آثار مثبت و منفی دوستی های دوران نوجوانی

والدین و مسوولان همیشه درباره روابط همتایان با یكدیگر هشدار می دهند اما همتایان می توانند تاثیرات مثبت عمیقی روی یكدیگر داشته باشند

والدین و مسوولان همیشه درباره روابط همتایان با یكدیگر هشدار می‌دهند اما همتایان می‌توانند تاثیرات مثبت عمیقی روی یكدیگر داشته باشند.

از اینكه ناچارم همیشه فلان لباس را بپوشم و بهمان كار را بكنم تا دوستانم مرا بپسندند و من را در جمع خودشان راه دهند، خسته شده‌ام. من دوست دارم بنا به میل و سلیقه خودم زندگی كنم. طبیعی است كه بعضی از مردم فیلم‌های مورد علاقه مرا دوست ندارند، جور دیگری لباس می‌پوشند یا اصلا آرایش نمی‌كنند. دوست ندارم به میل دوستان و همسالانم سبك خاصی را در زندگی داشته باشم. هر كس باید آن طور كه می‌خواهد زندگی كند و در عین حال به وجود و شخصیت خودش افتخار كند چون اگر همه ما شبیه هم باشیم،چه‌طور می‌توانیم با آدم‌های تازه و متفاوت آشنا شویم؟

این سخنان یك دختر نوجوان است كه از فشار همتایان و همسالان خسته شده و دوست دارد خودش باشد. فشار همسالان باعث سركشی بسیاری از نوجوانان و درگیر شدن آنها با خانواده می‌شود.

● همتایان شما چه كسانی هستند؟

وقتی شما بچه كوچكی بودید معمولا والدینتان برایتان دوست پیدا می‌كردند، شما را به ورزشگاه می‌بردند و برای تفریحات شما برنامه‌ریزی می‌كردند. حالا كه شما نوجوان شده‌اید، خودتان درباره دوستان و گروهی كه با آنها اوقاتتان را می‌گذرانید، تصمیم می‌گیرید. دوستان و همتایان كسانی هستند كه همسن شما بوده و تجربیات و سلیقه آنها مثل شماست. شما و دوستانتان هر روز با همدیگر تصمیم می‌گیرید و روی انتخاب و رفتار همدیگر تاثیر می‌گذارید. این مسأله تا حدی طبیعی است. بشر به طور طبیعی دوست دارد با افراد همتا و همسن خودش ارتباط برقرار كند. هر چه قدر استقلال شما بیشتر می‌شود، همتایان شما به طور طبیعی نقش بیشتری در زندگیتان بازی می‌كنند. در نوجوانی و جوانی بیشتر وقت شما با همسن و سالانتان می‌گذرد.

همتایان شما می‌توانند هم رتبه‌هایتان در مدرسه، دوستانتان در اماكن مذهبی، ورزشی و یا كلوپ‌های فرهنگی باشند. معمولا همتایان و همسالان در این سنین در شیوه لباس پوشیدن، فعالیت‌ها و سبك و روش زندگی روی همدیگر تاثیر می‌گذارند. معمولا آدم‌ها برای اینكه در گروه همتایان پذیرفته شوند و مورد تحسین آنها قرار بگیرند، در تمام جهات خودشان را به آنها شبیه می‌كنند.

● تاثیر همتایان همیشه بد نیست

والدین و مسوولان همیشه درباره روابط همتایان با یكدیگر هشدار می‌دهند اما همتایان می‌توانند تاثیرات مثبت عمیقی روی یكدیگر داشته باشند.‌‌

● امان از دست همتایان ناجور!

گاهی اوقات منشأ استرس‌های زندگی نوجوان به همتایان و دوستان برمی‌گردد. گاهی همتایان، نوجوان فشار می‌آورند تا كارهایی خلاف میل خود انجام دهد: دزدی، مصرف مواد مخدر و سیگار و انجام كارهای پرخطر از این قبیل هستند. متاسفانه در بیشتر موارد، مقاومت در برابر فشار همتایان مشكل است. گاهی گروه همتایان بدون آنكه كلمه‌ای حرف بزنند، به شكلی ساكت و موذیانه پیام‌هایی به نوجوان می‌فرستند و به این ترتیب او را وادار می‌كنند تا فلان جور رفتار كند، لباس بپوشد و سبك زندگی‌اش طور خاصی باشد.

در این شرایط نوجوان فقط در اثر فشار همتایان كارهایی می‌كند كه شاید خودش مایل نباشد. در این موارد اعتماد به نفس و نقش والدین بسیار موثر‌اند، چون افرادی كه نمی‌دانند در موقعیت‌های مختلف اجتماعی باید چگونه رفتار كنند، به رفتار دیگران دقت كرده و سعی می‌كنند مثل آنها رفتار كنند.

● مقاومت تا پیروزی

بالاخره هر كس در مرحله‌ای از زندگی به فشار سفت و سختی كه همتایان و همسالان به او وارد می‌كنند، پایان می‌دهد. مهم نیست چه‌قدر در انتخاب دوستانتان عقل و درایت به خرج داده‌اید و یا چه‌قدر آنها را می‌شناسید اما دیر یا زود به این مرحله می‌رسید كه اجرای بعضی نظریات آنها، مشكل یا غیرقابل قبول است. مقاومت در برابر خواسته‌های نادرست دوستان فقط به جرا‡ت و شجاعت شما بستگی دارد .

● به ندای درونی‌تان گوش دهید

▪ اگر درباره موضوعی احساس خوبی ندارید، حتی اگر به نظر برسد حق با دوستانتان است، همین حس ناراحتی شما به این معناست كه این موضوع خاص به نفع شما نیست. این نوع تصمیم‌گیری‌ها بخشی از جنبه مقاومت درونی است كه به اعتماد به نفس شما بستگی دارد.

