همه سنگ هایی که ممکن است در کلیه شما باشند

بعضـی از سنگ ها که مجـاری ادراری را مسدود می کنند و باعث بندآمـدن ادرار و درد و سوزش می شوند, گرد هستند مثل سنگ های کلسیمی که ممکن است از اگزالات یا فسفات کلسیم درست شده باشند

بعضـی از سنگ‌ها که مجـاری ادراری را مسدود می‌کنند و باعث بندآمـدن ادرار و درد و سوزش می‌شوند، گرد هستند؛ مثل سنگ‌های کلسیمی که ممکن است از اگزالات یا فسفات کلسیم درست شده باشند. اینها شایع‌ترین سنگ‌های مجاری ادراری هستند و گردی بعضی از آنها درست شبیه سنگ‌هایی است که در اثر جریان آب، لبه‌های صاف پیدا کرده‌اند. البته همه سنگ‌های کلسیمی این شکل گرد و مدور را ندارند و برخی از آنها ممکن است هنوز همان حالت دندانه‌دار خود را حفظ کرده باشند. در نقطه مقابل، سنگ‌هایی هستند که در اثر رسوب در منطقه لگنچه کلیه‌ها ساخته می‌شوند. لگنچه، جایی از کلیه است که چند مجرای جمع‌کننده ادراری که از قسمت غشای کلیه منشأ گرفته‌اند، محتوای ادراری خود را در آن تخلیه می‌کنند؛ درســت مثل رودخانه‌هایی که به یـک دریاچــه می‌ریزند. رسوب بعضی یون‌های ادرار در این منطقه، باعث می‌شود سنگ‌هایی به شـکل چند شاخه درست شود. به این نوع سنگ‌ها اصطلاحـا «شاخ‌گوزنی» گفته می‌شود. سنگ‌های شاخ‌گوزنی می‌توانند جنس‌های مختلفی داشته باشند. یک نوع آنها که برخلاف انواع دیگر سنگ‌ها در خانم‌ها بیشتر از آقایان شایع است، سنگی اســت ناشــی از عفونــت، میکروب‌هایی که اوره می‌سازد، سبب قرار گرفتن چند یون یعنی آمونیوم، منیزیم و فسفات در کنار هم می‌شوند و آنها را در لگنچه رسوب می‌دهند.

این نوع سنگ‌ها که «استرووایت» نام دارند، مصرف آب زیاد و ادرار بیشتر باعث دفع‌شان نمی‌شود (برخلاف بقیه سنگ‌ها) و با وجودی که علت‌شان عفونی است،با مصرف آنتی‌بیوتیک هم درمان نمی‌شوند و تنها راه خلاصی از آنها، جراحی است. روش‌های مختلفی برای جراحی و خارج کردن این سنگ‌ها وجود دارد که مناسب‌ترین آنها در این مورد خاص، سنگ‌شکنی از راه پوست است.

یکی از ساده‌ترین راه‌ها برای مشاهده سنگی که در بدن و در مسیر ادرار است، عکس رادیولوژی معمولی است که با استفاده از اشعه ایکس گرفته می‌شود. در این عکس‌ها، هر سنگ با نما و جلوه خاصی دیده می‌شود و این برای تشخیص نوع آن، کمک‌کننده است. اکثر سنگ‌ها نمی‌توانند اشعه ایکس را از خود عبور بدهند، بنابراین عکس‌شان در رادیولوژی به شکل سایـه و«کدورت» می‌افتد. در این میان، سنگ‌هایی هستند که می‌توانند اشعه ایکس را از خود عبور بدهند و به همین خاطر عکس‌شان به جای اینکه به شکل سایه باشد، به شکل یک منطقه شفاف و روشن‌تر از بقیه بافت‌ها از آب درمی‌آید؛ مثل استخوان‌ها که در عکس رادیـــولوژی نسبت به عضــلات شفاف‌تر دیــده می‌شوند. اگر در عکس، چنین نقاط شفافی دیده شود و پای تشخیص سنگ وسط بیاید، به احتمال قوی، سنگ اسیداوریکی است. این سنگ‌ها اکثرا در مردان دیده می‌شود و معمولا در زمینه یک بیماری مثل نقرس به وجود می‌آید. شاید فکر کنید کسی که اسیداوریک خونش بالا باشد، از این نوع سنگ‌ها در ادرارش پیدا می‌شود که البته بعضی اوقات همین‌طور هم هست، اما بیشتر بیماران با وجود اسیداوریک خون طبیعی، دچار این نوع سنگ‌ها شده‌اند.

