درگدشت حسن کسایی

...

نوازنده نی
1307-1391
حسن کسایی از برجسته ترین  اساتید موسیقیدان و نوازنده  پیشکسوت نی روز 25 خرداد 1391 در پی یک بیماری طولانی در گذشت و در آرامش و به دور از نگاه رسانه ها در  آرامکاه تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد. انسان شناسی و فرهنگ فقدان این  هنرمند ارزشمند  را به خانواده ایشان و عموم فرهنگ دوستان کشور  تسلیت می گوید.
در زیر بخشی از مطالب  رسانه ها درباره استاد کسایی  به انتشار می رسد.   
خبرگزاری مهر
استاد حسن کسایی در جوار تاج‌اصفهانی آرام گرفت پیکر حسن کسایی، استاد برجسته نی برخلاف برخی گمانه‌زنی‌ها در جوار مقبره استاد تاج‌اصفهانی در آرامگاه تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شده‌است.
به گزارش خبرنگار مهر، خاکسپاری شبانگاهی و در سکوت خبری استاد حسن کسایی سبب انتشار برخی گمانه‌زنی‌ها درباره محل تدفین این استاد پیشکسوت موسیقی شده بود و برخی رسانه‌ها خبر از خاکسپاری این هنرمند در باغ‌رضوان داده بودند اما به گفته جواد کسایی، فرزند استاد، با توجه به شرایط ویژه‌ای که وجود داشت و طبق وصیت زنده‌یاد کسایی مبنی‌بر خاکسپاری در کنار مقبره استاد تاج اصفهانی، پیکر ایشان در تخت فولاد اصفهان و در فاصله کمی از مقبره این استاد موسیقی به خاک سپرده شد.

پیکر حسن کسایی، استاد پیشکسوت نی، با حضور اعضای خانواده و جمعی از شاگردان وی نیمه شب گذشته در آرامگاه تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.

حسن کسایی پس از سپری کردن یک دوره طولانی بیماری، روز گذشته (پنجشنبه) در منزلش در شهر اصفهان دیده از جهان فروبست.

لازم به ذکر است مراسم ترحیم این استاد پیشکسوت صبح روز یکشنبه، 28 خردادماه از ساعت 8.30 الی 11.30 در مسجد سید شهر اصفهان برگزار می‌شود.

خبرگزاری ایسنا

استاد حسن کسایی نیمه شب گذشته به خاک سپرده شد
پیکر استاد حسن کسایی در بی اطلاعی و سکوت خبری، نیمه شب گذشته ـ 24 خرداد ـ در آرامگاه تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.
به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، در حالیکه یکی از شاگردان استاد نی ایران خبر داد که فردا مراسم تشییع پیکر این هنرمند برگزار می‌شود اما گویا بدون هیچ اطلاع‌رسانی این هنرمند به خاک سپرده شده است.
آن‌طور که سایت خانه‌ی موسیقی نوشته است، پیکر حسن کسایی، استاد پیشکسوت نی، نیمه شب گذشته با حضور اعضای خانواده و جمعی از شاگردان وی، در آرامگاه تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.
به گفته محمد جواد کسایی، فرزند این هنرمند مرحوم، با توجه به شرایط ویژه‌ای که وجود داشت و طبق وصیت مرحوم کسایی مبنی بر خاکسپاری در کنار مقبره استاد تاج اصفهانی، پیکر ایشان نیمه شب گذشته در تخت فولاد اصفهان و در فاصله کمی از مقبره استاد تاج اصفهانی به خاک سپرده شد.
حسن کسایی پس از سپری کردن یک دوره طولانی بیماری، روز گذشته (پنجشنبه) در منزلش در شهر اصفهان دیده از جهان فروبست و هیئت مدیره خانه موسیقی طی پیامی این ضایعه را به جامعه هنری تسلیت گفت.
به گزارش ایسنا، مراسم ترحیم این استاد پیشکسوت صبح روز یکشنبه، 28 خرداد ماه از ساعت 8.30 الی 11.30 در مسجد سید شهر اصفهان برگزار می‌شود.