▪ هر چه بیشتر خودتان را بشناسید، امكان مقاومت در برابر تمایلات دیگران در شما بیشتر می‌شود.

▪ درباره شرایط احتمالی كه فشار ایجاد می‌كنند برنامه‌ریزی كنید. اگر دوست دارید به میهمانی یكی از دوستان بروید اما می‌دانید كه ممكن است در آنجا مواردی وجود داشته باشد كه خلاف میل شماست، در این‌باره خوب فكر كنید و اگر هم می‌روید قبلا درباره شرایط چالش برانگیز مربوطه بیاندیشید. تمرین كنید كه چه‌طور "نه" بگویید.

▪ یك عبارت رمز را میان خود و خانواده‌تان مشخص كنید. با این كار اگر در یك شرایطی قرار گرفتید كه مثلا دوستان از شما درخواست كار خلافی داشته و یا رفتار ناپسندی از آنها سر می‌زند كه شما را هم درگیر می‌كند، می‌توانید با تلفن و یا پیام كوتاه و به كار بردن رمز مربوطه به والدین‌تان خبر دهید كه به آنجا آمده و شما را به منزل ببرند.

▪ ( نه) گفتن راحت را یاد بگیرید. این كار به تمرین احتیاج دارد، ضمن اینكه اگر دوستان شما خوب و مناسب باشند هیچ وقت مجبور نیستید "نه"، گفته و یا با توجیه و معذرت خواهی از زیر فشار درخواست نامناسب فرار كنید. پس اگر دوستتان به شما سیگار تعارف كرد خیلی راحت بگویید: "نه" عموی من سال پیش بر اثر سرطان ریه ناشی از سیگار فوت كرده و من دوست ندارم به این عاقبت دچار بشوم"!

▪ با آدم‌هایی دوست شوید كه منش و سبك زندگی آنها مثل شماست. دوست خوب كسی است كه در شرایط مختلف حامی شما باشد. مطمئن باشید اگر فقط یك نفر دیگر در گروه دوستان مثل شما باشد و با درخواست‌های نادرست سایر دوستان شما مخالفت كند، قدرت شما دو نفر چند برابر دیگران می‌شود.

▪ از نیروی والدین‌تان كمك بگیرید. اگر دوست شما كار خلافی كرد، به او بگویید: "اگر مادرم بفهمد مرا می‌كشد! او خیلی زود به این جور مسائل پی می‌برد و من نمی‌خواهم او از من ناراحت شود."

▪ اگر شرایطی واقعا خطرناك به نظر می‌رسد، بدون معطلی مراتب را به والدین، مسوولان مدرسه یا فرد بزرگسال معتمد دیگری اطلاع دهید.

مقاومت در برابر فشارهای منفی دوستان راحت نیست اما وقتی آن را انجام دهید، بعد از آن حس خوبی به شما دست می‌دهد و حتی گاهی این شما هستید كه روی دوستان تاثیر مثبت می‌گذارید. اگر جرا‡ت بیان مسائل متفاوت از دوستان را داشته و بتوانید در مقابل درخواست آنها مقاومت كنید، این آنها هستند كه دنباله‌روی شما می‌شوند. شما می‌توانید یك راهنما باشید و مطمئن باشید این ظرفیت را دارید كه تغییرات مثبت و چشمگیری در دنیای اطرافتان ایجاد كنید.

▪ دوستی:

نوجوانان در میان همتایان دوست پیدا كرده، پذیرفته شده و تجربیاتشان را به هم منتقل می‌كنند كه این دوستی‌ها می‌تواند سال‌ها ادامه پیدا كند.

▪ الگوهای خوب و مثبت:

همتایان نمونه‌های خوبی برای هم هستند. دوستانی كه در ورزش، فعالیت‌های علمی یا فرهنگی در مراحل مطلوبی هستند، تاثیر مثبتی روی دوستان خود دارند. دوستان با وفا و مهربان همین حس را به همتایان منتقل می‌كنند. حتی دیدن همتایانی كه دوست شما نیستند هم تاثیرگذار است. وقتی می‌بینید فردی همسن شما در المپیك یا مسابقات علمی و فرهنگی به مدارج بالا رسیده، تشویق می‌شوید كه فعالیت‌تان را بیشتر كنید.

▪ واكنش و نصیحت همتایان:

وقتی شما ایده‌ای جدید می‌دهید، باورهایتان را مطرح می‌كنید و درباره مشكلاتتان صحبت می‌كنید، همتایان و دوستانتان هستند كه واكنش مناسبی نشان داده و به شما گوش می‌كنند. همتایان در تصمیم‌گیری‌ها هم به شما كمك می‌كنند، اینكه چه واحد درسی را انتخاب كنید، چه‌طور با فلان معلم و استاد كنار بیایید و مسائلی از این قبیل.

▪ اجتماعی شدن: گروه همتایان فرصتی را برایتان فراهم می‌كنند تا مهارت‌های اجتماعی جدید را امتحان كنید. بودن با افراد مختلف باعث گسترش دایره ارتباطات اجتماعی شما شده، ارتباطات جدید ایجاد می‌كند و راه كنار آمدن با آدم‌ها را به شما یاد می‌دهد.

▪ تشویق:

همتایان شما را تشویق می‌كنند تا برای یادگیری فلان مهارت یا مطالعه مواد درسی بیشتر تلاش كنید. آنها با شما همدردی می‌كنند و تجربیات مشتركشان را در زمینه خاص به شما انتقال می‌دهند...

فرشته ‌آل‌علی