پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
نظمآهنگ درونی قرآن
«موسیقی بیرونی»دست آورد صنایعی مانند قافیه،سجع و تجزیه یا تقسیمسخن منظوم به مصراعهای مساوی و اوزان و بحور قرار دادی است كه همگیقالبهای مجرد لفظی و پیوسته به شمار میآیند.اما«نظماهنگ درونی»دست آوردجلالت تعبیر و ابهتبیان پدید آمده از مغز كلام و كنه آن است.فاصله نوع نخستبا نوع دوم نیز بسیار است،زیرا در نوع دوم،زیبایی لفظ و شكوهمندی معنا، پیوندیناگسستنی دارند و مؤانست میان این دو نوایی احساس انگیز پدید میآورد و نسیمیروح نواز را به وزیدن وا میدارد و درون آدمی را به خلجان مینشاند.
استاد«مصطفی محمود»در بیان راز شگفت معماری قرآن كه در سبك خود بینظیر و در اسلوبش یگانه است،چنین میگوید:«این راز یكی از عمیقترین رازهایساختار كلامی قرآن است.قرآن نه شعر است و نه نثر و نه كلامی مسجع،بلكهقسمی معماری سخن است كه موسیقی درونی را آشكار میسازد.
باید دانست كه میان موسیقی درونی و موسیقی بیرونی فاصله بسیار است.برایمثال بیتی از شعرهای«عمر بن ابی ربیعه»را كه شعرهایش به داشتن موسیقی وآهنگ مشهور است،از نظر میگذارنیم:
(قال لی صاحبی لیعلم مابی اتحب القتول اخت الرباب )
شنونده وقتی این بیت را میشنود،از موسیقی آن به وجد میآید،اما موسیقیاین شعر از نوع بیرونی است و شاعر با آوردن كلامی موزون در دو مصراع متساوی وبا نشاندن یك پایان بندی هم سان-یاء ممدود-در هر كدام از دو مصراع،به آهنگینشدن سخن خود كمك كرده است.موسیقی در این بیت از خارج به گوش میرسد ونه از داخل و به عبارتی،پایان بندی(قافیه)و وزن و بحر،موسیقی را میسازند.اماهنگامی كه این آیه را تلاوت میكنیم: و الضحی،و الیل اذا سجی (۱) با شطری رو به روهستیم كه از قافیه،وزن و مصراع بندی قرار دادی تهی است و با این همه سرشار ازموسیقی است و از هر حرف آن نوایی دل پذیر میتراود.این نوا از كجا و چگونهپدید آمده است؟این همان نظماهنگ یا موسیقی درونی است.نظماهنگ درونی،رازی از رازهای معماری قرآن است و هیچ ساختار ادبی یارای برابری با آن را ندارد.
هم چنین وقتی میخوانیم: الرحمان علی العرش استوی (۲) .یا وقتی سخنان زكریاخطاب به خداوند را تلاوت میكنیم: قال رب انی وهن العظم منی و اشتعل الراس شیباو لم اكن بدعائك رب شقیا (۳) .یا سخن خداوند خطاب به موسی را میشنویم كه: انالساعهٔ آتیهٔ اكاد اخفیها لتجزی كل نفس بما تسعی (۴) .
یا سخنانی راكه خداوند با آن مجرمین را وعده كیفر میدهد تلاوت میكنیم كه:
انه من یات ربه مجرما فان له جهنم لا یموت فیها و لا یحیی (۵) .هر كدام از این عبارتهادارای بنیان موسیقیایی قائم به ذاتی است كه موسیقی آن را درون واژهها و ازلا به لای آن به شكلی شگرف بیرون میتراود.