*********
و همیشه از کلمه‌ی «استاد» می‌ترسید. می‌گفت: « همین نام است، که موسیقی را به خطا می‌کشد. حرفتان را با سازتان بیان کنید نه اینکه بخواهید با کلمات عجیب و غریب خودتان را مطرح کنید.»
به گزارش خبرنگار بخش موسیقی خبرگزاری دانشجویان ایران(ایسنا)، این‌ها بخشی از سخنان استاد حسن کسایی است که روز گذشته ـ25 خرداد ماه ـ در اصفهان به دلیل کهولت سن از دنیا رفت.
حسن کسایی در سال 1307 شمسی در خانواده تاجر پیشه‌یی در اصفهان تولد یافت، پدرش حاج سید جواد کسایی که یکی از بازرگانان بزرگ و سرشناس اصفهان بود به موسیقی سنتی ایران عشق می‌ورزید و به همین دلیل، هنرمندان ممتاز کشور در خانه وی رفت و آمد داشتند که کسایی از هنگام طفولیت با آنان مأنوس می‌گردد و به موسیقی علاقمند می‌شود.
این هنرمند از صدایی خوش برخوردار بود که ابتدا نزد استادانی چون، تاج و ادیب به فراگیری آواز می‌پردازد ولی از دوازده سالگی بنا به توصیه و راهنمایی پدر، به فراگرفتن نی نزد استاد مهدی نوایی می‌پردازد و چند ماهی که از محضر استاد برخوردار می‌شود بقیه را براثر استعداد و کوششهای پیگیر خود می‌آموزد تا به مقامی شامخ در نواختن نی می‌رسد.
کسایی، سبک نواختن نی را به شیوه استادانه و سنجیده و دلنشین اعتلاء بخشید که مکمل مکتب اصیل نایب اسداله می‌باشد. او از محضر استاد بزرگ موسیقی ایران، ابوالحسن خان صبا استفاده سرشار برد. استاد حسن کسایی به جز نی، سه تار، سنتور و فلوت نیز می نواخت،‌ ولی ساز تخصصی او همان نی است.
وی یکی از هنرمندانی بود که دائماً با برنامه «گلهای رادیو» و «تکنوازی»، سال‌ها همکاری داشت و نوای نی او، شور و حال مخصوصی به برنامه‌ها می‌داد.
استاد کسایی شاگردان زیادی به جامعة هنری کشور، معرفی کرده و در اوج شکوفایی گوشه‌گیری اختیار کرد و در اواخر عمر در کنج عزلت به سر برد و می‌گفت: «این بود عاقبت ثمر باغبانیم.»
حبیب‌الله نصیری‌فر می‌گوید: « در سفری که مهرماه 1367 به اصفهان داشتم و با استاد کسایی در منزل ایشان صحبت می کردم،‌ نظرش را درباره موسیقی سنتی ایران جویا شدم. ایشان پاسخ دادند: «موسیقی سنتی و اصیل ایران،‌ هنری است بس ارزنده که اگر توسط استاد نواخته شود با تار و پود هر انسان عارف و هنرشناسی بازی می‌کند و آدمی را به جهان ناشناخته می‌برد ولی افسوس که در بسیاری از مواقع همین موسیقی مورد سوء استفاده اشخاص ناباب قرار گرفت.»
ساسان سپنتا ـ موسیقی شناس ـ احراز تُن شفاف و مطلوب در محدوده‌های بَم و زیر نِی را از ویژگی‌های بارز نوازندگی کسائی می‌داند و مطرح می‌کند:« تن صدای نی استاد کسائی در محدوده بم، گرم و دارای هارمونیک‌های مطلوب و غنی است.»
حسین عمومی ـ موسیقیدان و نی نواز ـ کسائی را «پایه گذار مکتب نی» به شمار می‌آورد. مکتبی که نوازندگان بعد از او چه مستقیم و چه غیر مستقیم از آن متاثر شده‌اند.
حسین دهلوی ـ موسیقیدان و آهنگسازـ می‌گوید: «آن چه مولوی درباره « نی» سروده، در نی کسائی به واقعیت پیوسته‌ است.»
زنده‌یاد پرویز یاحقی ـ آهنگساز و ویولن نوازـ ستایش را به آن حد ‌رساند که کسائی را «استاد فرزانه تاریخ موسیقی جهان» نام نهاد.
هوشنگ ابتهاج درباره کسایی سروده است: « شکایت شب هجران که می‌تواند گفت //// حکایت دل ما با نی کسائی کن »
فریدون توللی نیز گفته‌ است: « در نغمه اگر جلوه کند راز خدائی هم ساز عبادی خوش و هم نای کسائی»




