تك فرزندها اجتماعی تر هستند

تعداد والدین تك فرزند روز به روز در حال افزایش است اما نباید از یاد برد كه داشتن یك فرزند , بهتر یا بدتر از داشتن چند فرزند نیست و تك فرزندی نیز چون چند فرزندی مزایا و معایبی دارد خانواده های تك فرزندی بر مسائلی خاص تأكید دارند كه ممكن است در خانواده های چند فرزندی وجود نداشته باشد

نگاهی به پیامدهای روحی ـ روانی تك فرزند بودن

تعداد والدین تك فرزند روز به روز در حال افزایش است؛ اما نباید از یاد برد كه داشتن یك فرزند ، بهتر یا بدتر از داشتن چند فرزند نیست و تك فرزندی نیز چون چند فرزندی مزایا و معایبی دارد. خانواده های تك فرزندی بر مسائلی خاص تأكید دارند كه ممكن است در خانواده های چند فرزندی وجود نداشته باشد.

تک فرزندها نمی توانند ناامیدی ها و فشارهای روحی را تحمل كنند. چنانچه توهینی به آنها شود، بی آن كه قصد و غرضی در كار باشد این توهین را رفتاری عمدی و به پشتوانه نیتی خاص تفسیر می كنند. چنانچه از مسئله ای رنجیده خاطر شوند این حالت را تا مدت های مدید در درون خود زنده نگاه می دارند. آنها فقط به برقراری روابطی علاقه مندند كه دربرگیرنده منافع آنان باشد و احساساتشان را نیز جریحه دار نكند. آنها ممكن است ناراحتی های خود را برای دیگران بیان نكنند و فردی درون گرا شوند.

پرورش كودك از ۲ عامل تأثیر می گیرند، عواملی كه حضور دارند و عواملی كه غایب هستند. كودك تك فرزند در خانواده ای رشد می كند كه افراد بالغ در آن حضور دارند و كودك دیگری نیست كه بتواند با او ارتباط برقرار كند. هر دوی این عوامل، نقشی مهم در پرورش كودكان تك فرزند دارند.

كودك تك فرزند به طور كامل مورد توجه و علاقه والدین است. این عامل سبب می شود كودك احساس كند شخصی مهم است. مزایای بزرگ شدن در خانواده های تك فرزند چنان است كه كودك می گوید من دوست دارم تنها فرزند خانواده باشم، هیچ رقیبی نداشته باشم و كسی حسادت مرا تحریك نكند. نیاز نباشد با كسی دعوا كنم تا بتوانم وسیله ای را كه دوست دارم، تصاحب كنم. كودكانی كه در خانواده تك فرزند زندگی می كنند احساس امنیت و اعتماد به نفس زیادی دارند.

عامل دیگری كه در زندگی كودك مؤثر است، حضور در خانواده ای است كه فقط شامل افراد بالغ است. این كودكان پیش از زمان معمول سخن گفتن را آغاز می كنند و روحیه اجتماعی نیرومندتری دارند. آنان از والدین خود تقلید و همچون بزرگسالان رفتار می كنند، به گونه ای كه تحسین و تعجب دیگران را برمی انگیزند. كودكانِ خانواده های تك فرزند معمولاً بلوغ زودرس دارند. بلوغ اجتماعی این كودكان نیز ممكن است به حال آنان مفید باشد. آنها زودتر از دیگر كودكان با مسائلی مواجه می شوند كه برخورد با آنها در سنین بالاتر ناگزیر است. مسائل و دیدگاه های خود را به راحتی بیان می كنند و قادرند به والدین خود كمك كنند. آنها زودتر از دیگر كودكان به فعالیت اقتصادی مشغول می شوند و از كار كردن خجالت نمی كشند. این كودكان با آمادگی و تجربه زیاد به سن بلوغ پا می گذارند.

معایب یكی بودن

یكی از معایب تك فرزند بودن، تأثیر آن بر مراحل رشد كودك است. این كودكان كسی را ندارند تا با او رقابت یا بازی و دعوا كنند. آنها دوست و همدمی در منزل ندارند، بنابراین برخی از احساسات را تجربه نمی كنند و فرصتی برای كنترل و مدیریت آنها نخواهند داشت.

بلوغ روحی و روانی، پدیده ای كاملاً ارثی نیست بلكه اكتسابی است. این بلوغ مواردی همچون شناخت خود، میزان واقع بینی و انتخاب مؤثر را شامل می شود و به راحتی به دست نمی آید، بلكه به تجربه هایی سخت و طاقت فرسا نیاز دارد. كودكی كه تك فرزند خانواده است كمتر با مشكلات مواجه می شود و در معرض تجربه كردن شكست، ناكامی، رانده شدن و... قرار نمی گیرد و شرایطی را كه لازمه بلوغ روحی، روانی است، تجربه نمی كند.

اگر والدین، مراقبتی افراطی از تك فرزند خود به عمل آورند و او را به فردی ضعیف و كم تحمل تبدیل كنند، فرزندشان از دیگران نیز انتظار خواهد داشت با او چنین رفتاری داشته باشند كه این موضوع ناتوانی او را شدت خواهد بخشید. اگر والدین اجازه ندهند فرزندشان با احساسات سخت و ناراحت كننده رو به رو شوند یا امكان آشكار كردن این نوع احساسات را برای او فراهم نكنند، تحمل وی را برابر این نوع احساسات ضعیف خواهند كرد.

تمایل والدین به حمایت از تنها فرزندشان، مانع از آن می شود كه فرزندشان عواقب اشتباهات خود را بیازماید و مسئولیت عمل خود را بپذیرد. آنها هیچ گاه در مقام انتقاد از فرزندشان بر نمی آیند، با او مخالفت نمی كنند و همواره تسلیم خواسته های او می شوند تا از این طریق مانع ناراحت شدن او شوند. این والدین می گویند: فرزندمان هم مثل ما دوست ندارد ناراحت شود؛ بنابراین با هم معامله می كنیم تا هیچ یك از ما آزار نبیند. حمایت بیش از حد این والدین، فرزند را با روحیه حساس و ضعیف تربیت می كند. هرچه حمایت آنها از تنها فرزندشان بیشتر شود، قدرت و تحمل وی در رویارویی با مشكلات كاهش می یابد و از این رو بسیار شكننده و آسیب پذیر می شوند. در چنین روابط حساس و پر اضطرابی است كه تك فرزند از آزمودن احساساتی كه در روابط بین خواهر و برادر شكل می گیرد، محروم می ماند:

مسابقه برای چیرگی یافتن بر دیگران، رقابت با خواهر یا برادر در جلب رضایت والدین، مسخره كردن دیگران برای تحقیر آنها، توهین به دیگران برای اثبات برتری خود، درگیری برای كسب حق تقدم و بهره مندی بیشتر از مزایا، درددل كردن با خواهر یا برادر، مشاجره درباره اختلاف و تبعیضی كه بین او و خواهر یا برادرش وجود دارد، درگیری با خواهر یا برادر برای تسكین فشارهای روحی، دفاع از منافع شخصی در ارتباط با دیگران.

---