پنجشنبه, ۱۳ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 2 May, 2024
افسونگری پروین
شناخت بشر از خوشهِ انگورمانند ستارگان پروین بهدوران باستان بازمیگردد. درحالی که تصویر پروین را میتوان حتی در نخستین نقاشی های بشر از آسمان شب یافت، این خوشهِ بارز هنوز پُر رمز و راز و دستمایه پژوهشهای اخترشناسی است تا ماهیت ابر گاز و غبارِ در بر گیرندهِ آن و برهمکنش آن با ستارگان پروین شناخته شود. این مقاله مروری است بر درک ما از خوشه پروین از اسطورهها و ادبیات تا اخترفیزیک امروز.
شامگاه ۱۹ اکتبر سال ۱۸۵۹، اِرنِست ویلهِلم لِبرِشت تمپِل (۱۸۲۱-۱۸۸۹)، کارمند لیتوگرافی، تلسکوپ ۴ اینچی خود را برای یک شب رصدی در اِیوان یک کاخ وِنیزی برپا کرد. او از سرزمین ساکسونها (بخشی از آلمان امروز) برای تجربه اندوزی در تجارت بهایتالیا سفر کرد، اما دلباخته نجوم شد.
در آن شب، با طلوع ماه تَثلیث از شرق، تمپِل تلسکوپ خود را بهطرف خوشه معروف هفت خواهران، پروین، نشانه رفت. همانطور که ناحیه اطراف ستاره نورانی مِروپ را بررسی میکرد متوجه لکه نورانی محوی شد- یک سحابی. دیگر اخترشناسان چندان متقاعد نشده بودند، ولی طولی نکشید که رصدگران بسیاری سحابی بودن آن را تأیید کردند. تقریباً یک قرن پیش از آن، شکارچی بزرگ دنبالهدارها، شارل مسیه، پروین را با شماره ۴۵ (۴۵(M بهفهرست رو بهافزایش خود اضافه کرد. قصد مسیه از اضافه کردن این خوشه بهفهرستش بیش از آنکه جلبتوجه جستجوگران دنبالهدارها در آینده باشد، پُرکردن فهرست بود. اوهیچ اشارهای بهسحابی در این ناحیه نکرد. تا سال ۱۸۸۵ ، زمانی که نخستین عکسها را از خوشه پروین گرفتند، شکوه واقعی این خوشه آشکار نشده بود.
شناخت ما از پروین بیگمان سابقهِ کهنتری از رصدهای قرن نوزدهم دارد؛ سابقهای که در تمام فرهنگهای کهن زمین پیدا میشود. اسطوره و رازی که هفتخواهران را در بر گرفته بهاندازه سحابی بازتابی اطراف ستارههای آن زیباست. در عصر اساطیر، شکارچی بزرگ عاشق دخترانِ اطلس و پلیون (اساطیر یونانی) میشود. بانوان جوان، آلسیون، مِروپ، کالائِنو، تایگِتا، استروپ، اِلِکترا، و مائیا نام داشتند. پیشنهادهای شکارچی، دختران را مُنزَجر کرد اما او پافشاری میکرد. زِئوس برای نجات بانوان جوان، آنها را به کبوترانی تبدیل کرد تا برای امنیتشان بهآسمان پرواز کنند. افسانهِ زئوس و هفتخواهران یکی از نخستین ارجاعات بهاین خوشه است. چینیها رصد آن را در سال ۲۳۵۷ پیش از میلاد ثبت کردهاند، درحالی که هِسیود، تاریخنویس یونانی، دراثر خود طالِع در حدود ۷۰۰ پیش از میلاد بهآن اشاره کرده است. او این گروه ستارهها را <هفت خواهر طوفانی> نامید.
توجه بهخوشه پروین ممکن است حتی بهگذشتههای دورتر برگردد. چپاولگران آثار باستانی، در دهه ۱۹۹۰ میلادی در آلمان، یک شیء عصر مِفرَغ پیداکردند. این دستساخته، که بهنام قرص آسمان نِبرا معروف شده است، بین اخترشناسان و باستانشناسان هیجان برانگیخت. صفحه مفرغی با قطری حدود ۳۲ سانتیمتر متعلق بهحدود ۱۶۰۰ سال پیش از میلاد است. به نظر میرسد تزیینات طلایی در آن ماهِ کامل و هلال ماه را نشان میدهند. روی قرص آسمان همچنین تصویر <کَشتی خورشید>، ستارههای پراکنده و گروهی از هفت ستاره طلایی -که ممکن است نشاندهنده خوشه پروین باشد- دیده میشوند. اگر این تعابیر درست باشد، احتمالاً قرص آسمان کهنترین نقشه جیبی آسمان موجود است. یعنی رصدگران باستان، تقریباً ۹۰۰ سال پیش از این که هسیود تقویم منظوماش را بنویسد، خوشه پروین را نشانگر تقویم خود قرار داده بودند.
هزارههای بیشماری بومیان استرالیا زیر آسمانی پُرستارهتر و تاریکتر از آنچه امروز ممکن است تصور کنیم زندگی میکردند. هزاران سال پیش، در زمانی که <دوره رویاها> نامیده میشد، این مردم خوشه پروین را در اوایل دسامبر (نیمهِ آذر) کمی پس از غروب خورشید درحال ارتفاع گرفتن میدیدهاند. سپس دور آتش مینشستند و داستانهایی از هفت بانو میگفتند -درست مانند اساطیر یونان- که مردی هوسباز آنها را تعقیب میکرد. در اینجا مرد یکی از ستارههای درخشان کمربند شکارچی بود. آن هفت بانو برای فرار بهصورت آتش درآمدند و بهسوی آسمان زبانه کشیدند. تعقیب و گریز اما همچنان ادامه دارد چون ستارههای کمربند جبار همیشه در همان نزدیکیاند.
ریموند شلینسکی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
ایران اسرائیل غزه مجلس شورای اسلامی دولت نیکا شاکرمی معلمان رهبر انقلاب دولت سیزدهم مجلس بابک زنجانی شهید مطهری
آتش سوزی قوه قضاییه تهران روز معلم پلیس اصفهان سیل شهرداری تهران آموزش و پرورش فضای مجازی سلامت سازمان هواشناسی
قیمت خودرو قیمت طلا قیمت دلار بازار خودرو خودرو دلار بانک مرکزی حقوق بازنشستگان ایران خودرو سایپا کارگران تورم
نمایشگاه کتاب سریال جواد عزتی تلویزیون عفاف و حجاب فیلم سینمایی مسعود اسکویی سینما رضا عطاران سینمای ایران دفاع مقدس فیلم
رژیم صهیونیستی فلسطین آمریکا جنگ غزه حماس نوار غزه چین انگلیس اوکراین نتانیاهو ترکیه یمن
استقلال پرسپولیس فوتبال سپاهان علی خطیر باشگاه استقلال لیگ برتر ایران تراکتور لیگ قهرمانان اروپا رئال مادرید بایرن مونیخ لیگ برتر
هوش مصنوعی تماس تصویری هواپیما تبلیغات اپل تلفن همراه گوگل همراه اول آیفون ناسا عیسی زارع پور وزیر ارتباطات
کبد چرب فشار خون بیمه کاهش وزن دیابت بیماری قلبی مسمومیت داروخانه