طرح واره‌های معنا، ‎درس‌گفتار 5:‌ ‌دست و پنجه نرم کردن با ترس

جردن پیترسون، ترجمه: مانی حمیدی و آران غریب‌پور

آیا بهترین روش بازنمایی جهان تصور آن به عنوان مجموعه ای از اشیاء است؟‌ چرا واقعیت/طبیعت ، در  جوامع کهن ، غالبا به وسیله ی نمادی زنانه بازنمایی می شود؟‌ مبنای نورولژیکِ ( عصب شناسانانه ی ) پدیده ی «توجه» چیست؟‌ چه چیز مشترکی بین زیبایی زنانه و صحنه های هولناک وجود دارد که هر دو توجه ما را به شدت به دام خود می اندازد؟ جلب می کنند. این "به شدت جلب شدن" چه معنایی دارد؟‌ چرا آیین قربانی کردن در فرهنگ های کهن رایج بود و آیا مردمان مدرنِ امروزی واقعا طرز فکری متفاوت از آن ها دارند؟‌  
با توجه به پیش فرض های علمی ، ما تصور می کنیم که بنیان هر چیز/شیء ای ماده است. اما ممکن است تصور واقعیت به عنوان مجموعه رشته هایی در هم تنیده از الگو هایی نامشخص ، پنداری دقیق تر باشد.  حتی دموکریت نیز در نظریه اتمی خود بر این جنبه  ماده - یعنی «الگو» تاکید داشت و فیزیکدانان جدید هم  استعاره ی «اطلاعات» را برای وصف بنیان واقعیت بسیار مفیدتر می دانند. البته فرم زنانه ، استعاره  ای رایج میان مردمان کهن برای بازنمایی طبیعت/واقعیت بود:‌ قابلیت اسرار آمیز زنانگی در خلق فرم هایی پیچیده ، استعاره مفیدی برای توصیف توانایی زایشِ طبیعت بود. البته جهان با داشتنِ پیچیدگی های بسیار ، غالبا مکان ناشناخته ها نیز هست. جایی که خطرات متعددی در کمین  فردند و او را تهدید می کنند و به درستی، واکنش ترس را در او پدید می آورند.  در عین حال که این تهدید ها او را می ترسانند, توجه اش را نیز به عامل تهدید کننده جلب می کنند تا فرد بتواند از خود در مقابل آن دفاع کند.  این در شامپانزه ها به وضوح مشاهده می شود:‌ وقتی چیزی با کوچک ترین شباهتی به یک مار می بینند در یک آن ،  می گریزند و در همان حال ، به مار خیره می شوند و حواسشان را معطوف به او می کنند. در انسان هم چنین رفتاری در واکنش به صدای فریاد, جیغ نوزاد و یک صحنه هولناک دیده میشود:‌در عین حال که ما را می ترسانند تمام توجه ما را نیز به خود معطوف می کنند. پس اشتراک این دو شاخص, یعنی جلب توجه و قابلیت خلق فرم های جدید،  فرم زنانه را برای تولید استعاره های طبیعی مناسب می کرد‌. شاید واضح ترین بازنماییِ استعاریِ این مفهوم در الهه هندی, کالی, تجلی می یابد. این مردمان کهن خوب می فهمیدند که اگر قرار است در رویارویی با این ناشناخته های هولناک پیروز بیرون آیند و آن را به جنبه های مثبت و سازنده اش تبدیل کنند, باید حاضر به قربانی کردن ارزشمند ترین دارایی هایشان باشند. این به معنای کشتن یکی از ارزشمند ترین دام هایشان - و یا حتی هولناک تر یکی از فرزندانشان - به شکل یک قربانی آیینی بود.  امروزه هم ما اهمیت قربانی کردن  را خوب می فهمیم و حتی شواهد تجربی هم نشان می دهند که توانایی فرد برای قربانی کردن هوس های لحظه ای  ، به منظور به دست آوردن فوایدی در دراز مدت, معیار خوبی برای پیش بینی موفقیت آن شخض است. پس در نگاهی پدیدار شناسانه جهان مجموعه ای از اشیاء نیست, بلکه با نگرشی  موشکافانه تر می توان آن را متشکل از گروه ها یِ احساسی ای پنداشت که در واکنش به مواجه شدن با ناشناخته های های هولناک جهان بر انگیخته می شوند. رویارویی ای که از دل آن  فرم هایی جدید, مطلوب, و ارزشمند خلق  می شوند.  

