صنعت نساجی و از دست دادن جاده ابریشم

دفتر صنایع ماشین سازی و نیروی محركه وزارت صنایع و معادن اعلام كرد ۳۸۹ هزار و ۴۹۸ دستگاه انواع خودرو سبك و سنگین در پنج ماه نخست سال جاری در كشور تولید شد كه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲۳ درصد افزایش داشت

دفتر صنایع ماشین‌سازی و نیروی محركه وزارت صنایع و معادن اعلام كرد: ۳۸۹ هزار و ۴۹۸ دستگاه انواع خودرو سبك و سنگین در پنج ماه نخست سال جاری در كشور تولید شد كه در مقایسه با مدت مشابه سال گذشته ۲۳ درصد افزایش داشت. حدود یك قرن پیش زمانی كه اولین ماشین‌آلات و كارخانه‌های نساجی وارد ایران شد، پارچه‌بافی از حالت دستی خارج و كارخانه‌های تولید پارچه با تولید انبوه جایگزین دست‌های هنرمندان ایرانی شد و پارچه‌های ابریشمی اعلا در كشور به تولید بالا رسید و تولیدكنندگان را در مورد صادر كردن پارچه به كشورهای مختلف به فكر انداخت و ایران به دلیل كیفیت بالای پارچه‌های خود، بهترین صادركننده این صنعت شناخته شد. در آن زمان جاده ابریشم كه محل عبور و مرور كالا بود، شاهد صادرات بالای این كالا از كشور به سایر نقاط دنیا بود ولی در حال حاضر، جاده‌های ترانزیتی كشور شاهد واردات پارچه‌های چینی، هندی و تركیه‌ای به كشور هستند. این در شرایطی است كه ما قدرت و موقعیت تولید خوب را در كشور داریم و در صورت حمایت دولت از این صنعت، همانند كاهش تعرفه، بالا بردن كیفیت پنبه در كشور و یا آزاد كردن واردات پنبه مرغوب به كشور، می‌توانیم باز هم در دنیا حرفی برای گفتن داشته باشیم. در صورت از بین رفتن مشكلات صنعت نساجی و پوشاك این صنایع می‌توانند یكی از تكیه‌گاه‌های اصلی اقتصاد كشور برای رهایی از وابستگی به درآمدهای نفتی باشند. صنایع نساجی با پیشینه طولانی، حجم انبوه سرمایه‌گذاری نرخ بالای ارزش افزوده، پیوند ریشه‌دار با سایر صنایع و اقتصاد ملی، توان اشتغالزایی بسیار زیاد و كسب درآمدهای ارزی و نیروی انسانی بزرگی كه در اختیار دارد از امكانات بالقوه بسیاری برای رشد و بالندگی اقتصاد كشور برخوردار است. در حال حاضر، حدود هشت هزار واحد نساجی در كشور وجود دارد كه متاسفانه بیش از ۷۵ واحد آنها تاكنون تعطیل شده‌اند. ازجمله مشكلات كنونی صنعت نساجی، انباشته شدن كالای تولید شده در انبار كارخانه‌ها و افزایش هزینه‌های تولید در مقایسه با كاهش قیمت فروش است كه باعث می‌شود تولیدكنندگان زیر ظرفیت اسمی خود تولید كنند. در حال حاضر، اغلب واحدها از ۴۵ درصد ظرفیت اسمی و برخی از حدود ۲۵ درصد ظرفیت اسمی خود استفاده می‌كنند و این در حالی است كه طبق استانداردهای جهانی باید ۸۰ تا ۹۰ درصد ظرفیت اسمی یك واحد صنعتی فعال باشد. این معضل باعث ركود سرمایه‌گذاری‌ها، اتلاف منابع مالی، افزایش هزینه‌های تولید، گران شدن محصول نهایی، كمبود نقدینگی در واحدها، افزایش زیاندهی آنها و سرانجام كاهش تولید شمار قابل توجهی