نیم قرن شرارت

اقدامات خصمانه دولت آمریكا علیه ایران با توجه به خوی استكباری و خصلت استیلاطلبی ایالات متحده و نیز با عنایت به پیشینه بسیار خسارت بار ارتباط با این كشور, مانع از آن است كه دولت و ملت بزرگ و مستقل ایران بخواهند درهای رابطه را بر روی دولت امریكا بگشایند جستار حاضر نگاهی است گذرا به مهمترین اقدامات خصومت آمیز آمریكا كه در طی پنجاه سال علیه ملت بزرگ و متمدن ایران روا داشته است

چالش در روابط ایران و آمریكا به رغم گذشت دو دهه، یكی از مناقشه‏انگیزترین مباحثی است كه محافل سیاسی جهان بویژه غرب همچنان با اشتیاق آن را دنبال می‏كنند . اقدامات خصمانه دولت آمریكا علیه ایران با توجه به خوی استكباری و خصلت استیلاطلبی ایالات متحده و نیز با عنایت‏به پیشینه بسیار خسارت‏بار ارتباط با این كشور، مانع از آن است كه دولت و ملت‏بزرگ و مستقل ایران بخواهند درهای رابطه را بر روی دولت امریكا بگشایند .جستار حاضر نگاهی است گذرا به مهمترین اقدامات خصومت‏آمیز آمریكا كه در طی پنجاه سال علیه ملت‏بزرگ و متمدن ایران روا داشته است .

● مقدمه

بر اساس اسناد و مدارك موجود، روابط سیاسی ایران و امریكا رسما از سال ۱۲۶۲ ش . /۱۸۸۳م . شكل گرفت و سیاست اعلام شده امریكا مبنی بر عدم مداخله در امور داخلی كشورها تا مدتی پی‏گیری می‏شد . امریكایی‏ها درست زمانی كه ایران منطقه قابت‏شدید دولتهای روس و انگلیس بود، سعی كردند با اعمال این سیاست، اعتماد دولت و ملت ایران را به خود جلب كنند . این اعتمادسازی به طور چشمگیری در جریان جنگ جهانی دوم بروز داشت .

در ماجرای اشغال ایران به دست ارتش روس، امریكایی‏ها تلاشی جدی در عرصه‏های بین‏المللی در حمایت از ایران و اخراج سربازان روسی از این كشور به عمل آوردند و این سیاستها و حمایتها به جلب اعتماد ملت و دولت ایران بیش از پیش كمك كرد . البته حمایت و جانبداری امریكا از ایران نه از سر خیرخواهی و مهرورزی، بلكه به لحاظ اهمیتی بود كه امریكایی‏ها برای این منطقه حساس، كه منبع و ذخیره عظیم انرژی است، قائل بودند . (۲)

دولت امریكا پس از جلب اعتماد، بتدریج‏سیاست‏خود را - حدودا از سال ۱۳۲۰ به بعد - تغییر داد و در پوشش روابط دوستانه با دولت ایران، به دخالت مستقیم در تمامی امور داخلی كشور ما روی آورد و به شكل یك مستعمره با آن برخورد كرد و ستمهای بی‏شماری در حق ملت ایران مرتكب شد . شرح همه شرارتها و اقدامات نفرت‏انگیز دولت امریكا طولانی است و در این مجال محدود نمی‏گنجد; از این رو، فقط به شرح مختصر برخی از مهمترین آنها می‏پردازیم و جویندگان محترم را به كتابهایی كه به طور مستقل در این زمینه نگاشته شده است، ارجاع می‏دهیم (۳) :

