پرویز کلانتری / پروژه انسان شناسی تاریخی فرهنگ ایران مدرن

ناصر فکوهی

نقاش و گرافیست

1310 زنجان - 1394 تهران

پرویز کلانتری دانش آموخته دانشکده های هنرهای زیبا و از نسل نخست جوانانی بود که در کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان، هنر مدرن را عمدتا در قالب تجسمی وارد فرهنگ عمومی ایران کردند. کلانتری این تاثیر گزاری  را به ویژه از طریق نقاشی در کتاب های درسی مدارس پیش از انقلاب انجام داد. مضامین این نقاشی ها، تاریخ، جغرافیا و تصاویر مردم نواحی مختلف ایران و به خصوص عشایر و رستائیان بودند که در  نقاشی های کلانتری به شیوه ای زیبا و رنگارنگ به نمایش در می آمدند که گاه  مورد انتقاد  مخالفان رژیم گذشته هم قرار می گرفت.  او از همکاران موسسه انتشارات فرانکلین و همایون صنعتی زاده بود و  همو ازحامیان اصلی کلانتری به شمار می آمد.  سبک نقاشی کلانتری عمدتا فیگوراتیو و به شدت تحت تاثیر مضامین و عناصر طبیعی و سنتی ایرانی است، هر چند می توان در آن  تاثیر کوبیسم و کولاژ های مدرن اروپایی را نیز در برخی از کارها مشاهده کرد. کلانتری کمابیش توانست در دوره طولانی کار خود،  آثار خویش را با تحول هنر مدرن انطباق دهد. مضامین روستا، عشایر، کویر، طبیعت و استفاده از رنگ های شاد و زنده، و رویکردی مثبت نسبت به واقعیت، نقاشی او را برای عموم و نه تنها  مخاطبان هنرشناس، قابل دسترس می کند و به همین دلیل نیز  وی از محبوبیت زیادی هم در نزد  هنرمندان و  قشر تحصیلکرده و هم  به صورتی کمابیش غیر مستقیم (کتاب های درسی، مطبوعات) در نزد مردم عادی برخوردار بوده است.  کلانتری  همواره از حوزه سیاست دوری می جست و هر چند از لحاظ فکری به عدالت و حقوق بشر و آزادی و رفاه  برای همه مردم باور دارد، اما از نزدیک شدن به احزاب و گرایش های سیاسی خوداری کرده است. از این رو سیری پیوسته میان فعالیت  آثار او  پیش و پس از انقلاب اسلامی (1357) دیده می شود.  کلانتری از  ابتدای دهه 1330 بیش از شصت سال، تا زمانی که در سال 1393 یک سکته مغزی وی را زمین گیر کرد، به شدت فعال و در حوزه هنر مطرح بود. او از جمله شخصیت هایی بود که  گفتگویی طولانی در چارچوب  پروژه  انسان شناسی تاریخی  فرهنگ مدرن ایران با وی  انجام شد و فایل های دیداری و شنیداری آن  آرشیو شده و منتشر خواهند شد. 

تالیف اولیه: 20 اسفند 1394

آخرین بازبینی : 14 تیر 1395