زندگی در حال حاضر یا تلاش برای ساختن آینده ای سبز

امروزه کمتر کسی است که با پدیده گرم شدن زمین آشنا نباشد

بسیاری از ما بارها و بارها از متخصصین حوزه روانشناسی شنیده ایم که یکی از نشانه های سلامت روان "زندگی در حال است". به عبارت دیگر زمانی یک فرد از لحاظ روحی می تواند سالم زندگی کند که نه افسوس گذشته ای که نمی تواند تغییر دهد را خورده و نه به آینده ای که هیچ اطلاعی از آن در دست ندارد دل خوش باشد؛ بلکه به امکاناتی که هم اکنون در اختیارش است توجه نموده و از آن لذت ببرد.

از سوی دیگر، هر روز اخبار ناگواری در زمینه وقوع بلایای طبیعی (بطور مثال: سیل، زلزله، خشکسالی، طوفان و گردباد)، گسترش بیماری های لاعلاج و ویروس های مرگبار از گوشه و کنار دنیا به گوشمان می رسد که ناخواسته ذهن ما را درگیر ساخته و امکان لذت بردن از حال را سخت می نماید. علاوه بر این، درطول یک دهه گذشته در روزنامه ها، مجلات و تلویزیون مکرراً با عباراتی همچون "گرم شدن زمین"، "تغییرات مخرب جوی"، "افزایش گازهای گلخانه ای" و"بزرگتر شدن سوراخ لایه اوزون" برخورد نموده ایم. حال سؤال اینجاست که بهتر است برای خراب نکردن لذت زندگی از توجه به چنین اخباری صرف نظر کنیم و یا به دنبال کسب اطلاعات هر چه بیشتر و ساختن آینده ای سبز برای خود، فرزندانمان و نسلهای بعدی باشیم؟ به نظر می رسد مورد دوم نتیجه ای مؤثرتر و طولانی تر خواهد داشت.

به گفته دکتر جان ریچاردسون، پیشگام در ارائه قوانین دینامیک سیستم ها، "زمانی که صحبت از آینده به میان می آید، انسانها به سه دسته تقسیم می شوند: آنهایی که اجازه می دهند آینده خود بخود اتفاق بیفتد، آنهایی که خود آینده را می سازند، و آنهایی که در تعجب گذشته اند و به آینده فکر نمی کنند." [۶]

در این مقاله کوتاه سعی می شود لزوم تلاش برای ساختن آینده ای سبز بررسی شود تا علاوه بر لذت بردن از حال بتوانیم نقشی مثبت بر آینده کره خاکی که در آن زندگی می کنیم رقم بزنیم.

امروزه اکثر دانشمندان، محققین، صاحبان شرکتهای بزرگ، دولت ها و حتی ملت ها به این نتیجه رسیده اند که انرژی های فسیلی تجدید ناپذیر، آلوده کننده محیط زیست و تهدیدی بر اقتصاد بین المللی و ملی کشورها به حساب می آیند. به همین دلیل تفکر روی آوری به استفاده از انرژی های تجدید پذیر و دوستدار محیط زیست قوت گرفته است.

مطالعات دانشمندان در خصوص علل گرم شدن زمین مشخص نموده که عامل اصلی این پدیده انتشار گازهای گلخانه ای است. آنها دریافتند که گازهای گلخانه ای متعددی در ایجاد این پدیده دخالت داشته و انسانها به طرق مختلف به تولید و انتشار این گازها مبادرت می ورزند. دی اکسید کربن (CO۲) منتشر شده از سوخت های فسیلی مورد استفاده در خودروها و کارخانه ها نقش عمده ای در این فرآیند ایفا مینماید. عوامل موثر دیگر عبارتند از:

- گاز متان (CH۴) منتشر شده در نتیجه دفن زباله ها، استحصال نفت و ذغال سنگ و تولید شده در بخش کشاورزی (توضیح: گرمای حاصل از یک مولکول متان بیش از بیست برابر گرمای تولیدی یک مولکول CO۲می باشد. از دهه ۱۹۶۰ میزان انتشار گاز متان سالیانه ۱% افزایش داشته است. گاز متان به طور متوسط ۱۰ سال در اتمسفر باقی می ماند) ؛

- اکسیدهای نیتروژن(NOx) متصاعدشده از کودهای شیمیایی، آتش سوزی جنگلها و ضایعات انسانی و حیوانی (توضیح: قدرت تخریبی اکسیدهای نیتروژن سیصد برابر CO۲می باشد)؛