● پاره‏ای از اقدامات آمریكا علیه ایران

۱ ) كودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲

دكتر مصدق در اردیبهشت ماه ۱۳۳۰ (مه ۱۹۵۱ م). با پشتیبانی و حمایت قاطع آیت الله كاشانی به نخست‏وزیری رسید . او پس از احراز نخست وزیری، سیاست «ملی كردن صنعت نفت‏» را با جدیت تمام دنبال كرد و سرانجام، در ۲۹ اسفند ۱۳۳۰ موفق به تحقق آن شد . در جریان ملی شدن صنعت نفت، دست انگلیسی‏ها به طور خاص كه از مدتها مشغول غارت منابع نفتی ایران بودند، كوتاه شد . آنان كه ادامه این روند را برای منافع خود بسیار زیانبار می‏دانستند، به فكر توطئه‏ای برای ساقط كردن دولت دكتر مصدق می‏افتند .

بنابر اعتراف امریكایی‏ها، كه در اسناد منتشر شده توسط سازمان سیا (CIA) و وزارت خارجه امریكا در سال ۱۳۷۹ منعكس شده است، نمایندگان دستگاه امنیتی انگلیس، موضوع براندازی دولت مصدق و جایگزین كردن یك حكومت كاملا وابسته را به نمایندگان سیا پیشنهاد كردند كه با پاسخ مثبت امریكایی‏ها در فروردین ۱۳۳۲/مارس ۱۹۵۲ مواجه شدند .

تحلیل‏گران مسائل سیاسی دو عامل عمده را علت این رویكرد و تغییر سیاست امریكا در حمایت از جبهه ملی می‏دانند: خست‏یاس دولت امریكا از فریفتن یا به سازش رسیدن با آیهٔ‏الله كاشانی; رهبری اصیل اسلامی و مردمی نهضت و دیگری توافق با انگلیس در یك كنسرسیوم كه به موجب آن، قرار شد چهل درصد از منابع نفتی و سایر سرمایه‏های ملی ایران به امریكا و چهل درصد آن نیز به انگلیس تخصیص یابد . (۴)

طرح كودتای ۲۸ مرداد پس از مطالعات فراوان و بازنگریهای مكرر توسط طراحان انگلیسی و امریكایی، در قالب طرح تی‏پی آژاكس ( (T.P Ajaax در تاریخ ۲۱ تیر ماه توسط رئیس سازمان سیا، وزیر خارجه امریكا و رئیس جمهور امریكا (آیزنهاور) به امضای نهایی رسید و با اختصاص بودجه‏ای هنگفت، سرانجام پس از فراهم شدن مقدمات امر، در ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ كودتا با موفقیت انجام پذیرفت . (۵)

در نتیجه این كودتا، دكتر مصدق از نخست‏وزیری بركنار شد و حكومت مردمی وی سقوط كرد . شاه، كه از بیم اعتراضات و شورشهای مردمی، از قبل به ایتالیا گریخته بود، پس از كودتا مجددا به ایران بازگشت و به این صورت، سلطه همه جانبه امریكا بر این كشور آغاز شد . امریكایی‏ها تا این اواخر، دخالت مستقیم خود در كودتای ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ را كتمان می‏كردند (هر چند بر اساس اسناد و مدارك فراوان، دخالت آنها برای ملت ما محرز بود)، تا این كه مادلین آلبرایت، وزیر خارجه دولت‏بیل كلینتون، برای نخستین بار در یكی از سخنرانیهای رسمی خود، در ۲۷ اسفند ۱۳۷۸ بدون هیچ گونه عذرخواهی از ملت ایران، از نقش مستقیم و محوری ایالات متحده امریكا در كودتای ۲۸ مرداد به صراحت پرده برداشت و گفت:

«در سال ۱۳۳۲ ایالات متحده امریكا نقش مهمی در هماهنگی برای سرنگون كردن رژیم مردمی نخست وزیر محمد مصدق ایفا كرد و دولت آیزنهاور بر این باور بود كه این عمل به خاطر دلایلی استراتژیك، قابل توجیه است .»

پس از این اعتراف مهم، دولت امریكا در خرداد ۱۳۷۹ اسنادی را كه در آن از نقش مهم دولت امریكا در كودتای ۲۸ مرداد سخن به میان آمده است، منتشر ساخت .

