جمعه, ۱۴ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 3 May, 2024
در برکه ای که منم چیزی نمانده یخ بزنم
تکه شعری که عنوان این نقد و نظر کوتاه قرار گرفته، از شعر «آخر پاییز» در دفتر «شب به شیشه میزند» سروده شاعر و پژوهشگر ادبی، مهدی مظفریساوجی است. در جهان امروز، کمتر شاعری پژوهشگر، یا کمتر پژوهشگری شاعر است، اما نایاب نیست. در محیط خودمان استادان دکتر ضیاء موحد، دکتر سیدعلی موسویگرمارودی و دکتر محمدرضا شفیعیکدکنی هر دو پیشه را توامان دارند. و خوشا که این هنرمند کوشا شناختنامه دکتر شفیعی و گفتوگو با دکتر موحد را در دست تکمیل دارد.
آقای مظفری نه فقط شاعر، بلکه شعرپژوه نیز هست. نیز تک نگاشتهای مهمی درباره بزرگان، غالبا تحت عنوان «شناختنامه» و «گفتوگو» دارد. از جمله دو شناختنامه درباره ایران درودی و مسعود کیمیایی و نیز دو گفتوگوی منتشر شده با شادروان اکبر رادی و نجف دریابندری و ۱۵ گفتوگو درباره احمد شاملو با بزرگان و شاملوشناسان و چند اثر دیگر از این قبیل که در دست انتشار دارد. از مهمترین شعر پژوهیهای او غزل اجتماعی معاصر (از مشروطیت تا ۱۳۸۵) است که در سه جلد و در ۲۰۰۰ صفحه منتشر خواهد شد.
پیشترها نقد و نظری درباره یکی از چهار پنج دفتر شعر او به نام رنگها و سایهها نوشتهام و اینک نظر به حظ روحی که از خواندن دفتر «شب به شیشه میزند» بردهام، احساس وظیفه خوشایندی در دل دارم که اگر بتوانم توجه اهل نظر و اهل شعر را به این دفتر جلب کنم این دفتر جهشی را در شعر او نشان میدهد.
امروزه در ایران و جهان اغلب شاعران، به ویژه شاعران بزرگ،
چند سبکی/ چندمکتبی هستند. به ندرت میتوان شاعری یافت که سر به یک مکتب سپرده باشد.
شعرهای این دفتر، در عین غنای تجربه، از یک سو که بنگریم، سراسر و همگرایانه یا به اصطلاح مشهورتر سوررئالیستی است. طبعا «جریان سیال ذهن» هم از پایهها و مایههای اصیل آن است.
از سوی دیگر سمبولیسم یا نمادگرایی نیز یکی دیگر از نگرشها و گرایشهای اوست. با این امتیاز که سمبلهایش اغلب زود یافتنی و دوستداشتنی است. مانند شب، باد، سرما، تاریکی، تنهایی، ماه، دیوار، پنجره تا برسد به جانورانی چون موش و موریانه: چه میشود کرد / وقتی از پنجره / تنها / همین پنج حرف خالی/ مانده است / بیآنکه از دیوار / یک آجر / کم شده باشد [آخر شعر «چه میشود کرد»، ص ۶۰]
بر سوررئالیسم (و همگرایی) و جریان سیال ذهن و سمبولیسم حاکم بر شعرهای تجربی و تصویری این دفتر، ایماژگرایی و ناتورالیسم را هم بیفزایید. اگرچه در میان این پنج شیوه دو تا، یعنی جریان سیال و ایماژگرایی بیشتر به فرم هنر او مربوط است تا محتوا.
چند نمونه از ناتورالیسم بیپرده و پروای کوتاه او را میخوانیم: چگونه رد شده است / از در آهنی / از دوربینهای مداربسته / از دیوارهای بلند سیمانی / چگونه خودش را / به باغچه کوچک زندان رسانده است / بهار («شعر زمستان»، ص ۸۱)
درباره این شعر کوتاه دو نکته گفتنی است.
۱. درباره فرم و تکنیک آنکه شاعر، فاعل این جملات را در آخر آورده، وگرنه شعر سقوط میکرد. یعنی اگر گفته بود: بهار، چگونه رد شده است/ از در آهنی...
۲. شاید در نگاه و خوانش اول درست دریافته نشود، اما این شعر خوشترکیب و خوشمعنا، طنزآمیز است. طنزی کمرنگ [و طنز کمرنگ بهترین طنز است] وگس و بیشتر تلخ، تا شیرین، مثل شکلاتهای تلخ. نمونه دیگر
کدام نغمه / به گوشاش رسیده / که اینچنین / به رقص آمده / پیچک (شعر «رقصی چنین»، ص ۸۰)
باز نمونهای دیگر و همچنان کوتاه، با همان طنز گس کمپیدا: مرگ / چشم گذاشته / من / قایم شدهام. (شعر «بازی»، ص ۸۵)
اما در این شعر که نقل میشود آن پنج گرایش را کنار گذارده و حماسهای بلند و ظاهرا کوتاه، در حدود ۲۵ کلمه، چنین میسراید: نمیتوانم / خرگوشها را / غیب کنم / کبوترها را / بیرون بیاورم از کلاهم / عصایی را / بدل کنم به دسته گلی / شاعرم / خودنویسم را / پر میکنم از شب / و بیرون میآورم از آن / ماه و ستارهها را (شعر «شعر سپید»، ص ۸۶)
آیا بهتر نبود که شاعر با تکنیک عالی آن دو شعر، فاعل را برای ایجاد تعلیق و اوجگرایی شعر، در سطر پایانی شعر میآورد؟
بهاءالدین خرمشاهی
نمایندگی زیمنس ایران فروش PLC S71200/300/400/1500 | درایو …
دریافت خدمات پرستاری در منزل
pameranian.com
پیچ و مهره پارس سهند
تعمیر جک پارکینگ
خرید بلیط هواپیما
انتخابات احمد وحیدی عراق حسن روحانی مجلس شورای اسلامی حجاب دولت نیکا شاکرمی مجلس روز معلم رهبر انقلاب شهید مطهری
ایران سیل هواشناسی تهران آتش سوزی شهرداری تهران قوه قضاییه پلیس آموزش و پرورش معلم فضای مجازی سلامت
قیمت خودرو سهام عدالت قیمت طلا سازمان هواشناسی مالیات دولت سیزدهم بازار خودرو قیمت دلار خودرو بانک مرکزی حقوق بازنشستگان ایران خودرو
مهران غفوریان موسیقی تلویزیون سریال ساواک عمو پورنگ سینمای ایران مهران مدیری تبلیغات مسعود اسکویی سینما عفاف و حجاب
رژیم صهیونیستی فلسطین اسرائیل غزه آمریکا جنگ غزه روسیه ترکیه حماس نوار غزه انگلیس اوکراین
استقلال فوتبال پرسپولیس سپاهان باشگاه استقلال علی خطیر لیگ برتر جواد نکونام بازی لیگ برتر ایران تراکتور رئال مادرید
هوش مصنوعی اپل فناوری خودروهای وارداتی گوگل آیفون ناسا
فشار خون کبد چرب