مردم دهكده پشتیبان شمایند

مدت هاست كه پیش بینی مارشال مك لوهان در كتاب كهكشان گوتنبرگ به حقیقت پیوسته است

مدت‌هاست كه پیش‌بینی "مارشال مك‌لوهان" در كتاب "كهكشان گوتنبرگ" به حقیقت پیوسته است. او پیش‌بینی كرده بود پیشرفتی كه با كشف گوتنبرگ، یعنی صنعت چاپ كتاب آغاز شده به جایی می‌انجامد كه انتشار اخبار و اطلاعات، فرای محدوده‌‌های جغرافیایی و مرز‌های سیاسی در كسری از ثانیه انجام خواهد شد. مجلات، روزنامه‌ها، رادیو، تلویزیون، ارتباطات ماهوار‌های و اینترنت همان فرآیند پیش‌بینی شده را محقق كردند و امروز هر خبری در عرض چند دقیقه به دورترین نقطه از محل وقوع آن منتقل می‌شود.

در میان تمام مراحلی كه گذشت تا سرعت گردش اطلاعات اینقدر سریع باشد، اینترنت بر تكنولوژی نامتمركزی بنا شده كه ویژگی منحصر به فردی به آن داده است. انتقال اطلاعات در شبكه اینترنت یكسویه نیست و هر كسی كه به این شبكه متصل است هم از آن تاثیر می‌پذیرد و هم می‌تواند بر اطلاعات آن تاثیر بگذارد. در روش‌های دیگر ارتباطی، انتقال یكسویه اطلاعات ممكن است باعث حذف بسیاری از افكار و ایده‌ها شود. و از آنجا كه در اختیار داشتن رسانه‌ها به سرمایه و قدرت نیاز دارد عجیب نیست اگر در رسانه‌هایی چون روزنامه و تلویزیون همیشه یا بیشتر مواقع دیدگاهی تك بعدی حاكم باشد. اما ساختار اینترنت این رابطه یك سویه با نگاه مسلط را تا حدودی می‌شكند. تاثیرگذاری وسیع و بلندمدت حتا در محیط اینترنت هم به پول و قدرت نیاز دارد اما رابطه دو طرفه و امكان انتخاب اطلاعات، فضایی را ایجاد كرده تا صدا‌های ضعیف‌تر قابل شنود باشند.

اگر حكومت‌ها، كمپانی‌‌های معظم و كارتل‌های رسان‌های پول و قدرت پخش خبر و درج آگهی و رپرتاژ آگهی در سایت‌های اینترنتی را دارند، در عوض تعداد مردم خیلی بیشتر از آنهاست. اگر فقط درصدی از این مردم بخش كوچكی از پول یا وقت خود را صرف انتشار عقایدشان كنند، حجم وسیعی از اطلاعات كه نه لزوماً نظر قدرتمندان است و نه به سیاست‌های حكومت‌ها پایبند، در اینترنت به جریان می‌افتد.

همین حالا هم بسیاری از مردم با استفاده از مدیوم‌های گوناگونی كه در محیط اینترنت برای انتشار نظراتشان وجود دارد در چنین فرآیندی شركت می‌كنند. سایت‌های شخصی، وبلاگ‌ها، اتاق‌های گفت‌وگو، لیست‌های پستی، كانال‌های IRC و ده‌ها شكل دیگر ارتباطی برای رد و بدل اطلاعات و بایگانی كردن آنها وجود دارد.

مردم در مورد مسائل شخصی، علائق مشترك، بحث‌های مطرح سیاسی روز، پیشرفت تكنولوژی و مشكلات نرم‌افزاری نظر می‌دهند. آنها می‌توانند مشكلات نرم‌افزاری خود را در فروم‌های مربوط به نرم‌افزار‌های مختلف مطرح كنند و متخصصین یا سایر كاربرانی كه كمكی از آنها برمی‌آید افرادی را كه دچار مشكل شده‌اند راهنمایی كنند. آنجا كه موضوع مربوط به یك نرم‌افزار اختصاصی است، همه، فروشندگان را مكلف به پشتیبانی از نرم‌افزار می‌دانند. چرا كه به هر حال فروشنده بابت آن نرم‌افزار پول می‌گیرد و غیر از او و كارشناسانی كه برایش كار می‌كنند كسی به كد برنامه دسترسی ندارد تا چیزی از آن بفهمد و به دیگران كمك كند. گر چه در مورد همین برنامه‌ها هم بسیاری از كاربران علاقه‌مند با ایجاد انجمن‌هایی مشغول كمك به دیگران برای رفع مشكلاتشان هستند.