سایت  استاد کسایی
Kassaimusic.ir  

حسن کسائی: سال های کودکی و نوجوانی حسن در خانه ای گذشت که محفل برجسته ترین     موسیقی دانان زمان بود. بیش از پنج سال نداشت که نزد جلال تاج اصفهانی به تعلیم آواز و فراگیری گوشه های موسیقی مشغول شد، وسپس از اسماعیل ادیب خوانساری نکته ها و دقایقی در اجرای آواز آموخت. یازده ساله بود که اولین اجرای صحنه ای را با آواز خود و به همراه فلوت نصیر ثقفی در دبیرستان سعدی اصفهان با موفقیت به انجام رسانید . در همان سال به همراه پدرش در تهران موفق به دیدار ابوالحسن صبا و حسین تهرانی شد و به همراه ویلن استاد، قطعه آوازی در مایه ابوعطا خواند، اما یکی دو سال بعد صدای شش دانگ خود را از دست داد و مغموم و دل شکسته به دنبال گمگشته خویش به صدای نی پیرمردی که از پشت دیوار حیاط منزل می گذشت، دل بست. پدرش که همواره  بهترین مشوق او بود، یک نی برایش خرید. حسن قریب دو سال در آن چوب خشک، شبانه روز دمید، اما صدایی موزون نشنید، ولی به ناگاه صدای نی رام شد و او چنان صداهایی از دل این ساز بیرون کشید که قبل از او هرگز  شنیده نشده بود. مدت چند جلسه به منزل مهدی نوایی بهترین یادگار نایب اسدالله رفت و تکینیک های متدوال نوازندگی نی تا آن زمان را به خوبی آموخت.
حسن کسائی در سال 1322 در حالی که فقط پانزده سال داشت، نخستین برنامه خود را با اجرای قطعاتی در دستگاه سه گاه و چهار مضراب زنگ شتر صبا در رایو ایران آغاز نمود. سال 1325 با خرید دستگاه ریل گراندیک، قطعاتی در اصفهان ضبط کرد و به صورت ماهانه برای پخش به رادیو تهران فرستاد.
درک محضر ابوالحسن صبا و شاگردی او، فرصت بسیار مغتنمی بود تا کسائی جوان به دقیق ترین و ظریف ترین زوایای موسیقی ایران آشنا شود و از آن پس با بهره گیری از دیگر هنرمندان طراز اول موسیقی، سخت کوشی  و مرارت بسیار، استعداد فوق العاده و مطالعه مستمر بر روی ساز و آواز استادان موسیقی، همچنین مطالعه بر روی موسیقی سایر ملل، موسیقی نواحی مختلف ایران و حتی موسیقی عامیانه، موفق به تکوین سبک نوین نی نوازی در دوران معاصر گردید. کسائی در اوایل دهه سی، به ساز سه تار نیز گرایش پیدا کرد و از تجربیات ابوالحسن صبا، عبدالحسین صبا(برادر بزرگ ابوالحسن خان)و ارسلان درگاهی، نکته ها آموخت، همچنین بر اثر همنوازی با سه تار احمد عبادی و تار جلیل شهناز، به شیوه ای منحصر به فرد در نواختن سه تار دست یافت.
او نی را برای اولین بار در سال 1329 به ارکستر برد و با ارکستر رادیو ارتش اصفهان همکاری خود را شروع کرد. در سال های بعد با ارکسترهای متعدد رادیو به سرپرستی هنرمندانی چون: ابوالحسن صبا، حسین یا حقی، حبیب الله بدیعی، محمد میر نقیبی، همایون خرم و دیگران به فعالیت خود در این زمینه ادامه داد.
در سال 1332 عکس او بر روی مجله موزیک ایران، با عنوان « کسائی، استاد نی» و با مقاله احمد مهران(شاعر- ادیب) به چاپ رسید، و این در حالی بود که با اقامت در تهران و اجرای برنامه های متعدد رادیویی، روز به روز شهرتش افزوده می شد. در سال 1335 به دعوت داود پیر نیا به برنامه گل ها راه یافت و تا سال 1357 که در گلچین هفته شرکت نمود، با این سلسله برنامه، همکاری تنگاتنگ داشت، کسائی پس از ازدواج (1344) بیش تر به فعالیت هنری خود در رادیو اصفهان ادامه داد وبا تکنوازی، همنوازی، آهنگ سازی، سرپرستی ارکستر رادیو، ریاست شورای موسیقی رادیو و تدریس در مرکز فرهنگی رادیو اصفهان، همچنین تدریس در دانشگاه فارابی اصفهان به کار و کوشش خود در زمینه اجرا و احیای موسیقی ایران در دوره  موسیقی نوین ادامه داد. حسن کسائی به همراه مرتضی نی داود و حسین تهرانی در سال 1351 نشان لیاقت هنری از وزارت فرهنگ و هنر دریافت نمود. به همت رادیواصفهان یک دوره ردیف موسیقی از سه تار و آواز او در سال 1353 ضبط و پخش شده که بصورت پراکنده در دسترس علاقه مندان است، اما متأسفانه در مرکز رایو اصفهان، به همراه بسیاری از دیگر آثار وی و سایر هنرمندان که محصول سال ها زحمت و تولید بود، در سال57 و 58 به دست عده ای از بین رفت!
کمپانی C.B.S فرانسه در سال 1354 اثری از او در مایه های شور و ماهور به همراه تنبک جهانگیر بهشتی ضبط کرد و در تمام نقاط جهان منتشر ساخت. این اثر به همراه دیگر آثار منتشر شده از طرف سازمان یونسکو و آثار موجود از وی در آرشیو های موسیقی کشورهای مختلف، برای او پی آمد شهرت جهانی داشت، اما متأسفانه کسائی به دلیل درون گرایی محض- که شاید از مختصات ساز او، موسیقی ایرانی و موسیقی مشرق زمین باشد- هرگز دعوت مجامع مختلف جهانی را (از دهه سی تا هشتاد)، نپذیرفت و بر اثر بی توجهی مسئولان و ترویج « موسیقی مصرفی» و یا « سنتی محض»، از اوایل دهه پنجاه، خلوت گزید، ولی لحظه ای بی اندیشه موسیقی نزیست و از خلق ملودی های ناب و تازه، دوری نجست.
حسن کسائی بار دیگر پس از سال ها کناره گیری از صحنه موسیقی، از سال 1378 تا1389وارد دوره جدیدی از ضبط نواخته ها و ساخته های خود شده است(که برخی از این آثار به همراهی تار یا عود شهرام میر جلالی است)، تا بار دیگر نشان دهد که عشق به مردم و موسیقی سرزمین اش، چگونه او را در سنین کهولت، آماده ساخته تا بنوازد آثار این چنین را،... هر چند خود او اعتقاد دارد که سال های طلایی عمری هنری اش به ناچار در سکوت و در کنج خانه گذشته است.
]برگرفته از کتاب "تاریخ شناسی موسیقی و ردیف موسیقی ایران"
محمدجواد کسایی – آوای نوین اصفهان – 1387 .



خبرگزاری ایلنا

پیکر حسن کسایی نیمه شب گذشته به خاک سپرده شد

طبق وصیت مرحوم کسایی مبنی بر خاکسپاری در کنار مقبره استاد تاج اصفهانی، پیکر ایشان نیمه شب گذشته در تخت فولاد اصفهان و درکنار مقبره استاد تاج اصفهانی به خاک سپرده شد.

ایلنا: پیکر حسن کسایی، استاد برجسته نی نیمه شب گذشته در آرامگاه تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.

به گزارش ایلنا به نقل از سایت خانه موسیقی، پیکر حسن کسایی، استاد پیشکسوت نی، نیمه شب گذشته با حضور اعضای خانواده و جمعی از شاگردان وی، در آرامگاه تخت فولاد اصفهان به خاک سپرده شد.

