نقش متفاوت عربستان در منطقه

عربستان سعودی به عنوان كشوری كه دولتی غیرمنتخب داشته و از اقتصاد و نیروی نظامی ضعیفی برخوردار است, در بیست و پنج سال گذشته سیاستی متفاوت در منطقه داشته است این امر هم با استفاده از منابع نفتی و در نهایت دست زدن به هر اقدامی در راستای برخورداری از حمایت آمریكا صورت گرفته است

عربستان سعودی به عنوان كشوری كه دولتی غیرمنتخب داشته و از اقتصاد و نیروی نظامی ضعیفی برخوردار است، در بیست و پنج‌سال گذشته سیاستی متفاوت در منطقه داشته است. این امر هم با استفاده از منابع نفتی و در نهایت دست زدن به هر اقدامی در راستای برخورداری از حمایت آمریكا صورت گرفته است.

● حكومت آل سعود

عربستان سعودی هرگز مانند یك كشور اداره نشده است. حكومت سعودی هم بر اساس یك توافق ساده شكل گرفت. آل سعود اداره آن‌چه امروزه به عربستان سعودی موسوم است را بر عهده می‌گرفتند و همزمان وهابی‌ها مسائل مذهبی را در اختیار خود گرفته و آل سعود را در تعامل با قبایل مختلف در پوششی از مذهب می‌پیچاندند. عربستان سعودی مدرن در سال ۱۹۳۲ متولد شد؛ پس از آن‌كه ملك عبدالعزیز مناطق مهم الاحساء، قطیف، نجد و حجاز را فتح كرد. عبدالعزیز كه متوجه شده بود برای تداوم حكمرانی و باقی ماندن تاج و تخت در خاندان خود به حمایت خارجی نیاز داشته و كشورش هم به تخصص و سرمایه خارجی نیازمند است تا بتواند از منابع نفتی خود بهره بگیرد در سال ۱۹۴۵ با رئیس جمهوری روزولت دیدار كرد.

ایالا‌ت متحده قرار شد در ازای دسترسی به نفت سعودی‌ها، آل سعود را در برابر ناآرامی‌های داخلی و تجاوزات خارجی محافظت كند. عربستان سعودی كشوری است كه در آن هیچ انتخاباتی ( به استثنای انتخابات برخی شوراهای شهر) برگزار نمی‌شود. پادشاه وزرای كابینه را منصوب می‌كند. قانونگذاری توسط مصوبات شورای وزیران صورت گرفته و با تایید پادشاه قابلیت اجرا می‌یابند.

عربستان سعودی در زمره تنها ۲ كشور بزرگی در جهان است كه قوه مقننه ندارند. آل سعود در واقع صاحبان عربستان سعودی هستند؛ قبایل سعودی نجد شهروندان درجه یك در این كشورند و سایر قبایل سنی شهروندان درجه دو محسوب می‌شوند. سایر سنی‌ها هم طبقه سوم را شكل می‌دهند. شهروندان شیعه در واقع شهروندان درجه چهارم هستند، آنها به عنوان مسلمان به رسمیت شناخته نمی‌شوند و امكان چندانی برای برخورداری از آموزش، بهداشت و یا حتی شغل ندارند. در این كشور هیچ كلیسا یا كنیسه‌ای وجود ندارد. افراد حتی در خانه خود هم از آزادی عبادت و پرستش برخوردار نیستند. از حق تشكیل اجتماعات، آزادی بیان و مطبوعات هم خبری نیست.

