اخلاق پژوهی در قرآن کریم

در بحث اخلاق پ‍ژوهشی درقرآن کریم به حوزه های چهارگانه اخلاق برمی خوریم .
زمانی که که در حوزه های اخلاق به تأمل و یا مطالعه می پردازیم این تقسیم بندی چنان که درذیل به آن اشاره می …

در بحث اخلاق پ‍ژوهشی درقرآن کریم به حوزه های چهارگانه اخلاق برمی خوریم .

زمانی که که در حوزه های اخلاق به تأمل و یا مطالعه می پردازیم این تقسیم بندی چنان که درذیل به آن اشاره می گردد می تواند راهنمای کلی درجهت درک و تبیین و توصیف موضوع اخلاق باشد.

اخلاق بندگی که حوزه ارزش های حاکم بر روابط انسان و خدا می باشد و به مثابه عبد ومعبود ویژه نظام های اخلاقی است و درقرآن کریم ۱۳ عنوان به فضایلی مانند توکل ـ تقوی ـ شکر و ۲۰ عنوان به رذایل مانند استکبار ـ عصیان ـ مکربا خدا ـ منت برخدا مربوط می شود.

اخلاق فردی:

حوزه هنجارها وارزش های حاکم بر رابطه انسان با خویشتن که درمصحف شریف دراین مورد به فضایلی هم چون صبروحلم - صدق ؛ و رذایلی هم چون تکاثرمال و ثروت – عُجب- غفلت به کرات اشاره شده است .

اخلاق خانواده :

خانواده کوچکترین نهادی است که شالوده شخصیت آدمی درآ ن شکل می گیرد ونیکی به پدرومادر وخوش رفتاری هریک اززوجین با همدیگرازآن جمله اند . همان طورکه می دانیم فلاسفه ودانشمندان و علمای تعلیم و تربیت زیادی درحوزه اخلاق اظهارنظر نموده اند اما ارشادات وتوصیه های احکام صریح قرآن دراین خصوص روشن ترین – متقن ترین- ومحکم ترین و قابل استفاده برای هرفردعاقل ، متفکر، نیک اندیش می باشد.

اخلاق اجتماعی : که حوزه ارزش های حاکم بر روابط انسان با افراد دیگردراجتماع ومناسبات با جامعه رادر برمی گیرد، به خصیصه ها و ویژگی های فضایل اخلاقی هم چون احســـان وبر- وفاء به عهد- تناصح وتواصی و رذایلی مانند ظلم – کــذب – افتراء- استهزاء و... اشاره می کند.

از طرفی جامعه شناسان، فلاسفه، وروان شناسان با توجه به حوزهء فکری وکاری خوداخلاق را تقسیم بندی نموده اند، به طور مثال یکی ازروانشناسان ( کُلبرگ) اخلاق رابه اخلاق پیش قراردادی- قراردادی وفوق قراردادی تقسیم می کند و دریک مورد مقایسه اولیه این تقسیم بندی با قرآن کریم به این نتیجه می رسیم که هیچ کدام ازتقسیم بندهای غیرقرانی ازجامعیت و کُلی نگری برخوردارنبوده وهر فردی ازیک بُعد و با توجه به اندیشه قاصر خود به رفتارهای اخلاقی انسان و موضوع اخلاق در زندگی انسان پرداخته است.

نتیجه آن که قرآن کریم با تقسیم چهارگانه حوزه اخلاقی راه صحیح را برهمگان روشن نموده ودر نظام اخلاقی قرآن کریم مبداء حرکت، خداباوری ومقصد نهایی خداجویی است وامیدآن می رود در پیمودن مراحل و عمل به دستورات اخلاقی موفق باشیم.

مرضیه فاضلی