به گفته مجمد جواد کسایی، فرزند استاد، با توجه به شرایط ویژه‌ای که وجود داشت و طبق وصیت مرحوم کسایی مبنی بر خاکسپاری در کنار مقبره استاد تاج اصفهانی، پیکر ایشان نیمه شب گذشته در تخت فولاد اصفهان و درکنار مقبره استاد تاج اصفهانی به خاک سپرده شد.

حسن کسایی پس از طی یک دوره طولانی بیماری، روز گذشته (پنجشنبه) در منزلش در شهر اصفهان دیده از جهان فروبست و جامعه فرهنگی کشور را در سوگ فرو برد.


مراسم ترحیم این استاد پیشکسوت صبح روز یکشنبه، ۲۸ خرداد ماه از ساعت ۸. ۳۰ الی ۱۱. ۳۰ در مسجد سید شهر اصفهان برگزار می‌ شود.

روزنامه همشهری

لطفی از کسایی می‌گوید
نوزدهمین نشست نقد نغمه با حضور محمدرضا لطفی و برخی از هنرمندان اصفهانی رنگ و صبغه‌ای متفاوت از برنامه‌های گذشته یافت.
 نوزدهمین نشست نقد نغمه در حالی عصر دوشنبه،19 دی با موضوع نقد و بررسی آلبوم«ردیف موسیقی به روایت نی حسن کسایی» در فرهنگسرای شفق برگزار شد که استقبال جالب توجه اهالی موسیقی و علاقمندان باعث شده بود بسیاری از حاضران به طور ایستاده و یا در راهرو منتهی به سالن اصلی نظاره‌گر و شنونده این برنامه باشند.
 
این نشست دقایقی مانده به  ساعت 18 آغاز شد و از آنجا که استاد حسن کسایی به دلیل کسالت نتوانسته بود در این جلسه حضور پیدا کند سیدابوالحسن مختاباد به عنوان کارشناس مجری برنامه از محمدجواد کسایی فرزند استاد درخواست کرد تا درباره این اثر سخن بگوید.
محمدجواد کسایی که کتابچه همراه 5 سی‌دی محصول تلاش و ممارست  و قلم اوست  ضمن قدردانی از برگزارکنندگان سلسله نشست‌های نقد نغمه، درباره استاد کسایی گفت: شاید بیش از هزار سال زمان نیاز باشد تا اساتیدی همچون ابوالحسن صبا، جلیل شهناز و یا حسن کسایی در فلات ایران پا به عرصه حیات بگذارند؛ این نکته را به این دلیل می‌گویم که دیگر شرایط برای ظهور چنین شخصیت‌هایی فراهم نیست.
فرزند استاد حسن کسایی در ادامه افزود: پدر می‌گفت این مختصر هنر من حاصل تجربه درک محضر حدود صد استاد مختلف  هم، ساز و هم آواز است. ما با این اساتید زندگی  و آنها را تا دم مرگ همراهی کرده‌ایم.
او ضمن گلایه از وضعیت آموزشی موسیقی گفت: امروز با وجود دانشگاه‌ها و هنرستان‌ها و مراکز مختلف آموزش موسیقی دیگر شاهد خالقی‌ها نیستیم؛ چرا که شرایط اجتماعی برای ظهور چنین بزرگانی فراهم نیست.
وی درباره روال شکل‌گیری ردیف نی استاد کسایی تصریح کرد: مرحوم نواب‌صفا تعریف می‌کرد آواز ابوعطا با صدای تاج اصفهانی و ساز جلیل شهناز و حسن کسایی ضبط شده بود و ما طی یک نامه‌نگاری به تهران درخواست کردیم این اتفاق در هر 12 مایه موسیقی ایرانی  بیافتد تا به یادگار بماند؛ اما متاسفانه مخالفت شد.
محمدجواد کسایی ادامه داد: در همان سال‌ها بالاخره مجموعه‌ای در رادیو تلویزیون اصفهان با عنوان«آشنایی با موسیقی اصیل ایرانی» توسط پدر ضبط شد و در تلویزیون اصفهان و شیراز پخش که مورد استقبال فراوان نیز قرار گرفت. منتهی این ردیف به دلیل اتفاقاتی که در سال 58 در مرکز آرشیو رادیو تلویزیون اصفهان افتاد از بین رفت و متاسفانه عده‌ای این آرشیو غنی را از بین بردند.
فرزند استاد کسایی افزود: از آنجا که پدر اعتقاد داشت موسیقی سازی ما به دلیل تحریمی که همواره در طول تاریخ با آن مواجه بوده کمتر از موسیقی آوازی ما رشد کرده تاکید بیشتری بر اجرای نی به شکل ردیف آوازی داشت و آن ردیف را نیز به همین صورت ضبط کرده بود که با سه‌تار آن‌ها را تشریح کرد.