اقتصاد از نفت رونق می‌گیرد. بخش خصوصی نمی‌تواند برای استخدام نیروی كار فزاینده كشور فرصت‌های شغلی كافی ایجاد كند. تمامی شاهزاده‌های سعودی (كه برخی تعداد آنها را تا ده هزار نفر تخمین می‌زنند) ماهانه چك‌هایی از خزانه‌داری حكومت دریافت می‌كنند. در این میان شاهزاده‌های ارشد هرچه كه بخواهند از خزانه حكومت برداشت می‌كنند. تعدادی از اعضای خاندان سعود میلیاردر هستند. اداره كشور بیشتر شبیه به اداره یك مزرعه شخصی است تا یك كشور. عربستان سعودی در بسیاری از امور منطقه نقشی اساسی دارد. صدام حسین در سال ۱۹۷۹ تشویق به حمله به ایران شد. ایالا‌ت متحده خواهان آزادی دیپلمات‌های گروگان خود بود و آل سعود هم از تاثیرات انقلا‌ب اسلا‌می ایران بر بقای خود ترسیده و بیش از ۴۰ میلیارد دلا‌ر به صدام حسین وام دادند تا به ایران حمله كرده و از تسلیحات غیرقانونی شیمیایی و میكروبی عیله این كشور استفاده كند.

بیش از یك میلیون ایرانی و عراقی در نتیجه جنگی كه هزینه‌اش را سعودی‌ها تامین كردند، كشته شدند. حمایت مالی از چنین روند مخربی (از لحاظ فیزیكی و انسانی) همسان فرستادن نیروی نظامی و تانك برای كشتن افراد است. اگر بخواهیم موضوع را وسیع‌تر بررسی كنیم، باید به نقش سعودی در رساندن پول به كنتراها در دوران ریاست جمهوری ریگان اشاره كنیم. در جریان دوران اشغال افغانستان از سوی شوروی، عربستان سعودی به حمایت مالی از مجاهدین و اسامه بن‌لا‌دن می‌پرداخت.در سال ۱۹۸۶ هم عربستان سعودی به‌طور پنهانی از ایالا‌ت متحده موشك‌های چینی نوع ‌۲CSS- را كه توانایی حمل كلا‌هك هسته‌ای دارند از چینی‌ها خریداری كرده و در حال حاضر تمامی شهرهای بزرگ ایران را هدف گرفته است.

در این میان برخی منابع امنیتی فرض می‌كنند كه عربستان سعودی ممكن است تا كنون تسلیحات هسته‌ای خام را از خارج از این كشور خریداری كرده و آنها را بر موشك‌های چینی خود نصب كرده باشد. از تمامی این موارد مهم‌تر، عربستان سعودی كشوری است كه اسامه بن لا‌دن و القاعده را آفریده است. القاعده هنوز هم سربازان آمریكایی را در عراق و افغانستان می‌كشد و در این میان شورشیان عراقی هم از سوی شهروندان سعودی، اگر نگوییم دولت سعودی، حمایت مالی می‌شوند. پس از جنگ اول خلیج فارس و در دوران ریاست جمهوری بوش بزرگ، خواسته اصلی سعودی‌ها از ایالا‌ت متحده منزوی نگاه داشتن ایران بود. آل‌سعود حتی فشاری بیشتر را بر سایر اعراب اعمال كردند تا ایران را منزوی نگاه دارند. ایران اما تنها معضل عربستان سعودی نیست. خاندان سعود از عراق تحت كنترل شیعیان هم تا حدی هراس دارند چرا كه از اقلیت شیعیان ساكن خود این كشور می‌ترسند. این افراد عموما در استان‌های شرقی كشور كه بخش عمده نفت سعودی در آن‌جاست ساكن هستند. این شیعیان همان كسانی هستند كه دهه‌های متمادی مورد بدرفتاری سعودی‌ها قرار گرفته‌اند.

ملك عبدا... اكنون به دولت منتخب مستقر در بغداد حمله كرده و رفتار آنها در حكومت و برخورد با مسلمانان سنی را مورد انتقاد قرار داده و پیش از هر نوع مذاكره یا كمك به این دولت خواهان تغییر حكومت این كشور می‌شود. چگونه آل سعود می‌توانند از مسوولیت این اقدامات بگریزند؟ تعدادی از افراد و شركت‌های بزرگ آمریكایی منافع مالی عظیمی را از خاندان سعود به دست آورده‌اند. این منافع كه به صورت توافقات و قراردادهای متعدد بوده‌اند، عملا‌ دوستان عزیز آمریكایی را برای آنها حفظ كرده است. سعودی‌ها حمایت آمریكا را خریداری كرده‌اند، به همین سادگی!

حسین عسكری