Is the world best represented as merely made up of objects? Why is reality/nature often represented with the feminine form in archaic societies?  What is the neuronal basis for attention? What is the shared characteristic between female beauty and horrific scenes that so strongly compel us to attend? What does compelling even mean?  Why did archaic cultures perform ritual sacrifice and do modern people really think that differently from them today?


As scientists we believe that it's the material substrate of things that constitutes reality, but perhaps it is more appropriate to consider reality as a complexly patterned array full of unexplored information. Even Democritus emphasized this "pattern" aspect in his atomic theory and some modern physicists too, now consider "information" as a more fruitful metaphor for the substrate of reality. The female form, however, was the more prevalent metaphor that archaic people used to depict nature/reality: The mysterious ability of this attractive feminine form to give rise to other complex forms metaphorically resembled the generative ability of nature. The world with all of its complexity is largely a place of the unknown where there lurk threats to your existence, appropriately triggering a fear response in you. Yet at the very same time such threat also triggers your attentional system, because of the need to attend to the threat in order to defend oneself from it. This can be seen in chimpanzees whose immediate response to anything resembling a snake is to escape and stare at the snake-like object at the same time, or in the case of humans the sound of a scream or the cry of a baby or any horrific scene that instills fear in us while gluing our attention to it at the very same time. Therefore, the ability of both to seize attention and to give rise to new forms made the female form a useful representation of nature. Perhaps this metaphorical representation is most vividly and startlingly depicted by the Hindu goddess Kali. These archaic people also understood that in order to have a successful encounter with such a terrifying unknown and to transform it into its benevolent and productive aspect, they need to sacrifice what is most valued and desired to them. For them this meant killing an animal they valued most - or more horrifically a child -  in an act of ritual sacrifice. Today too, we recognize the importance of sacrifice and empirical studies have indicated that the ability to sacrifice the impulsive pleasures of the present for the hope of future payback is a major contributor to success. So looking through a phenomenological lens, the world isn't so much made up of objects as is comprised of categories of emotion that result from exploring the frightening unknown aspects of the world, which then as a result of exploration give rise to new desirable and valuable forms.

برای ارتباط با مترجمین و طرح سوالات و یا نظرات خود می‌توانید با آدرس ‌[e-mail] مکاتبه کنید.

مطالب مرتبط:
معرفی پروژه طرح واره های معنا‎

فهرست طرح واره‌های معنا
درس‌گفتار ۱:‌هیولاهای مخلوق انسان
درس‌گفتار ۲:‌ستیز با آشوب
درس‌گفتار ۳:‌همچون خدایان شدن
درس‌گفتار ۴:‌بازی هایی که باید بکنیم
درس‌گفتار ۵:دست و پنجه نرم کردن با ترس
درس‌گفتار ۶:‌تسلیم در برابر نظم
درس‌گفتار ۷:‌تاملاتی در باب سفر پیدایش
درس‌گفتار ۸:‌تفکر در باره بهشت
درس‌گفتار ۹:فرد شدن
درس‌گفتار ۱۰:فهم شر
درس‌گفتار ۱۱:از دست دادن دین
درس‌گفتار ۱۲:حقیقت های مهم
درس‌گفتار ۱۳:قدرت درون

ویژه نامه ی «هشتمین سالگرد انسان شناسی و فرهنگ» 
http://www.anthropology.ir/node/21139

ویژه نامه ی نوروز 1393 
http://www.anthropology.ir/node/22280