وی تصریح کرد: ما بعدها سعی کردیم این مجموعه را دوباره گردآوری کنیم منتهی هرگز نتوانستیم تمام بخش‌های آن را با یک کیفیت واحد به دست بیاوریم. چرا که برای مثال اگر بخش سه‌گاه آن از کیفیت صوتی خوبی برخوردار بود،مثلا کیفیت ماهور آن کیفیتی بسیار پایین داشت، به همین دلیل نمی‌توانستیم آن را متنشر کنیم ،این بود که بالاخره پدر را متقاعد کردیم در سال 1385 ردیف سه‌تار و آواز را ضبط و منتشر کند؛ که این کار انجام شد.
محمدجواد کسایی تاکید کرد: در تیر ماه سال 1386 نیز مصر شدیم تا پدر ردیف نی را ضبط کند. پس از صحبت‌هایی که صورت گرفت بالاخره این ردیف در 4 روز ضبط شد. در واقع دو روز در یک هفته و دو روز دیگر در هفته بعد از آن ردیف‌ها را در استودیو ضبط کردیم. مبنای این ردیف‌ها نیز همچون دو ردیف قبلی آوازی است. به تعبیر آقای لطفی استاد کسایی در این ردیف‌ها با نی، آواز می‌نوازند که تعبیر درستی است.
فرزند استاد کسایی همچنین ضمن انتقاد از برخی نوازندگان نی گفت: در دوره معاصر شاهد نوازندگی‌هایی از نی هستیم که صداهای نامعمولی از این ساز در می‌آورند؛ امیدوارم که این دوستان کمی به اصالت ساز نی توجه کنند و به بهترین شکل ممکن از آن استفاده کنند.
وی همچنین در پایان سخنانش از کسانی که در روال شکل‌گیری این ردیف نقش داشتند تشکر کرد و گفت: از سید عباس سجادی که سال 1386 به اصفهان آمد و با اصرار فراوان موجبات ضبط این اثر را فراهم کرد قدردانی میکنم.
ساخت دو فیلم مستند درباره استاد کسایی
در ادامه مختاباد درباره چگونگی تهیه فیلم مستند از زندگی استاد کسایی توسط فرهاد دفتری سخن گفت و افزود:آقای دفتری که از جمله مستند‌سازان شناخته‌شده ایران به شمار می‌روند،‌از سال 1384 درگیر ساخت این اثر شد و سفارش ساخت را هم خود استاد کسایی دادند که در صحبتی که با من داشتند، گفتند که تا کنون بیش از 80 ساعت فیلم از زندگی کسایی گرفتند که قرار است همه این‌ها در یک فیلم مستند 60 دقیقه‌ای تدوین شود.
به گفته آقای مختاباد،4 ساعت مصاحبه اختصاصی از جمله ویژگی‌های این کار است که البته کارگردان سعی کرده است به نوعی برنامه‌ریزی کند که اثری در خور نام و شان استاد فراهم آید. آقای دفتری برای بخش‌ جوانی و دوران حضور استاد در رادیو و تلویزیون قبل از انقلاب از آرشیو و برخی فیلم‌های موجود بهره خواهد گرفت وبرای سال‌های اخیر از فیلم‌هایی که خودش آن را فیلم‌برداری کرده بهره می‌گیرد.
او گفت در صحبتی که آقای دفتری با استاد حسین علیزاده داشت، از قرار ایشان پذیرفتند که برای این اثر موسیقی مجزا بنویسند که از این جهت کار از هر جهت در کیفیتی بالا ارائه خواهد شد.
مختاباد همچنین از ساخت فیلمی توسط خلیل کسایی(فرزند استاد کسایی و نوازنده نی) سخن گفت و افزود: در صحبتی که پیش از شروع برنامه با آقای کسایی داشتم ایشان گفتند که این فیلم را برای این تهیه کرده‌ایم که مشاهده می‌کردیم از گوشه و کنار کشور افراد بسیاری تماس می‌گیرند که از شیوه نی‌نوازی و تکنیک‌ها و ظرایف آن می‌پرسیدند لذا به این صرافت افتادیم که فیلمی مستند از تمامی ظرایف وتکنیک‌های نوازندگی نی را توسط خود استاد ثبت و ضبط کنیم تا هم روایتی مستند و دست اول از مکتب و شیوه نوازندگی استاد در اختیار علاقه‌مندان داشته باشیم و هم این که از برخی تحریف‌ها و نقل قول‌هایی که این سو ‌آن سو درباره استاد و شیوه نوازندگی‌اش می‌شود جلوگیری کنیم وافراد را به اصل اثر ارجاع دهیم.
 
