شناسایی و انتخاب گونه های مقاوم به خشكی برای فضای سبز شهری

گونه های گیاهی كه برای فضای سبز شهری در مناطق خشك و نیمه خشك مورد استفاده قرار میگیرند از تنوع بالایی برخوردار نیستند و بسیاری از آنها به خشكی حساس بوده و نیاز آبی آنها بالا …

گونه های گیاهی كه برای فضای سبز شهری در مناطق خشك و نیمه خشك مورد استفاده قرار میگیرند از تنوع بالایی برخوردار نیستند و بسیاری از آنها به خشكی حساس بوده و نیاز آبی آنها بالا است. لذا این مطالعه به منظور شناسایی و انتخاب گونه های مقاوم به خشكی براساس میزان پتانسیل آب برگ(LWP) جهت كشت در فضای سبز شهری و یا جنگل‌كاری اطرف شهرهای مناطق خشك و نیمه خشك به خصوص شهر اصفهان پایه گذاری گردید. در این مطالعه دو آزمایش جداگانه یكی تحت شرایط كنترل شده در دانشگاه صنعتی اصفهان و دیگری تحت شرایط طبیعی در چهار منطقه جنگلی زاگرس و البرز طی سال های ۱۳۸۳ و ۱۳۸۴ انجام شد.

آزمایش مزرعه‌های با به کارگیری پنج رژیم متفاوت آبیاری۴۰، ۶۰، ۸۰، ۱۰ و ۱۲۰ درصد تبخیر از تشتک تبخیر در دو نوع خاک زراعی و کوهپایه و ۱۰ گونه گیاهی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی با پنج تکرار انجام شد و داده های دو سال بصورت تجزیه مركب آنالیز گردید. نتایج حاصله نشان داد که بین دو نوع خاك، گونه‌های گیاهی، رژیم‌های آبیاری و دو سال اندازهگیری از لحاظ میزان LWP اختلاف معنی‌داری وجود داشت. بطور میانگین میزان LWP در خاک زراعی بیشتر از خاک کوهپایه بود. معنی دار بودن اثر متقابل خاک و گونه از لحاظ این صفت حاکی از واکنش متفاوت گونه ها در دو نوع خاک بود به طوری که گونه بلوط در خاک زراعی بیشترین وگونه سپیدار کمترین LWP را داشتند. نتایج همبستگی بین میزان آب آبیاری و مقادیر LWP نشان داد كه با افزایش میزان آب آبیاری، مقادیر LWP نیز افزایش مییابد. از بین گونه‌های درختی و درختچه ای مطالعه شده در شرایط مزرعه گونه بلوط پائینترین(۹/۳ مگاپاسكال) و گونه سپیدار بالاترین(۳۵/۲- مگاپاسكال) مقادیر LWPرا داشتند. براساس نتایج این آزمایش گونه‌های بلوط، زیتون، زبان گنجشك و ارغوان با داشتن میزان LWP پائین، جزء گونههای با مقاومت به خشكی بالا و گونههای چنار و سپیدار جزء گونههای حساس به خشكی شناخته شدند. در شرایط طبیعی تعدادی از گونه‌های مختلف درختی و درختچهای در چهار منطقه ارسباران تبریز، بوانات فارس، حسین آباد قزوین و نهاوند همدان مورد مطالعه قرار گرفتند كه نتایج آزمایش بیان گر وجود تفاوت معنی‌داری بین گونه‌ها از لحاظ میزان LWP بود. بطور كلی گونههای افدرا، كیكم، آلبالو وحشی، بلوط غرب، زالزالك، ون و شیرخشت با داشتن پائینترین LWP، مقاومترین گونهها به خشكی بودند و گونه‌های شالك، داغداغان و بارانك نسبت به سایر گونه‌های مطالعه شده نیاز آبی بیشتر و مقاومت كمتری به خشكی دارند. بطور کلی نتایج مطالعات این تحقیق نشان داد که می توان گونه هایی که پتانسیل مقاومت به خشکی بالای دارند را انتخاب کرد و برای فضای سبز شهری و یا جنگل کاری در مناطق خشک و نیمه خشک معرفی نمود.

مجید شبان

دانشجوی كارشناسی ارشد بیابان زدایی