش از CBOK، نحوه ارائه صورت‌های مالی و همچنین نحوه تجزیه و تحلیل آنها را بیان می‌دارد. تسلط بر مفاهیم کتاب به معنای کسب توانایی در تجزیه و تحلیل صورت‌های مالی شرکت‌های بین‌المللی (که ممکن است بر اساس استانداردهای متفاوتی تهیه شده باشند) است.

▪ مدیریت مالی بنگاه‌ها: واحدهای مالی وظایف مختلفی دارند که از مهم‌ترین آنها می‌توان به بودجه‌بندی سرمایه‌ای (ارزیابی اقتصادی طرح‌ها و پروژه‌ها)، تامین مالی، مدیریت سرمایه در گردش و حاکمیت بنگاه‌ها اشاره نمود. در این کتاب نحوه اخذ تصمیم اصولی در این موارد بیان می‌شود.

▪ مدیریت سبد: سرمایه‌گذاران به منظور بهینه نمودن ریسک و بازده سرمایه‌گذاری‌های خود، اقدام به تشکیل سبد سرمایه‌گذاری می‌نمایند. به منظور انتخاب بهترین ترکیب سرمایه‌گذاری، ابزارها و روش‌های مختلفی وجود دارند که تحت عنوان مدیریت سبد از آنها یاد می‌شود. مباحث مرتبط با مدیریت سبد به تفصیل در سطوح مختلف CFA مورد بررسی قرار گرفته‌اند.

▪ سرمایه‌گذاری در سهام: این کتاب به معرفی بورس‌های معروف دنیا، مفاهیم رایج در سرمایه‌گذاری در بورس، روش‌های ارزش‌گذاری سهام و همچنین ریسک‌های مرتبط با خرید سهام پرداخته است.

▪ سرمایه‌گذاری اوراق قرضه: اوراق قرضه یکی از گزینه‌های سرمایه‌گذاری هستند که ویژگی اصلی آنها ریسک نزدیک به صفر آنها است. اهمیت بالای این ویژگی باعث شده است که سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه به عنوان یک از راه‌های مدیریت ریسک سبدهای سرمایه‌گذاری شناخته شود. این کتاب به بررسی انواع اوراق قرضه، نحوه قیمت‌گذاری و بررسی مزایا و معایب این اوراق می‌پردازد.

▪ ابزارهای مشتقه و سایر گزینه‌های سرمایه‌گذاری: ابزارهای مشتقه یکی از ابزارهای رایج در مدیریت ریسک به شمار می‌روند که به تازگی نیز در کشور ما معرفی شده‌اند. درک این ابزارها به دلیل مدل‌های ریاضی حاکم بر آنها از پیچیدگی بالایی برخوردار است. در این کتاب مفاهیم، انواع و همچنین نحوه قیمت‌گذاری این ابزارها معرفی می‌شود.

● جمع‌بندی

توسعه بازارهای مالی یکی از لازمه‌های توسعه اقتصادی کشورها است. تحقق این امر نیز جز در سایه افزایش سطح تخصص فعالان بازار مالی از یک سو و بهبود شفافیت و سلامت این بازار از سوی دیگر محقق نخواهد شد. آگاهی از این موضوع در کشورهای توسعه یافته منجر به ارائه مدارک و استانداردهای مختلفی شده است که هدف آنها ارتقای سطح دانش و مهارت فراگیران و همچنین ملزم نمودن آنها به پیروی از یک سری اصول اخلاقی و حرفه‌ای است. متاسفانه این مساله در کشور ما چندان مورد توجه نبوده و در حال حاضر نیز خلأ آن کاملا محسوس است. از سوی دیگر تدوین یک استاندارد جامع نیز دشواری‌های فراوانی دارد که انجام آن را در کوتاه مدت غیرممکن می‌نماید. با این اوصاف شاید بتوان بهره‌گیری از استانداردهای معتبر موجود در زمینه مالی و سرمایه‌گذاری را بهترین راه برای حصول اهداف فوق‌الذکر دانست. خوشبختانه در چند سال اخیر اقبال به کسب این مدارک افزایش یافته است، مساله‌ای که می‌تواند نوید بخش آینده‌ای روشن برای بازارهای مالی و در نهایت اقتصاد کشور باشد.

محمد احمدی

کاندیدای سطح نهایی CFA