در بخش بعدی این نشست بخشی 14 دقیقه‌ای از مستندی که مهرداد دفتری درباره حسن کسایی ساخته بود برای حاضران پخش شد که در آن ضمن ارائه بخش‌هایی از حضور  استاد کسایی در مکان‌های مختلف و سخنان مستقیم او گفته‌های حسین علیزاده،دکتر ضیاء‌موحد،فخری ملک‌پور ومحمدرضا لطفی درباره استاد کسایی آمده است.
لطفی: استاد کسایی نقد بردار نیست
 پس از آن محمدرضا لطفی که به عنوان منتقد برنامه دعوت شده بود به روی صحنه آمد.
 
محمدرضا لطفی با اشاره به مستندی که پیش از سخنان او پخش شد گفت: وقتی سخنان استاد حسن(کسایی) را در طول فیلم با آن حس و حال می‌شنویم حرف‌های ما دیگر جنبه قیل و قال پیدا می‌کند و من نه به خودم و نه به هیچ فرد دیگری اجازه نمی‌دهم که به نقد آثار استاد حسن کسایی بپردازد؛ چرا که ما در حد این کار نیستیم.
 
این آهنگساز در ادامه افزود: برگزاری جلسات نقد کار بسیار ارزند‌ه‌ای است که طی چند وقت اخیر از سوی آقای مختاباد و دوستانشان صورت می‌گیرد؛ اما باید بپذیریم نقد آثار عده‌ای که تعدادشان نیز بسیار اندک است، از مسیر منطق تاریخی دور است و نمی‌شود آثار آنها را نقد کرد. استاد کسایی از جمله این افراد است.
 این هنرمند افزود: چنین حرفی را به دلیل بینش والا و معرفت این بزرگان می‌زنم. هنرمندی که 60 سال نوای نی او در جان ایرانی‌ها نشسته و از اندیشمند گرفته تا علما و مردم کوچه و بازار و متفکرین چپی و راستی و میانه‌رو، همه و همه آن را یک صدا پذیرفته‌اند نقدکردنش کار بسیار سختی است.
نخستین بار است که ردیف‌آموزشی مدون‌شده‌ای برای نی‌نواز‌ها ارائه می‌شود
وی درباره ردیف نی استاد کسایی تصریح کرد: این مجموعه را من به دو بخش تقسیم می‌کنم. بخش اول به کار استاد کسایی مربوط می‌شود که برای اولین بار مجموعه آموزشی مدون شده‌ای را برای نی‌نوازها ارائه کرده است. با اینکه در زمان کهولت سن استاد این کار را کرده اما از نظر عمق و معنی و بعد عرفانی کار بی‌نظیر است.
محمدرضا لطفی همچنین گفت: با اینکه مدت‌ها است در استودیوهای ایران سازها با فرکانس‌های طبیعی خودشان ضبط نمی‌شوند اما در این کار خوشحال هستم که از صدابردار با تجربه‌ای استفاده شده تا فرکانس طبیعی نی شنیده شود. از این بابت می‌بایست از صدابردار ردیف نی استاد کسایی یعنی آقای عسگری تشکر و قدردانی کرد.
این نوازنده تار در ادامه افزود: اما بخش دوم این مجموعه به کتابچه‌ای مربوط می‌شود که همراه با اثر منتشر شده است. این کتابچه را محمدجواد پسر استاد کسایی نوشته و من ایشان را از کودکی می‌شناسم. من تنها انتقادم به این مجموعه به این کتاب باز می‌گردد و اعتقاد دارم اگر آن را یکی از پیران دیر موسیقی می‌نوشت به ارزش استاد کسایی افزوده می‌شد.این نکته را از این بابت نمی‌گویم که بخواهم بر تلاش و همتی که آقا جواد کسایی به خرج داده،انگشت تضعیف بنهم، بلکه معتقدم معمولا فرزند در مورد پدرش نمی‌تواند بدون در نظر گرفتن مسائل عاطفی به ذکر نکات قوت و ضعف بپردازد. از این رو است که می‌گویم شاید اگر یکی از پیران دیر این کتابچه را می‌نوشت بهتر می‌شد.
 
 لطفی در ادامه به ذکر خاطره ای پرداخت و گفت: روزی در ایام جوانی توفیقی حاصل شد تا در منزل سایه به همراه هنرمندانی که دوستشان داشتم باشم. در این میهمانی که دلیل تشکیل شدنش را هم نمی دانم ادیب خوانساری، حسن کسایی، حسین قوامی، محمدرضا شجریان، ناصر فرهنگفر، استاد بهاری و من بودیم.
 
وی افزود: ابتدا حسن آقا(حسن کسایی) افشاری را از نتی زد که کمتر کسی بتواند با او بزند. بهاری با کمانچه سعی کرد او را همراهی کند و چند باری کوک ساز را عوض کرد؛ اما در نهایت نشد و زیر لب غرولندی هم کرد. پس از آن حسن آقا افشاری«لا» کوک کرد و من با ایشان همنوازی کردم. در این افشاری که برای خواننده بسیار بالا بود استاد قوامی خواند.
این نوازنده تار ادامه داد: خواندن در آن فاصله کار سختی بود؛ در ادامه آقای شجریان هم به سختی از عهده کار بر آمد. ما آن موقع متوجه این نشدیم که چرا حسن آقا این کار را می کند و اینقدر کوک را بالا می گیرد که دیگران به سختی بتوانند او را همراه کنند؟ بعد فهمیدیم که هدفش این بوده که ادیب خوانساری کم نیاورد و مقام استادی اش بیشتر معلوم شود.
این هنرمند تصریح کرد: وقتی ادیب خواست بخواند حسن آقا دست برد و نی کوتاهی را در آورد و در فاصله ای که چپ کوک محسوب می شد شروع به نواختن شوشتری کرد. ادیب نیز که سن و سالی از او گذشته بود آواز شوشتری بی نظیری در همان فاصله اجرا کرد که همه پشیمان شدند چرا خوانده اند. پس از اجرای ادیب نیز دیگر کسی نه ساز زد و نه آواز خواند.
محمدرضا لطفی همچنین به شرح ماجرای آشنایی اش با استاد کسایی پرداخت و گفت: من بیست و اندی سال داشتم که توفیق آشنایی با حسن آقا را پیدا کردم. زمانی که می خواستم برای دیدن استاد کسایی بروم از خیابان حسن آباد اصفهان به ایشان زنگ زدم و گفتم من از شاگردان استاد شهنازی و برومند هستم و عشق دیدار شما را دارم. ایشان هم موافقت کرد و به من آدرس داد.
لطفی ادامه داد: وقتی به دیدن حسن آقا رفتم ایشان با لباس رسمی منتظر من بود؛ من نیز جعبه سازی را در دست داشتم که متعلق به برادرم بود و روی آن اشکال گل منگلی بسیاری داشت ضمن اینکه موی بلندی هم داشتم. حسن آقا بعدها گفت وقتی تو را با آن شمایل دیدم به خودم گفتم ای داد بی داد، باز هم یکی از این جوان های گیتاریست آمده و می خواهد سر ما را ببرد.