اما وقتی صحبت از نرم‌افزار آزاد و بازمتن است موضوع به طور كلی فرق می‌كند. اینكه سورس برنامه عموماً در دسترس همه هست و هر كه بخواهد و بتواند خود مشكلاتش را حل می‌كند قبلاً چند بار فقط در مقالات این مجله مطرح شده است. اما مسائل دیگری هم هست. اكثر برنامه‌نویسان نرم‌افزار‌های آزاد و بازمتن علاقه‌مند به اطلاع از ایردات نرم‌افزارهایشان هستند تا با رفع آن ایرادها نرم‌افزار بهتری داشته باشند. رسم گزارش ایراد و خطای نرم‌افزار از جمله رسوم توسعه‌دهندگان و كاربران این نرم‌افزارهاست كه امیدوارم به زودی مقالاتی در این زمینه در مجله داشته باشیم. به غیر برنامه‌نویسان اصلی همیشه توسعه‌دهندگان و هكر‌های دیگری هم هستند كه بنا به علاقه‌شان به نرم‌افزار‌های مختلف با ارسال patch برای كاربران یا توسعه‌دهندگان اصلی نرم‌افزار به تصحیح ایرادها كمك می‌كنند.

تجربه كاربران دیگر و امكان بدست آوردن اطلاعات دقیق و با جزئیات كامل احتمال موفقیت در عیب‌یابی و رفع آن را بالا می‌برد.

نكته‌ای در مجوز‌های بیشتر نرم‌افزار‌های آزاد و بازمتن آمده، از جمله در پروانه GPL كه در شماره قبل به آن پرداختیم، كه مساله تعهد برنامه‌نویسان و كاربران دیگر در قبال راهنمایی‌ها یا وصله‌‌های نرم‌افزاری (patch) است. باید در نظر داشت كه مسئولیت بكار بستن این راهنمایی‌ها یا وصله‌ها بر عهده خود كاربر است و دیگران در قبال ناكارآمد بودن یا آسیب‌رسانی آنها مسئولیتی قبول نخواهند كرد. مگر اینكه طی قراردادی چنین مسئولیتی را به عهده گرفته باشند. البته این مورد محدود به نرم‌افزار‌های آزاد و بازمتن نیست و اگر شما از یك كپی غیرقانونی از نرم‌افزاری اختصاصی استفاده می‌كنید فروشنده آن مسئولیتی برای پشتیبانی از نرم‌افزار شما قبول نمی‌كند - اگر شما را تحت پیگرد قانونی قرار ندهد و مجازات نكند -.

بطور خلاصه تعریف پشتیبانی جمعی یا همان Community Support را می‌توان به شكل حلقه‌هایی در نظر گرفت كه حلقه اول یا داخلی یا هسته آن از برنامه‌نویسان اصلی تشكیل شده كه ممكن است برنامه‌نویسان مستقل، یك شركت، یك بنیاد نرم‌افزاری یا یك دانشگاه یا مركز تحقیقاتی باشد. در حلقه‌‌های بعدی برنامه‌نویسان دیگر و هكر‌های علاقه‌مند و پس از آن حلقه بزرگ‌تری شامل كاربران آن نرم‌افزار دور تمام این مجموعه را فرا گرفته كه به بسته به بزرگی جامعه و میزان فعالیت اعضای آن و البته ماهیت مشكلی كه پیش آمده، رسیدن به راه‌حل مشكل ممكن است از چند دقیقه تا چند ماه طول بكشد.

بهنام بهجت مرندی