از واحدها شده است كه این روند همچنان ادامه دارد. صنعت نساجی ما در شرایطی باید با كشورهایی همانند چین رقابت كند كه این كشور در سال ۲۰۰۳ حدود پنج میلیارد دلار وام بدون بهره به صنعت نساجی خود اختصاص داد، اما ایران حدود ۲۷۰ میلیون دلار برای نوسازی صنعت نساجی خود اختصاص داد، درحالی كه دریافت‌كنندگان این وام در زمان دریافت با ارز ۷۲۰ تومانی روبرو بودند ولی در حال حاضر، نرخ دلار افزایش بسیاری پیدا كرده و دریافت‌كنندگان وام مجبور به پرداخت مابه‌التفاوت وام هستند.به دلیل افزایش هزینه‌های كارگری، هزینه‌های انرژی و حمل و نقل و قوانین دست و پاگیر مانند قانون تجمیع عوارض و حتی واردات پنبه، قیمت محصولات نساجی در ایران ۳۰ تا ۳۵ درصد بالاتر از كشورهای همسایه است و در مقابل قیمت منسوجات چینی در حد بسیار پایینی قرار دارد. در شرایطی كه مشتریان داخلی ما به دنبال خرید كالاهای ارزان قیمت با كیفیت مناسب هستند و اجناس داخلی به دلیل پایین بودن كیفیت پنبه، مرغوبیت لازم را جهت جذب مشتریان داخلی ندارند، متقاضیان تمایل بیشتری به خرید منسوجات خارجی با قیمت كمتر پیدا می‌كنند چرا كه حتی اگر این منسوجات فاقد كیفیت باشند، حداقل از اجناس داخلی ارزان قیمت‌تر هستند. در چنین شرایطی چگونه می‌توانیم بخشی از بازار بین‌المللی را به خود اختصاص دهیم.این در حالی است كه مدیر كل دفتر نساجی، كاهش تعرفه منسوجات را منوط به تعیین چگونگی اظهار قیمت‌ها در گمرك و تعیین حداقل قیمت‌های پایه منسوجات می‌داند و گفته است: چنانچه قیمت در گمرك درست و بر اساس ارزش حقیقی كالا اظهار شود، تعرفه و حقوق گمركی را مقداری كاهش می‌دهیم. این در حالی است كه تعرفه پوشاك و پارچه در حال حاضر به ترتیب ۷۰ و ۴۰ درصد و تعرفه نخ و الیاف نیز به ترتیب ۲۰ تا ۲۵ درصد و ۵ تا ۱۰ درصد است. طبق گزارش صندوق بین‌المللی پول، ایران چهارمین كشور خاورمیانه است كه نرخ تعرفه‌ای بالایی دارد و با اینكه در ۸ سال گذشته تعرفه در ایران ۳/۵ درصد كاهش یافته ولی باز هم رقم تعرفه در كشور بالاست. یكی دیگر از مشكلات ورود كالا به كشور قاچاقچیان هستند كه ۷۰ درصد بازار فراورده‌های نساجی را در دست دارند. عدم كنترل مرزهای كشور در ورود سرسام‌آور كالای قاچاق بدون مالیات، سبب زوال در تولید صنعت نساجی شده و اقتصاد كشور را مختل كرده است. كالاهای قاچاق با كیفیت نسبتا بهتر و قیمتی كمتر از محصولات كشور باعث افت و سرخوردگی تولید در كارخانه‌های بزرگ و كوچك نساجی در ایران شده است و همچنین عمر بالای ماشین‌آلات و كارخانه‌های نساجی كه حدود یك قرن از عمر آنها می‌گذرد و برخوردار نبودن از طرح‌های نوین و مدرن باعث می‌شود كه مشتریان از فراورده‌های آن استقبال چندانی نكنند و این دلایل این صندوق را به خودی خود دچار عقب‌ماندگی كرده است. در این خصوص با رئیس انجمن نساجی علی محمد شریفی گفت و گویی داشتیم كه در زیر می‌خوانید:

در ابتدا در خصوص عمده مشكلات صنعت نساجی كشور توضیح دهید؟

حدود ۱۰ سال پیش در بازارهای جهانی یكی از رقیبان تولیدی محسوب می‌شدیم اما در حال حاضر به دلیل فرسوده شدن ماشین‌آلات نساجی، بالا رفتن قیمت تمام شده مواد اولیه و نبود طرح‌های متنوع و جدید باعث شد كه بازار را از دست بدهیم. در گذشته رقابت بین تولیدكنندگان داخلی بود ولی در حال حاضر با بالا رفتن قیمت مواد اولیه صنعت نساجی یعنی ۴ برابر شدن قیمت پنبه در شرایطی كه قیمت مواد اولیه در بازارهای بین‌المللی در همان حد باقی ماند و همچنین پایین بودن بهره بانكی تولید در سایر كشورها كه حدود ۴ درصد و این رقم در ایران ۱۷ درصد است، مشكلات قانون كار، نبود استفاده كامل از ظرفیت تولید، بالا بودن حق بیمه و اجرای غلط در پرداخت یارانه‌های دولتی، ‌صنایع كشور را با مشكل مواجه كرده است.

راه‌حل‌های پیشنهادی شما برای این مشكلات چیست؟

بیشتر مشكلات صنعت به دلیل رقابت‌پذیر نبودن صنایع است كه برای حل آن باید هزینه‌های تولید را كاهش داد یكی از راه‌حل‌های كاهش هزینه‌ها مهار تورم است كه باعث افزایش قیمت مواد اولیه می‌شود، با كاهش بهره بانكی می‌توان زمینه‌های رشد سرمایه‌گذاری در كشور را افزایش داد، تسهیل قانون كار، بالا بردن ظرفیت تولید و نیز كاهش نرخ بیمه از جمله راه‌حل‌های مشكلات صنایع است.وی در ادامه افزود: مساله تجمیع عوارض هم از عمده مشكلات تولید است كه باید كارشناسی شده و مشكل حل شود.

درخصوص كم كردن كاهش تعرفه چه اقداماتی صورت گرفته است؟

یكی از شرایط پذیرش در WTO كاهش تعرفه‌های وارداتی است كه در صورت پذیرش، ما هم مجبور هستیم تعرفه‌های خود را طبق ضوابط موجود كاهش دهیم.

وضعیت صادرات كشور را چگونه ارزیابی می‌كنید؟

به دلیل افزایش بیش از حد قیمت تمام شده، تولیدكنندگان تمایلی برای صادرات ندارند و دلیل آن هم ورود ما به تجارت جهانی است اگر ورود ما به WTO ۱۰ سال پیش صورت می‌گرفت، شرایط ما خیلی راحت‌تر بود و آمادگی بیشتری در این صنعت داشتیم ولی با طولانی شدن پذیرش ما در WTO كار ما مشكل‌تر شده است.

میزان تضمین سرمایه در كشور ما چقدر است؟

تضمین سرمایه‌گذاری دركشور ما نسبت به كشورهای همسایه خیلی كمتر است. ما باید بستر مناسبی ایجاد كنیم كه سرمایه‌گذاران با امنیت بیشتری در كشور سرمایه‌گذاری كنند.

چه انتظاری از دولت جدید دارید؟

ما توانایی و استعداد تولید را داریم و از وزرای صنایع و معادن، بازرگانی، كار و بانك مركزی انتظار داریم مشكلات تولید را حل كنند، البته كار مشكلی است ولی می‌توانیم و چاره‌ای هم نداریم. از وزارت كشاورزی هم انتظارداریم، حال كه با عنوان حمایت از پنبه‌كاران داخلی اجازه ورود پنبه به كشور را نمی‌دهد، با پرداخت یارانه به پنبه‌كاران، قیمت این محصول را ثابت نگه می‌دارد و نیز كیفیت پنبه‌های تولید داخلی را افزایش می‌دهد.

مژگان میرزایی