دولت ها و ملت ها

از هنگامی که دولت های امروزی شکل گرفته اند این سوال همواره مطرح بوده که ملت ها چه سهمی در سیاست کشورها دارند

«هر گاه عظمت دریا را می بینی

به رودهایی که آن را پر می کنند بیاندیش

وآنگاه دریای اندیشه ات را از افکار ناب دیگران لبریز کن»

از هنگامی که دولت های امروزی شکل گرفته اند این سوال همواره مطرح بوده که ملت ها چه سهمی در سیاست کشورها دارند؟ در دنیای معاصر، هر دولتی حتی دولت های اقتدارگرا نیز سعی می کنند سیاست های خود را به نام ملت ها معرفی و پیگیری کنند و به تمامی رفتارهای خود چهره مردمی بدهند ولی این در اصل موضوع فرق زیادی ایجاد نمی کند.تفاوت بین نظام های مردم سالار و نظام های اقتدارگرا بسیار عمیق و بنیادی است.

جهان سوم از تجارب مدنی در کشورهای توسعه یافته بیشتر از اصل دمکراسی اکثریت آن هم از راه همه پرسی عمومی پیروی می کند.در حالی که حوزه سیاست مجموعه ای از متغیرهای بهم پیوسته است که ملت ها را امروزه از یکدیگر متمایز می سازد.ساز و کارهای رای گیری ، رسانه های همگانی ، احزاب و تشکل های سیاسی ، افکار عمومی ، نخبگان فکری و دانشگاهی منتقد و پرسشگر ، طبقه متوسط ، گروه های فرهنگی و اجتماعی ، حقوق اقلیت ها و نهادهای مدنی بومی در هر جامعه و کارکرد و میزان اثرگذاری هر کدام در رابطه بین حکومت کنندگان و حکومت شوندگان از اهمیت فوق العاده ای برخوردار هستند.این ها هر اندازه در جامعه اثرگذارتر و نهادینه شده تر باشند راه های رسوب قدرت و خودکامگی تنگ تر خواهند شد.

شاید در اظهارنظرهای سیاسیون عبارت هایی از این دست را زیاد شنیده باشید « ما با مردم آمریکا مشکلی نداریم مقصر اصلی دولتمردان آمریکا هستند» ،« تشکیل دولت مقتدر در عراق به نفع آمریکا و ایران است » ، یا با جملاتی مانند«دولت افغانستان نماینده تمامی اقوام افغانی است» ،«مردم مسلمان چچن در برابر روسیه از حق تعیین سرنوشت برخوردار بوده اند؟» ، و یا این که«غربی ها به حقوق ملت فلسطین احترام نمی گذارند.»تفاوت واژگان دولت ، ملت و مردم در این عبارت ها چیست؟

از عهدنامه وستفالی در اروپا ، دولت-ملت های امروزی برپایه چهار مؤلفه سرزمین، مردم، حکومت و حاکمیت شکل گرفته و سه دوره را هم پشت سرگذارده اند.

▪اول ؛ دوره کلاسیک که در آن شکل ابتدایی و سنتی بر تمامی پدیده ها و روابط سیاسی حاکم بوده است.

▪ دوم ؛ دوره مدرن و مدرنیته که با عقلانیت سیاسی ، نهادینه شدن حوزه سیاست و رشد نهادهای مدنی همراه شده است. در این دوره است که حکومت ها به تدریج یاد می گیرند و سعی می کنند به خواست مردم احترام بگذارند و خود را نماینده ملت ها معرفی کنند.

▪ سوم ؛ دوره فرامدرن که با محدود شدن دولت ها و نقش روزافزون افکار عمومی در سرنوشت جامعه و غلبه راهبردهای ارتباطی بر سیاست های محافظه کارانه سبب شده زندگی انسان ها در یک دنیای شیشه ای و شفاف قرار گیرد.زمانه ما ، عصر غلبه اطلاعات و ارتباطات بر تمامی شئون زندگی فردی و اجتماعی بشر است.در این شرایط ، جامعه هراندازه از ظرفیت ها و قابلیت های بیشتری برخوردار باشد می تواند بر سرنوشت و آینده سیاسی ، اقتصادی ، و فرهنگی خود تاثیر بیشتری بگذارد.نارضایتی مردم آمریکا از عملکرد اقتصادی دولت اوباما باعث شد تا جمهوری خواهان با پیروزی در انتخابات میان دوره ای اخیر بخشی از قدرت دمکرات ها را بدست آورند و به انتخابات ریاست جمهوری آینده امیدوارانه تر نگاه کنند.