۲ ) حمایت و تحكیم پایه‏های حكومت استبدادی شاه

حمایت دولت امریكا از شاه پس از ۲۸ مراد ۱۳۳۲ وارد مرحله جدیدی شد و امریكایی‏ها با تمام توان، از شاه حمایت كردند . حمایت مالی امریكا پس از كودتا به طرز شگفت‏انگیزی افزایش یافت . دقیقا ۱۲ روز پس از كودتای ۲۸ مرداد، شاه از امریكا درخواست وام كرد و امریكا نیز با پرداخت‏یك وام ۴۵ میلیون دلاری به ایران موافقت نمود .

در سال ۱۳۳۰ كمك مالی امریكا به ایران بالغ بر ۳/۱ میلیون دلار بود، اما این رقم در سال پس از كودتا به ۷۰ میلیون دلار یعنی ۶۰ برابر رقم قبلی رسید و سه سال بعد به ۲۵۰ میلیون دلار افزایش یافت . (۶)

رژیم شاه هر چه پیش می‏رفت، وابسته‏تر می‏شد و نفوذ امریكا روزبه‏روز در دستگاه حاكمیت ایران افزونتر می‏گشت . امریكایی‏ها، كه ایران را «جزیره ثبات‏» خود می‏دانستند، تا آخرین روزهای حیات سیاسی شاه، دست از حمایت وی برنداشتند . آنها حتی پس از اوج‏گیری انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی‏قدس سره، در حالی كه ملت ایران از جنایات بی حد و حصر رژیم شاه به تنگ آمده بود و یكپارچه و یكصدا نابودی شاه را فریاد می‏كرد، تلاش كردند به هر شكل ممكن، رژیم شاه را پابرجا دارند .

كارتر، یك سال قبل از پیروزی انقلاب اسلامی (دی ماه ۱۳۵۶) با نادیده گرفتن واقعیتهای جامعه ایرانی، در جریان یك سفر به ایران، این كشور را «جزیره ثبات‏» در یكی از آشوبزده‏ترین نقاط جهان توصیف كرد و علاقه خود را نسبت‏به رژیم دیكتاتوری شاه چنین بیان نمود:

«هیچ كشور دیگری در جهان برای برنامه‏ریزی مشترك، از ایران به امریكا و ما نزدیك نیست . هیچ كشور دیگری برای بررسی مشكلات منطقه‏ای، كه مورد علاقه هر دو طرف ما نیز هست، ارتباط نزدیكتری از ایران با ما ندارد و هیچ رهبر دیگری نزد من احترامی عمیقتر و رابطه‏ای دوستانه‏تر از شاه ندارد .» (۷)

كارتر، كه همواره در سخنرانیهای خود، بر رعایت‏حقوق بشر و فضای باز سیاسی تاكید داشت، در برابر جنایات شاه سكوت اختیار می‏كرد. در جریان حادثه ۱۷ شهریور ۱۳۵۷ كه هزاران زن و مرد مسلمان به دست مزدوران شاه به شهادت رسیدند، دولت امریكا نه تنها سكوت پیشه كرد، بلكه كارتر یك شب پس از فاجعه خونین ۱۷ شهریور، طی تماس تلفنی با شاه، در حالی كه از عواقب رفتار خشونت‏بارش در این روز و اوجگیری مخالفتها بشدت نگران و مضطرب بود، حمایت كامل خود را از حكومت وی اعلام كرد و در تماسی دیگر، ضمن توصیه به خویشتنداری بیشتر، به شاه قول داد كه طی اعلامیه‏ای به طور جدی از او حمایت‏خواهد كرد . (۸)