- CFCها یا گازهای متصاعد شده از سردکن ها، یخچالها و عملیات صنعتی (توضیح: گرمای تولید شده توسط یک مولکولCFC ده هزار برابر گرمای تولیدی توسط یک مولکول CO۲می باشد. CFCها ۱۱۰ سال در جو زمین فعال باقی می مانند.)؛ و

- جنگل زدایی- که مانع از جذب مؤثر دی اکسید کربن توسط درختان شده و تاثیرات مخرب حاصل از ازدیاد گاز CO۲را به شدت افزایش می دهد. (مثال: در سال ۱۹۸۷ میلادی از بین رفتن بخشی از جنگلهای آمازون – معادل مساحت انگلستان- باعث ورود ۵۰۰ میلیون تن گاز CO۲به اتمسفر گردید.) [۵],[۳]

نکته قابل توجه این است که با وجود خاصیت گرم کنندگی قابل توجه برخی از گازهای گلخانه ای همچون متان و اکسیدهای نیتروژن، به دلیل میزان اندک آنها نسبت به گاز CO۲، نقش کمتری در پدیدة گرم شدن زمین دارند.

بنا بر گزارش مرکز تحلیل اطلاعات دی اکسید کربن (CDIAC)، در سال ۲۰۰۷ میلادی کشور ایران در میان ۲۰ کشور اول تولید و منتشرکنندة گاز CO۲، بعد از کشورهای چین، آمریکا، هند، روسیه، ژاپن، آلمان، کانادا، انگلیس و کره جنوبی، در مرتبه دهم بوده است. [۲] گزارش خبرگزاری بین المللی انرژی (IEA) حاکی از آن است که در سال ۲۰۰۸ ایران جای خود را به کره جنوبی واگذار کرده و رتبه نهم را در زمینه تولید و انتشار گاز CO۲اخذ نموده است! [۴]

نخستین بار در سال ۱۹۳۰ میلادی مردم کره زمین (بویژه افراد مسن) احساس نمودند که وضعیت جوی مثل همیشه نبوده و تغییر کرده است. روزنامه ها و مجلات شروع به انتشار مقالاتی در زمینه گرم تر شدن زمستان نمودند که توسط هواشناسان نیز تأیید شد. ولی نه تنها هیچ کس نگران تغییر آب و هوا نبود، بلکه بسیاری از مردم، بویژه ساکنان مناطق شمالی زمین از این که می توانستند به دلیل کاهش یخبندان به زراعت بیشتری بپردازند خوشحال بودند. در حقیقت، افزایش میزان گاز CO۲تعادل گرمایی را در سرتاسر اتمسفر تغییر داده، چرا که CO۲گرمای متصاعد شده از زمین را به خود جذب نموده و دوباره آن را به سطح زمین بازمی گرداند. [۷]

گرم شدن زمین تأثیرات مخربی بر روی آب و هوا، اقتصاد، محیط زیست و حتی سلامت انسان ها دارد. افزایش دما ناشی از گرم شدن زمین مسبب بروز بیماری های مختلف ویروسی از جمله مالاریا است. چنین امری موجب به خطر افتادن مردم کشورهای فقیر و افزایش هزینه های پزشکی در کشورهای پیشرفته می گردد. افزایش دما همچنین سبب افزایش مرگ و میر (بویژه در میان بیماران قلبی)، بیماری های تنفسی و خستگی میشود و از سوی دیگر باعث تمرکز ازن (آلاینده کشنده) در سطوح پایینی اتمسفر گردیده که آن نیز موجب تخریب دیواره شش ها و افزایش مرگ و میر می شود.

مشکلات دیگری که به سبب گرم شدن زمین به وجود می آیند شامل:

۱. کاهش کشت و کار

۲. خشک سالی های بیشتر و طولانی تر

۳. افزایش هزینه های تعمیر و نگهداری جاده ها، پل ها، کشتی ها و سایر وسایل حمل و نقل

۴. بالا آمدن سطح آب دریا ها (درحال حاضر ۱ تا ۲ میلیمتر در سال) و افزایش هزینه های حفاظت از سواحل

۵. افزایش میزان تبخیر آب ها

۶. کاهش بارندگی

۷. تخریب اکوسیستمها و انقراض گونه های جانوری و گیاهی

۸. افزایش طوفان ها و سیلاب ها و زلزله ها

۹. کاهش قدرت اقیانوسها در جذب CO۲و ورود مقادیر بیشتری از این گاز به اتمسفر. [۳]

مسؤول کلیه این فجایع و بحران ها افزایش دمای جو زمین به میزان کمتر از ۱ درجه سلسیوس در طی ۱۰۰ سال گذشته می باشد. [۱]

حال با اندکی تأمل می توان تصور نمود که فرزندان، نوه ها و نتیجه های ما در آینده ای نه چندان دور درچه وضعیتی مجبور به زندگی خواهند بود.