دولت اقتدارگرای چین مدل دیگر در روابط بین الملل و نمونه شرقی توسعه و توسعه یافتگی در جهان معاصر به شمار می رود.مردم در چین به دولتمردان خود اعتماد کامل دارند و با انضباط و انسجام اجتماعی بسیار بالا از سیاست رهبران جامعه پیروی می کنند و آن را در فعالیت های روزمره به اجرا در می آورند.اصولاً ، کیفیت و انگیزه نیروی انسانی یکی از مهم ترین دلایل توسعه در کشورهای شرق آسیا است و حتی بسیار مهم تر از رشد غول آسای سرمایه گذاری خارجی در این کشورها محسوب می شود.

ملت ها بواسطه هویت ملی و میزان افتخارات و ناکامی های خود در ادوار گذشته دارای شناسنامه ای هستند و هویت برجسته یا ناپیدایی دارند و چه بسیارند ملت هایی که در سراشیبی سقوط قرار گرفته و دچار زوال و نیستی شده و امروزه فقط آثارشان در تاریخ قابل مشاهده است.هویت ملی شناسنامه هر ملتی است.آلمانی ها به سخت کوشی شهره هستند ، انگلیسی ها مردمانی منظم اند ، روس ها دارای ناسیونالیسم قوی هستند ، ژاپنی ها ملتی بهره ورند ، فرانسوی ها ملیت و ادبیات برجسته ای دارند ، چینی ها انضباط اجتماعی بالایی دارند ، ایتالیایی ها دارای فرهنگ غنی و باشکوهی هستند و ایرانی ها نیز یکی از غنی ترین تمدن های بشری را دارند.

ملتی به نام ایران که تمدن ساز است و زمانی نیمی از جهان جز امپراطوری او بوده و سهم بسیار ارزنده ای در توسعه فرهنگ جهانی و علوم بشری داشته نمی تواند و نباید ویژگی های ذاتی و تاریخ ساز خود را به فراموشی بسپارد.بیداری ملت ایران بعد از هر دوره رکود فرهنگی بسیار تحول آفرین است.پارادوکس فرهنگ اقتصاد نفتی و فرهنگ تمدن ساز ایرانی در دوره معاصر به نفع فرهنگ تمدن ساز ایرانی باید حل شود.عافیت طلبی برآمده از فرهنگ نفتی و دولتی که بیشتر ناشی از ده ها سال برنامه ریزی های متفاوت پنج ساله توسعه ، بودجه بندی های سالانه نفتی و نوسانات شدید سیاسی کشورمان در عرصه های بین المللی بوده است در برابر تحول آفرینی تمدن ایرانی دارای ریشه نیست و موقتی و گذرا بوده و با اراده ملت به پایان این راه خواهد رسید.

به نظر نویسنده لازمه عبور از مدل دولت رانتی و رهایی از اتکای مطلق و وابستگی کامل بودجه کشور به درآمد حاصل از فروش مواد خام و ثروت های خدادادی، استفاده درست و همه جانبه از ظرفیت های فرهنگ تمدن ساز ایرانی با تمامی اجزای هویت ساز آن و در افق برنامه ریزی های بلندمدت بیش از بیست سال است.

این دولت ها هستند که از شناسنامه ملت ها استفاده می کنند و باید این کار را هم به درستی انجام دهند.نادیده انگاری عناصر هویت ساز و شناسنامه ملی یک کشور و عدم توجه برنامه ریزان به آن آثار جبران ناپذیری در آینده ببار خواهد آوردو متاسفانه در بیشتر مواقع ملت های جهان سومی قربانی سیاست ها می شوند.حتی در یک رقابت سنتی ، پاردایم آرمان گرایی در روابط بین الملل و ایجاد روابط بین ملت ها به جای روابط بین دولت ها امروزه با واقعیات و پاردایم واقع گرایی فاصله بیشتری نسبت به قبل یافته است.