۳ ) تحمیل قانون كاپیتولاسیون و تحقیر ملت‏بزرگ ایران

یكی از اقدامات تحقیرآمیز دولت ایالات متحده امریكا علیه ملت ایران، فشار بر حكومت وابسته شاه برای تصویب لایحه اعطای مصونیت قضایی به اتباع امریكایی، در مجلس شورای ملی ایران بود .به موجب این لایحه، كه «كاپیتولاسیون‏» نام داشت، دستگاه قضایی ایران حق نداشت هیچ‏یك از مستشاران، نظامیان، كارمندان و كاركنان امریكایی و نیز خانواده‏ها و وابستگانشان را (كه در زمان تصویب قانون بالغ بر چهل هزار نفر می‏شدند)، تحت پیگرد قانونی قرار دهد . این لایحه در ایران زمانی به تصویب رسید كه حتی كشورهای عقب‏مانده افریقایی و كشورهای نیمه مستعمره به آن تن نمی‏دادند . (۹)

لایحه مذكور ابتدا با فشار دولت امریكا در دوران كابینه اسدالله علم و سپس در مجلس شورای ملی در ۱۳ مهر ماه ۱۳۴۲ به تصویب رسید و مجلس سنا نیز بر آن صحه گذاشت . در زمان نخست‏وزیری حسن‏علی منصور، در بیست و یكم مهرماه ۱۳۴۳ مجددا این لایحه به مجلس شورای ملی برده شد و به تصویب نمایندگان مجلس شورای ملی رسید . (۱۰)

زشتی كاپیتولاسیون به حدی بود كه در سالهای ۱۳۴۲ و ۱۳۴۳ دولت امریكا و ایران اصرار داشتند كه این قانون علنی نشود و تا پیش از سخنرانی امام خمینی رحمه الله در چهارم آبان ۱۳۴۳ نیز كسی از آن اطلاع نداشت .امام خمینی‏قدس سره پس از اطلاع از اصل مصوبه و مفاد آن، چندی بعد در تاریخ چهارم آبان ۱۳۴۳ طی یك سخنرانی مهم و تاریخی به افشای آن پرداخت و شاه را به دلیل تن دادن به این قانون ذلت‏بار سخت مورد سرزنش و نكوهش قرار داد .

حضرت امام‏قدس سره در آن سخنرانی كه منجر به دستگیری و سپس تبعید آن حضرت به كشور تركیه شد، تحمیل كاپیتولاسیون بر ملت مظلوم ایران را بزرگترین جنایت امریكا در حق ملت ایران برشمرد و در بخشی از این سخنرانی افشاگرانه، خطاب به ملت ایران فرمود:

«[مجلس] با كمال وقاحت این طرح را از تصویب گذراند . دولت‏با كمال وقاحت از این امر ننگین طرفداری كرد . ملت ایران را از سگهای امریكایی پست‏تر كردند! اگر كسی یك سگ امریكایی را با اتومبیل زیر بگیرد، او را بازخواست می‏كنند، ولی چنانچه یك آشپز امریكایی شاه ایران را زیر بگیرد، بزرگترین مقام را زیر بگیرد، كسی حق تعرض ندارد . چرا؟ برای این كه می‏خواستند وام بگیرند، امریكا خواست این كار انجام شود . بعد از چند روز، یك وام دویست میلیون دلاری از امریكا تقاضا كردند; در ظرف ۵ سال، به منظور هزینه‏های نظامی به دولت ایران وام بدهند و در ظرف ده سال سیصد میلیون دلار پس بگیرند . مع ذلك، ایران برای این دلارها خودش را فروخت، استقلال را فروخت، ما را جزو دول مستعمره حساب كرد، ملت مسلمان ایران را در دنیا از وحشیها عقب مانده‏تر معرفی نمود .» (۱۱)

نویسنده:محمد كرامتی

پی‏نوشت:

۱) مدرس حوزه، كارشناس ارشد فلسفه، محقق و نویسنده .۲) در سایت اینترنتی سازمان جاسوسی امریكا (CIA) ، به صراحت از ایران به عنوان یك منطقه استراتژیك نام برده شده است:[strategic location on the persian Gulf and strait of Hormuz, which are vital maritime pathways for crude oil transport.]منطقه استراتژیك خلیج فارس و تنگه هرمز كه گذر راه حیاتی دریایی برای حمل نفت‏خام است .۳) ر .ك .: كامران غضنفری، امریكا و براندازی جمهوری اسلامی ایران; حسن واعظی، ایران و امریكا (بررسی سیاستهای امریكا در ایران).۴) شهریار زرشناس، اشاراتی درباره لیبرالیسم در ایران .۵) برای آگاهی بیشتر از مشروح ماجرای كودتا بر اساس اسناد سازمان سیا و وزارت خارجه امریكا ر . ك .: حسن واعظی، پیشین، ص ۵۷; اسرار كودتای ۲۸ مرداد شرح عملیات آژاكس پی . ام . وود هاوس، ترجمه نظام دربندی; حسین فردوست، ظهور و سقوط سلطنت پهلوی .۶) حسن واعظی، پیشین، صص ۶۵ - ۶۴ .۷) همان، ص ۷۷ .۸) مایكل لدین و ویلیان لوئیس، كارتر و سقوط شاه، ترجمه ناصر ایرانی، ص ۳۹ .۹) سید جلال الدین مدنی، تاریخ سیاسی معاصر ایران، دفتر انتشارات اسلامی، ج ۲، ص ۹۵ .۱۰) عباسعلی عمید زنجانی، انقلاب اسلامی و ریشه‏های آن، نشر كتاب سیاسی، ص ۴۶۶ .۱۱) صحیفه امام، مؤسسه تنظیم ونشر آثار امام خمینی رحمه الله، ۱۳۷۱، ج ۱، ص ۴۱۵ .۱۲) توطئه در ایران، ترجمه محمود مشرقی، انتشارات هفته، ۱۳۶۲، ص ۱۸۸ .۱۳) موسسه مطالعات و پژوهشهای سیاسی، كودتای نوژه، چاپ دوم، ۱۳۶۸، بخش دوم (تدارك كودتا - برنامه و سازمان كودتا) از ص ۱۰۱ به بعد .۱۴) همان، صص ۳۹ - ۳۲ .۱۵) حسن واعظی، پیشین، ص ۱۸۵ .۱۶) رابطه؟! (بررسی موضوع رابطه ایران و امریكا از منظر تحولات بعد از دوم خرداد)، ناشر روزنامه سلام، ص ۱۵۳ .۱۷) تایمز لندن، ۱۷ ژوئن ۱۹۸۰ به نقل از حسن واعظی، پیشین، ص ۱۰۰ .۱۸) رابطه؟! (بررسی موضوع رابطه ایران و امریكا از منظر تحولات بعد از دوم خرداد)، ناشر روزنامه سلام، ص ۱۵۱ .۱۹) مركز مطالعات وتحقیقات جنگ، روز شمار جنگ ایران و عراق، اسكورت نفتكش‏ها (دخالت مستقیم امریكا در جنگ)، ج ۵۰، صص ۷۱۵ - ۷۱۴ .۲۰) همان، (مقدمه) ص ۱۰ .۲۱) عباس هدایت‏خمینی، شورای امنیت و جنگ تحمیلی، دفتر مطالعات سیاسی و بین‏المللی، ۱۳۷۰، ص ۲۲ .۲۲) همان، ص ۲۲۳ .۲۳) فناوری دو منظوره‏» به فناوریهایی اطلاق می‏شود كه هم می‏توان از آنها استفاده صلح‏آمیز كرد و هم می‏توان آنها را در جهت اقدامات تخریبی و جنگ‏طلبانه به كار گرفت; مانند فناوری هسته‏ای و فناوریهای مربوط به علم شیمی یا هوا - فضا .

منبع:www.porsojoo.com

---