مشکل اصلی ترس است

عوامل و پیامدهای هشدار برای آنفلوآنزا

زمانی که سازمان بهداشت جهانی نسبت به پاندمی آنفلوآنزای خوکی هشدار داد، بسیاری از مردم جهان را ترس فراگرفت. اما آنفلوآنزای خوکی تلفات چندانی نداشت. آیا سازمان بهداشت جهانی و صنایع داروسازی تبانی کرده بودند؟

در سال گذشته در پی شیوع گسترده آنفلوآنزای خوکی در جهان و افزایش آمار تلفات آن، بنابر تصمیم اتخاذشده در جلسه کارشناسان ویژه سازمان بهداشت جهانی، درجه هشدار و احتمال ابتلا به این بیماری به چهار ارتقا یافت. به گزارش دویچه وله با افزایش درجه هشدار سازمان بهداشت جهانی در مورد ابتلا به این بیماری، تولید انبوه واکسن آغاز شد. بسیاری از کشورها در سفارش واکسن آنفلوآنزای خوکی با هم به رقابت پرداختند. تنها دولت آلمان ۵۰ میلیون آمپول محتوای آنفلوآنزای خوکی سفارش داد و تلاش کرد بخش بزرگی از آن را با تبلیغ و هشدار در مورد خطر ابتلا به این بیماری توجیه کند.

اما تحقیقات کارشناسان مسائل بهداشتی نشان می دهد شمار کسانی که بر اثر ابتلا به این بیماری جان باخته اند در مقایسه با تلفاتی که آنفلوآنزاهای دیگر سالانه بر جا می گذارند، بسیار پایین است. حال پرسش این است که آیا سازمان بهداشت جهانی و صنعت داروسازی در مورد آنفلوآنزای خوکی تبانی کرده بودند؟

شورای اتحادیه اروپا بررسی این ظن را آغاز کرده است. در جلسه یی که به همین منظور برگزار شد، پرسش اصلی این بود که چگونه یک ویروس آنفلوآنزای بی خطر توانست بزرگ ترین کمپین را به راه بیندازد که منجر به گسترش ترسی بی سابقه در تاریخ در میان مردم شد. «لوک هسل» نماینده صنعت داروسازی اروپا و «کاجی فوکودا» نماینده سازمان بهداشت جهانی، دو کارشناس برجسته در امور بهداشتی، در این جلسه به پرسش ها پاسخ دادند. توضیح نماینده کنسرن داروسازی اروپا شنیدنی است؛ «ما این کار را انجام دادیم، چون از ما خواسته شده بود.» و نماینده سازمان بهداشت جهانی اضافه می کند؛ «پیش بینی چگونگی و سرعت انتشار یک پاندمی، غیرممکن است.»

● ۵۰ میلیون واکسن برای چه

اما چند ماه پیش قضیه به این سادگی نبود. روزی نبود که از سرعت شیوع آنفلوآنزای خوکی و تعداد تلفات آن در روزنامه ها و تلویزیون و اینترنت خبری نباشد. در آن زمان کارشناسان سازمان بهداشت جهانی، نسبت به ابتلای صدها هزار تن به ویروس H۱N۱ هشدار می دادند. در ماه ژوئن ۲۰۰۹، سازمان بهداشت جهانی با افزایش درجه هشدار برای آنفلوآنزای خوکی وضعیت اپیدمی جهانی (پاندمی) اعلام کرد. خبرنگاران و سیاستمداران با این هشدار، دچار هیستری جهانی از نوع آنفلوآنزا شدند که تنها در آلمان منجر به خرید ۵۰ میلیون واکسن توسط دولت شد؛ واکسن هایی که باید به فروش می رسیدند.

● تبانی تنگاتنگ میان صنعت داروسازی و سازمان بهداشت جهانی

نماینده کنسرن داروسازی اروپا اضافه می کند؛ «واکنش ما به آنچه تصمیم گیرندگان در حوزه سیاست از ما خواسته بودند، بسیار شفاف بوده است.» هرچند او هم در این جلسه این واقعیت را که صنعت داروسازی از هشدار پاندمی سازمان بهداشت جهانی سود برده، انکار نمی کند. این موضوع یکی از سیاستمداران آلمانی از حزب سوسیال دموکرات را هم بر آن داشت که خواستار بررسی همدستی سازمان بهداشت جهانی و صنایع داروسازی شود.

«ولفگانگ ودارگ» می گوید؛ «سازمان بهداشت جهانی با تصمیم خود مبنی بر اعلام پاندمی نقش اصلی را در این میان بازی کرده است. این سازمان در بخش بهداشت و درمان در مورد هزینه ۱۸ میلیارد دلاری در سراسر جهان، تصمیم می گیرد. شرکت ها خود را آماده کرده بودند. آنها عملاً تنها مترصد این معامله بودند، چرا که سازمان بهداشت جهانی تعریف تازه یی از پاندمی ارائه داد.»

● آنفلوآنزای خوکی یک نوع خوشبختی ویروسی

طبق تعریف جدیدی که از پاندمی ارائه شده، دیگر مساله این نیست که یک ویروس تا چه اندازه کشنده است بلکه بیشتر مساله این است که این ویروس با چه سرعتی می تواند شیوع پیدا کند؛ موردی که آشکارا در آلمان صدق می کرد. موسسه «رابرت کخ» تاکنون بیش از ۲۱۷ هزار مورد ابتلا به H۱N۱ را به ثبت رسانده است، اما تنها ۱۸۹ تن بر اثر ابتلا به این ویروس جان سپرده اند. این در حالی است که سالانه ۱۰ هزار انسان قربانی نوع تازه یی از ویروس آنفلوآنزای معمولی می شوند که در فصل سرما رایج می شود. گویا باید شیوع آنفلوآنزای خوکی را به فال نیک گرفت چرا که باعث کنار زدن ویروس های دیگر آنفلوآنزا در این فصل شده است؛ موضوعی که به طور جدی در جمع پژوهشگران بررسی می شود.

● اسراف بی نظیر منابع

اکنون سخن از این است که مشکل اصلی به احتمال زیاد ویرو س های عامل آنفلوآنزای خوکی یا مرغی نیستند، بلکه بیشتر ترسی همه گیر است که این ویروس ها با خود می آورند.

پروفسور «اولریش کیل» از دانشگاه مونستر آلمان که در زمینه بیماری های واگیردار تحقیق می کند، معتقد است نیازی به پیش بینی پاندمی در آلمان نبود. او می افزاید؛ «در آلمان سالانه ۳۶۰ هزار انسان بر اثر بیماری های قلبی جان می سپارند، ۲۱۰ هزار تن بر اثر ابتلا به انواع سرطان و ۵۰۰ نفر مبتلا به بیماری ایدز. این در حالی است که بر اثر آنفلوآنزای مرغی یا سارز کسی نمرد. چیزی که امروزه شاهد آن هستیم اسراف بی نظیر منابع در بخش بهداشت و درمان در سطح بین المللی است.»