بررسی ها نشانگر آن است که اگر در مورد گازهای گلخانه ای تمهیداتی اندیشیده نشود متوسط دمای زمین تا سال ۲۰۳۰ میلادی بین ۱.۵ تا ۴.۵ درجه سانتیگراد افزایش خواهد یافت، میزان افزایش دما در زمستان ها بسیار بیشتر از تابستان ها و سرعت و افزایش دما نسبت به ۱۰۰ هزار سال گذشته بی سابقه خواهد بود. [۸]

با توجه به گفته دکتر ریچاردسون که در ابتدای مقاله نقل گردید، عکس العمل ما در این زمینه سه حالت می تواند داشته باشد:

۱. می توانیم بدون توجه به آنچه پیش آمده و بدون اندیشیدن در مورد آنچه می توانیم انجام دهیم بگذاریم آینده خودبخود اتفاق بیفتد و بلایای منتج از پدیده گرم شدن زمین گریبان خود، فرزندانمان و نسلهای آتی شود؛

۲. می توانیم به جستجوی راه حل برای جلوگیری از بروز اتفاقات ناگوار مذکور پرداخته نهایت سعی خود را برای سبز زیستن و نجات زمینی که از ما به ارث خواهد رسید بکار بریم؛

۳. می توانیم مدام گذشتگان را مسؤول فجایع پیش آمده بدانیم و نه تنها حال بلکه آینده خود را خراب تر از آنچه که هست نماییم؛

به نظر می رسد راه دوم عکس العملی عقلائی باشد. بدین منظور بهترین راه آموختن و آموزش زیستن به روش سبز خواهد بود. امری که در طی چند سال اخیر در بسیاری از کشورهای پیشرفته به مرحله اجرا درآمده است. ما باید تا حد امکان راه هایی را شناسایی و در پیش گیریم که به کند شدن روند گرم شدن زمین کمک می نمایند. شماری از این راه ها عبارتند از:

- کاهش مصرف سوخت های فسیلی از طریق استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی و یا خودروهای کم مصرف و گازسوز؛

- استفاده از انرژی های تجدید پذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی؛

- جنگل زایی بجای جنگل زدایی؛

- استفاده هر چه کمتر از پلاستیک؛

- صرفه جویی در مصرف انرژی؛

- کنترل هر چه بیشتر نحوه سوختن سوختهای فسیلی در خودروها؛

اکنون وظیفه ما انسان هاست تا در راستای ساختن آینده ای سبز از طریق یادگیری و شناخت محصولات سبز قابل تهیه در داخل کشور گام بر داریم تا بتوانیم زمینی سبز و پاک را به فرزندانمان هدیه دهیم.

سروش بقاء بوم سا

منابع

۱. Allinaz. (n.d.). What is Global Warming? RetrievedDecember ۱۱, ۲۰۱۰, from http://knowledge.allianz.com/en/globalissues/climate_change/global_warming_basics/global_warming_definition.html

۲. CDIAC. (n.d.). Top ۲۰ Emitting Countries by Total Fossil-Fuel CO۲ Emissions for ۲۰۰۷. RetrievedNovember ۲۸, ۲۰۱۰, from http://cdiac.ornl.gov/trends/emis/tre_tp۲۰.html

۳. D۰۳۹;Silva, R. (n.d.). The Effects and Consequences of Global Warming. Retrieved from buzzle.com: http://www.buzzle.com/articles/effects-consequences-global-warming.html

۴. InternationalEnergyAgency. (۲۰۱۰). CO۲ EMISSIONS FROM FUEL COMBUSTION.

۵. Nationalgeographic. (n.d.). Causes of Global Warming . RetrievedDecember ۱, ۲۰۱۰, from http://environment.nationalgeographic.com/environment/global-warming/gw-causes/

۶. Richardson, J. M. (n.d.). Thinkexist. RetrievedDecember ۱, ۲۰۱۰, from Thinkexist.com: http://thinkexist.com/quotation/when_it_comes_to_the_future-there_are_three_kinds/۱۳۸۶۸.html

۷. Weart, S. (۲۰۰۸). The discovery of global warming.U.S.

۸. YoungPeople۰۳۹;sTrustfortheEnvironment. (n.d.). Global Warming. RetrievedDecember ۹, ۲۰۱۰, from http://www.ypte.org.uk/environmental/global-warming/۱۱