● خطرهای سنگی

انواع و اقسام گوناگونی از سنگ‌ها ممکن است راه عبور ادرار را ببندند و باعث درد شدید شوند. علاوه بر درد، تغییر مسیر ادرار نیز اتفاق می‌افتد؛ یعنی به جای اینکه از کلیه به سمت پیشابراه حرکت کند، چون راهش بسته شده است، به طرف کلیه پس زده می‌شود و در آن جمع می‌شود. اگر به این مشکل، زود رسیدگی نشود، کلیه غرق‌شده در ادرار به تدریج از کار می‌افتد و کار دست‌مان می‌دهد. این نشان می‌دهد مشکل سنگ‌ها به اندازه کافی جدی است و باید برای درمان به موقع آن چاره‌ای یافت. با توجه به تنوع شکل و جنس سنگ‌ها می‌شود حدس زد که علت ساخته شدن هر کدام با دیگری فرق دارد و چون علت متفاوت است، درمان‌های متفاوتی برای هرکدام وجود دارد. اینکه چه درمانی- اعم از درمان‌های دارویی یا درمان‌های جراحی- برای از بین بردن سنگ انتخاب شود، به علت تشکیل آن برمی‌گردد. اما به عنوان یک اصل کلی، همه می‌دانیم که نوشیدن مایعات بیشتر، حتی تا ۱۲ لیوان آب در شبانه‌روز- طوری که مجبور شویم شب‌ها هم برای رفتن به دستشویی بیدار شویم - مفید است، چرا که باعث رقیق شدن ادرار و کم شدن خطر تشکیل سنگ در افراد مستعد می‌شود.

● عوامل سنگ‌ساز

با بعضی از مهم‌ترین عواملی که باعث می‌شود احتمال سنگ‌سازی در مجاری ادراری فردی بیشتر از بقیه باشد، آشنا شوید:

۱) دفع کریستال در ادرار: البته بعضی کریستال‌ها مثل کریستال‌های سیستیین یا استرووایت، به هر مقدار که در ادرار باشند، غیرطبیعی‌ هستند و حضور آنها در ادرار نوعی دفع سنگ محسوب می‌شود. در مورد بقیه مثل فسفات یا اگزالات، احتمال تشکیل سنگ با دیدن آن در ادرار قوت می‌گیرد.

۲) نوع زندگی‌ای که معمولا در شهرهای صنعتی رواج دارد، مثل رژیم غذایی پرچربی، مصرف پروتئین حیوانی و قند زیاد و فیبر و پروتئین گیاهی کمتر و همین‌طور مصرف زیاد سدیم و تحرک کم هم از عوامل خطرسنگ‌سازی محسوب می‌شوند.

۳) آب و هوای گرم باعث زیاد شدن عرق و دفع بیشتر آب بدن می‌شود. به این ترتیب، غلظت ادرار بیشتر می‌شود و احتمال رسوب یون‌های موجود در آن بالا می‌رود.

۴) سابقه فامیلی مثبت: آنهایی که در اقوام درجه یک خود کسی را دارند که سنگ داشته، به احتمال بیشتری دچار این مشکل می‌شوند.

۵) مصرف برخی داروها مثل انواعی از داروهای ضدفشار خون هم در درازمدت ممکن است سبب تشکیل برخی سنگ‌ها شود.

منبع: آزمایشگاه پارسه