این آهنگساز همچنین تصریح کرد: حسن کسایی برای همه ما حق استادی دارد و همواره با ظاهر موسیقی و ردیف مخالف بوده است. در همین اثری نیز که منتشر کرده این موضوع را به وضوح می بینید. استاد در واقع جوهره قطعات را اجرا کرده است. حتی برخی گوشه ها را در حد چند ثانیه اجرا کرده و به نظر می رسد که اصطلاحا اشانتیون زده است.
وی تاکید کرد: با توجه به شناختی که من از آثار استاد کسایی دارم ایشان در این اثر یک سوم آنچه را که می دانسته اجرا کرده است. خوشبختانه تمام ویژگی های حرفه ای حسن کسایی طی 60 سال گذشته ضبط شده و وجود دارد و می توان از آنها به عنوان ماخذ استفاده کرد. متاسفانه با اینکه در عصر دیجیتال هستیم از اکثر بزرگان موسیقی کشورمان تصاویر مستندی نداریم و نمونه کاری که برای استاد کسایی می شود می بایست برای سایر عزیزان نیز اتفاق بیافتد.
کسایی صاحب مکتب است
 
در ادامه مختاباد به عنوان کارشناس مجری برنامه به طرح سوالی پرداخت و گفت شما در کتاب سال شیدا که سال 1381 منتشر شد و به گمانم پنجمین کتاب سال شیداست،مقاله‌ای نسبتا بلند و کامل درباره استاد کسایی نوشتید و در آن وجوه مختلف کاری ایشان را برشمردید در بخش از این کتاب شما آوردید:«کسایی را می‌توان موسس مکتب نی در ایران دانست که اتفاقا تمام ملی است. این نکته ناچیزی نیست. اما نمی‌توان در این عرصه هنرمندانی همچون بنان،مجد،شهناز،قوامی،شهیدی و شجریان را که بسیار خوب می‌خوانند و می‌نوازند، بنیانگزار مکتبی دانست، بلکه آنان مانند هر هنرمندی سیاق فردی خود را دارند و پس از خود جای پایی به عنوان موسس مکتب باقی نمی‌گذارند» با توجه به این نکته چه دلایلی باعث شده که شما  آقای کسایی  را صاحب مکتب بدانید و دیگران  را نه؟
 
لطفی در مورد نقش تاریخی  و صاحب مکتب بودن حسن کسایی در نی‌نوازی گفت: نایب اسدالله نی‌نواز بی‌نظیری بوده و حسن کسایی در ادامه نایب اسدالله به این عرصه ورود پیدا کرده و نقش تاریخی خودش را بازی کرده است. به گونه‌ای که امروز صدای نی کسایی در تمام نقاط ایران و از نی‌نوازی‌هایی که انجام می‌شود می‌شنوید و این نکته کمی نیست که شما هر نوازنده‌ نی‌ای را که می‌بینید سخت تحت تاثیر شیوه و منش نوازندگی استاد کسایی است.
 
این نوازنده تار افزود: درست است که ما به امید نقد اثر استاد کسایی به اینجا آمده‌ایم اما در عمل کاری که استاد انجام داده به قدری بزرگ است که با این روند نمی‌توان به نقد آن پرداخت. شاید روزی در محیطی دانشگاهی‌تر بتوانیم به نقد آثار ایشان بپردازیم.
در ادامه نوبت به پرسش حاضران از استاد لطفی رسید.
 
لطفی در پاسخ به سئوالی درباره مقایسه جایگاه جلیل شهناز در تارنوازی و حسن کسایی در نینوازی گفت: من عاشق جلیل شهناز هستم و او را کسایی دیگر در کار خودش می‌دانم؛ اما توجه داشته باشید که این دو نفر دو سنخیت متفاوت دارند.
وی تاکید کرد: من استاد شهناز و استاد کسایی را در یک کفه قرار نمی‌دهم. کسایی اهل تحقیق و بررسی بوده و این ذهنیت را شما در نوازندگی و انضباط طولانی او می‌بینید. صدایی که شما از ساز کسایی می‌شنوید هرگز و در هیچ مقطع تاریخی نشنیده‌اید و مختص به خود حسن کسایی است. یعنی کسایی ساز نی را تکامل داده است. تا پیش از او هرگز نی نمی‌توانسته بیش از دو یا نهایت سه دقیقه با سازی چون تار همنوازی کند اما کسایی ابعاد نی را به طرز غیر قابل‌انکاری افزایش داده است.
این موسیقیدان افزود: اما آنچه شما از ساز استاد جلیل شهناز می‌شنوید در ساز اساتید پیش از او شنیده‌اید. استاد جلیل شهناز در جایگاه فوق‌العاده‌ای است و استاد کسایی نیز در جایگاه خودش تعریف خودش را دارد.
لطفی تصریح کرد: همانطور که پیش از این نیز گفته شد ساز حسن آقا بیشتر آوازی است و دلیل‌اش هم این است که وزن آن بر وزن شعری منطبق است. وقتی که به صدای نی حسن کسایی دقت می‌کنید متوجه می‌شوید که با سیلاب‌های شعری نواخته می‌شود.
این هنرمند همچنین گفت: روزی سایه در مورد حافظ جمله‌ای را به کار برد که من امروز می‌خواهم در مورد استاد کسایی به کار ببرم. سایه گفت آخ اگر حافظ نبود ما چه شاعران بزرگی می‌شدیم و من این جمله را در مورد  استاد کسایی به کار می‌برم.
در ادامه برنامه ابتدا منوچهر غیوری از شاگردان استاد کسایی به همراه محمود رفیعیان نوازنده تنبک به اجرای دونوازی پرداختند. سپس تقی سعیدی از شاگردان تاج اصفهانی آوازی را در رسای حسن کسایی  اجرا کرد. در ادامه نیز مستندی 5 دقیقه‌ای از سه‌تار‌نوازی و آواز حسن کسایی برای حاضران در سالن پخش شد.
بخش پایانی برنامه نیز تقدیر از دست اندرکاران تهیه و تولید آلبوم ردیف نی استاد کسایی بود که برای اهدای جوایز این افراد محمدرضا لطفی، هوشنگ کامکار ، ناظمی(معاون سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران)، سید عباس سجادی(مدیر بخش موسیقی سازمان فرهنگی هنری شهرداری) و علی مرادخانی(رئیس موزه موسیقی) به روی صحنه آمدند.
در این بخش از خلیل و محمدجواد کسایی، شهرام میرجلالی، منوچهر غیوری، تقی سعیدی، حمید و حسن عسگری، مهرداد دفتری، فروغ بهمن پور و محمدرضا لطفی با اهداء لوح تقدیر و هدایایی قدردانی شد.