وقتی قرآن حكایت موسی را بازگو میكند،شیوهای سمفونیك و حیرت انگیزپیش میگیرد: و لقد اوحینا الی موسی ان اسر بعبادی فاضرب لهم طریقا فی البحر یبسا لاتخاف دركا و لا تخشی.فاتبعهم فرعون بجنوده فغشیهم من الیم ما غشیهم.و اضل فرعونقومه و ما هدی (۶) .واژگان در اوج سلاستاند.كلماتی مانند«یبسا»یا«لا تخاف دركا»-به معنای لا تخاف ادراكا-تجسمی از رقتاند،گویی كلمات در دستان خالقشانذوب میشوند،نظام میگیرند و نظم و آهنگی بیمانند در آنان تجلی مییابد. ایننظماهنگ،ساختاری است كه در تمام كتب عرب مانندی نداشته و ندارد.
میان این نظماهنگ و شعر جاهلی،یا شعر و نثر معاصر هیچ گونه شباهتی فراهمنیست و علی رغم تمام كینه توزیهای دشمنان كه برای كاستن از شان قرآن صورتپذیرفته،تمام تاریخ حتی یك نمونه از تلاشهای تقلید گونه و كیدهای دشمنانه رامحفوظ نداشته است.در میان این همه هیاهو،عبارتهای قرآن خصوصیاتمنحصر به فرد خود را دارند و چون پدیدهای تفسیر ناپذیر جلوه میكنند.یگانهتوجیه باور مندانهای كه میتوان از آن داشت،این است كه قرآن سرچشمهای دارددور از دست رس انسان.
اكنون،به ایقاع (۷) زیبای نغمه آمیز این آیات گوش فرا دهید:
رفیع الدرجات ذو العرش یلقی الروح من امره علی من یشاء من عباده لینذر یومالتلاق (۸) .
فالق الحب و النوی یخرج الحی من المیت و مخرج المیت من الحی (۹) .
فالق الاصباح و جعل اللیل سكنا و الشمس و القمر حسبانا (۱۰) .
یعلم خائنهٔ الاعین و ما تخفی الصدور (۱۱) .
لا تدركه الابصار و هو یدرك الابصار (۱۲) .
پینوشتها:
۱- ضحی ۹۳:۲ ۱.
۲- طه ۲۰:۵.
۳- مریم ۱۹:۴.
۴- طه ۲۰:۱۵.
۵- طه ۲۰:۷۴.
۶- طه ۲۰:۷۹-۷۷.
۷- ایقاع:هم آهنگ ساختن آوازها.
۸- غافر ۴۰:۱۵.
۹- انعام ۶:۹۵.
۱۰- انعام ۶:۹۶.
۱۱- غافر ۴۰:۱۹.
۱۲- انعام ۶:۱۰۳.ر.ك:محاولهٔ لفهم عصری للقرآن ص ۱۹-۱۲.
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل غزه مجلس شورای اسلامی دولت نیکا شاکرمی روز معلم معلمان رهبر انقلاب مجلس بابک زنجانی دولت سیزدهم
آتش سوزی هلال احمر قوه قضاییه تهران پلیس اصفهان بارش باران سیل شهرداری تهران آموزش و پرورش سلامت سازمان هواشناسی
قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بازار خودرو خودرو قیمت سکه دلار حقوق بازنشستگان بانک مرکزی سایپا ایران خودرو کارگران
فضای مجازی سریال جواد عزتی نمایشگاه کتاب عفاف و حجاب فیلم سینمایی مسعود اسکویی تلویزیون سینما سینمای ایران دفاع مقدس فیلم
رژیم صهیونیستی فلسطین آمریکا جنگ غزه حماس نوار غزه چین ترکیه انگلیس اوکراین نتانیاهو یمن
استقلال پرسپولیس فوتبال سپاهان علی خطیر باشگاه استقلال لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید بایرن مونیخ لیگ برتر
هوش مصنوعی هواپیما کولر تبلیغات موبایل تلفن همراه اینستاگرام اپل گوگل ناسا عیسی زارع پور وزیر ارتباطات
کبد چرب فشار خون بیمه بیماری قلبی دیابت کاهش وزن داروخانه رابطه جنسی