علیرضا سعیدآبادی

کارشناس ارشد روابط بین الملل و کارشناس حوزه فرهنگ

خلاصه اهم سوابق تحصیلی و اداری آقای علیرضا سعیدآبادی

▪ اخذ رتبه ممتاز در رشته کارشناسی ارشد روابط بین الملل از دانشگاه شهید بهشتی در سال۱۳۸۰( رونوشت پیوست )

▪ پشنهاددهنده ایده طرح تشکیل سازمان نیمه متمرکز نظام مهندسی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران (سوابق پیوست)

▪ مشمول آیین نامه جذب و نگهداری نیروی انسانی نخبه در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ( رونوشت پیوست )

▪ اخذ امتیاز عالی از پایان نامه کارشناسی ارشد با موضوع « بررسی استراتژی جمهوری اسلامی ایران پس از جنگ سرد » ( رونوشت پیوست )

▪ کارشناس مسوول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مطابق حکم کارگزینی امور اداری ازسال ۱۳۸۴ تاکنون( رونوشت پیوست )

▪ مدیر روابط عمومی موسسه آموزش از راه دور وزارت آموزش و پرورش تا اواخر سال ۱۳۸۴ (رونوشت پیوست )

▪ کارشناس برگزیده وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در سطح ملی در چشنواره شهید رجایی در سال ۱۳۸۶ و تقدیر از سوی وزیر محترم (پیوست )

▪ برگزیده روابط عمومی های دولت در روز ۲۷ اردیبهشت سال ۱۳۸۶ و تقدیر در سالن اجلاس سران( تقدیر نامه پیوست )

▪ پیشنهاد و تدوین « طرح جامع نحوه فعالیت روابط عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی » و طی مراحل تصویب و ابلاغ توسط وزیر محترم به تمامی معاونت ها ، سازمان ها ، ادارات کل ستادی و استانی ( رونوشت پیوست )

▪ طراحی« نظام ساماندهی و نصب تمثال حضرت امام خمینی ( ره ) و مقام معظم رهبری در دولت » که به صورت بخشنامه با امضا وزیر محترم به تمامی دستگاه های اجرایی ابلاغ شد ۰ ( رونوشت پیوست )

▪ پیشنهاد « طراحی و ایجاد بانک اطلاعاتی از هنرمندان حرفه ای و شرکت های معتبر در عرصه تبلیغات کشور » به شورای محترم اطلاع رسانی دولت که در سال ۱۳۸۶ به تایید رسیده است۰( پیوست )

▪ مدیر مسوول نشریه پیام بانوان در سال ۷۵-۱۳۷۴و تالیف مقالات متعدد در این نشریه ( رونوشت پیوست )

▪ مدیر مسوول نشریه آموزش از راه دور وزارت آموزش و پرورش تا سال ۱۳۸۴و تالیف مقالات متعدد در این نشریه ( رونوشت پیوست ) مدیر مسوول نشریه وفا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درسال۱۳۸۶و تالیف مقالات در این نشریه ( رونوشت پیوست )

▪ تدوین ۶ جلد گزارش پژوهشی مرتبط با رشته روابط بین الملل برای پژوهشکده مطالعات راهبردی وابسته به وزارت علوم و تحقیقات و فناوری ( پیوست ) تدوین ۲ جلد گزارش پژوهشی مرتبط با روابط بین الملل برای خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (پیوست )

▪ انتشار صدها یادداشت و مقاله راهبردی و فرهنگی و مطلب آموزشی در روزنامه های کثیرالانتشار ، نشریات ، خبرگزاری ها و سایت های مرجع کشور(رونوشت پیوست)

▪ مسوول امور پژوهشی مرکز جامع علمی کاربردی شماره ۵ ( تاییدیه پیوست )

▪ ایثارگر دفاع مقدس ( رزمنده – جانباز )