گفتگوی همشهری‌آنلاین با استاد کسایی
همشهری آنلاین:
استاد حسن کسایی، موسیقی شناس و نوازنده نی به زودی آثار تازه خود را عرضه عمومی خواهد کرد
 که مهم‌ترین آن ردیف موسیقی ایرانی با سه‌تار و آواز و نی خواهد بود
استاد حسن کسایی در گفت وگویی با همشهری‌آنلاین ضمن اشاره به کارهایی که در چند سال اخیر انجام داده گفت: ردیف موسیقی باید ارائه کننده هسته مرکزی هر دستگاه باشد و اضافه کردن و شاخ و برگ دادن به آن کار درستی نیست و این که بعضی‌ها با شاخه شاخه کردن یک گوشه و استفاده از اشعاری با اوزان مختلف در صدد اضافه کردن گوشه‌هایی به ردیف اند ، چندان با روح موسیقی ایرانی و ردیف سازگار نیست و استادانی چون درویش‌خان، صبا و نی داود هم همین گونه می اندیشیدند.
وی در توجیه دیدگاه خود درباره ردیف گفت: در دوره قاجار وقتی شما می‌خواستید به وکیلی یا وزیری نامه‌ای بنویسید، می نوشتید حضرت مستطاب، جلالت مآب، اعظم واجل و بسیاری القاب دیگر را ردیف می کردید تا دو خط نامه بنویسید، اما امروزه می‌نویسید جناب آقای وزیر و حرفتان را در آن می‌زنید. ردیف موسیقی هم همین است و باید حشو و زوائد آن پیراسته گردد.
وی درباره برخی دیدگاه‌ها درباره ردیف موسیقی گفت: متاسفانه برخی ردیف و ردیف‌خوانی را دکانی برای خود کرده‌اند وبه سرکیسه کردن جوانان علاقه‌مند سرگرمند. به این افراد باید از قول سعدی بگویم که: هنر بیار و زبان‌آوری مکن سعدی
کسایی درباره تفاوت ضبط تازه‌اش از ردیف سه تار وآواز با آنچه که چهل سال قبل در رادیو اصفهان ارائه می‌شد، ‌گفت: طبیعی است که دراین چهل سال درک من از موسیقی و ردیف و شعر و نوازندگی و آواز متفاوت با چهل سال قبل است و به همین دلیل این ضرورت را حس کردم که باید دانسته‌هایم در این زمینه را در یک مجموعه ارائه کنم.
پس از این گفت وگوی کوتاه با استاد کسایی که در عین سرحالی و سرزندگی سخن می‌گفت، ‌وی ازما خواست که اطلاعات جزیی درباره کارهای منتشره و در دست انتشارش را با فرزندش در میان بگذاریم و تلفن را به فرزندش محمد جواد کسایی داد.
فرزند استاد کسایی که پی‌گیر مسائل اجرایی وی است درباره ردیف استاد کسایی گفت: پدر دو ردیف نواخته‌اند که اولی به صورت سه تار و آواز است که در 6 سی دی به همراه کتابی که من تدوینش کرده‌ام تا دو ماه دیگر از سوی انتشارات آوای نوین عرضه عمومی خواهد شد.
ردیف دیگر ، ردیف نی استاد است که قرار است در چهار سی دی از سوی موسسه نغمه شهر سازمان فرهنگی وهنری شهرداری تهران تا چند ماه دیگر انتشار عمومی یابد.
فرزند استاد کسایی همچنین گفت که تا دوهفته دیگر کار استاد درباره مولانا با عنوان «قصه‌های عشق مجنون» از سوی موسسه نغمه شهر به بازار موسیقی عرضه خواهد شد. در این کار استاد با گروهی دوازده نفره از سازهای کوبه‌ای همراهی می‌کنند.
به گفته جواد کسایی، دو آلبوم گفت وگوی تار و نی (همنوازی استاد با تار شهرام میرجلالی) و دختر گلفروش (با آواز علی جهاندار و تنظیم مهرداد یزدانی) پیش از این به بازار موسیقی عرضه شده بود.
به گفته وی گفت وگویی دکتر ساسان سپنتا با استاد انجام داده‌اند که قرار است به زودی در یکی از جراید تخصصی موسیقی منتشر شود. [سخنان سپنتا علیه برومند و دورینگ]

حسن کسایی در ویکیپدیا
http://fa.wikipedia.org/wiki/%D8%AD%D8%B3%D9%86_%DA%A9%D8%B3%D8%A7%D8%A6%DB%8C