جن و جن گیر از نگاه قرآن

جن موجودی مستور است که هر انسانی نمی تواند آن را تسخیر کند, تنها پیامبران و انسان های بسیار برگزیده از این قدرت برخوردارند در غیر این صورت تسخیر دوطرفه شده و مدعی تسخیر جن, به جنون می رسد

جن موجودی مستور است که هر انسانی نمی‌تواند آن‌را تسخیر کند، تنها پیامبران و انسان‌های بسیار برگزیده از این قدرت برخوردارند در غیر این صورت تسخیر دوطرفه شده و مدعی تسخیر جن، به جنون می‌رسد. در قرآن از ماهیت جن سخنی به میان نیامده کما اینکه درباره ماهیت انسان نیز سخنی مطرح نشده است. در قرآن از نظر ماهیتی این مسئله مطرح شده که جن از آتش، انسان از خاک، ابلیس از آتش و فرشتگان از نور هستند.

● ویژگی‌های جن در قرآن

در قرآن از ویژگی‌های انسان و جن سخن گفته شده است، به طور مثال اینکه انسان دارای چه خلقیات و روحیاتی است. در قرآن جن به عنوان یک موجود مستور تعریف شده است. واژه "جن" به معنای مخفی و مستور است، از این رو جنین هم به علت مستور بودن در رحم مادر جنین گفته می‌شود. به مجنون نیز برای اینکه عقلش مستور شده چنین نامی اطلاق می‌شود، نه به معنایی که برخی از واژه مجنون به عنوان جن‌زده تلقی می‌کنند.

«فلما جنّ علیه اللیل» یعنی هنگامی که پرده سیاه شب او را پوشاند. جن نام سوره‌ای در قرآن است که بیشترین مشخصات جن در این سوره ارائه شده است. موجود مستور و مرموزی است که ما توانایی دیدن آن را نداریم اما جن ما را می‌بیند.

گفته می‌شود که ابلیس از طایفه جن است . خداوند در آیه ۵۰ سوره کهف می‌فرماید: وَ إِذْ قُلْنَا لِلْمَلَائِکَةِ اسْجُدُوا لِآدَمَ فَسَجَدُوا إِلَّا إِبْلِیسَ کَانَ مِنَ الْجِنِّ فَفَسَقَ عَنْ أَمْرِ رَبِّهِ (و [یاد کن] هنگامی را که به فرشتگان گفتیم آدم را سجده کنید پس [همه] جز ابلیس سجده کردند که از [گروه] جن بود و از فرمان پروردگارش سرپیچید ) اما برخی مفسران همین معنا را گرفته و برخی دیگر این واژه جن را به واژه "ستر" (نهان) تعبیر کرده‌اند.

تعاریف قرآن به ویژگی‌های هویتی جن بر می‌گردد. درباره ویژگی‌های شخصیتی جن گفته شده است یک دسته آنها مؤمن و یک دسته آنها کافر هستند. سوره جن همین مسئله را بیان کرده است. یک عده جن، صدای پیامبر را در شبی که قرائت قرآن می‌کرد شنیدند. در حال حاضر مسجدی در مکه وجود دارد به نام مسجدالجن که سوره جن در آنجا بر پیامبر نازه شده است.

● اطلاع جن از اسرار ...

شبی که پیامبر(ص) مشغول عبادت و خواندن قرآن بود، عده‌ای جن از آن محل در حال عبور بودند که صدای پیامبر را شنیدند و به حضور پیامبر آمدند و خود را بر پیامبر عرضه کردند و پرسیدند که آیا شب‌های دیگر هم این آیات را بر ما می‌خوانی؟

بر اساس آنچه در سوره جن آمده آنها اظهار داشتند که این آیات برای آنها عجیب بوده است. چرا که آنها از ظرفیت بشر مطلع بوده و بلافاصله متوجه شدند که این کلمات در توان گفته‌های بشر نیست. آنها پس از مدتی به دست پیامبر مسلمان شدند. جن‌ها اساساً در میان خود پیامبری ندارند.

ارتباط با اجنه برای پیشگویی ممکن است وجود داشته باشد اما مسلم نیست، چرا که حالت استراق سمعی آمیخته با خطا دارد. در همین سوره جن نیز آمده است که وأنه کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجن یعنی قرآن این ارتباط را تأیید می‌کند که جن می‌تواند با فرشته مرتبط شود و انس هم می‌تواند جنی را در اختیار بگیرد و با آن مرتبط شود و از آن کار بکشد. در قرآن آمده است که حضرت سلیمان از جن کار می‌کشید

جن مستقیم از اسرار خبر ندارد، جن از قدرتی برخوردار است که بشر عادی آن را ندارد. جن قدرت عروج و بالا رفتن از آسمان را دارد. جن از حیث قدرت جسمی قوی‌تر از انسان و در حیث عقلی کمتر از انسان است. یکی از قدرت‌هایی که خدا به آنها داده این است که می‌توانند به آسمان‌ها بروند. در همان شب به پیامبر گفتند که ما قبلاً به آسمان‌ها می‌رفتیم و در آنجا به استراق سمع می‌پرداختیم. می‌توان گفت که این قدرت موجب نمی‌شود که آنها بتوانند به تمام اسرار غیب دسترسی داشته باشند، این قدرت به صورت استراق سمع و دزدکی در اختیار آنها است.

این مسئله مختص زمان وحی و زمان بعثت پیامبر بود که ۲۳ سال بوده، ممکن است این زمان،اندکی پس از این دوره و اندکی پس از آن بوده باشد. آنچه از قرآن استنباط می‌شود همین مقدار است. درباره اینکه آیا پس از بعثت نیز آنها نتوانستند وارد آسمان‌ها شوند در قرآن مورد اشاره قرار نگرفته است.

● ارتباط با جن و پیشگویی

ارتباط با اجنه برای پیشگویی ممکن است وجود داشته باشد اما مسلم نیست، چرا که حالت استراق سمعی آمیخته با خطا دارد. در همین سوره جن نیز آمده است که وأنه کان رجال من الإنس یعوذون برجال من الجن(یک عده از انسان‌ها با اجنه ارتباط داشته‌اند) یعنی قرآن این ارتباط را تأیید می‌کند که جن می‌تواند با فرشته مرتبط شود و انس هم می‌تواند جنی را در اختیار بگیرد و با آن مرتبط شود و از آن کار بکشد. در قرآن آمده است که حضرت سلیمان از جن کار می‌کشید.

انسان تا حدی می‌تواند وارد این امور شود. مسائلی که مربوط به کار پیغمبری مثل حضرت سلیمان است خداوند این قدرت را در اختیار وی قرار داد. اما کسانی که عمل حرامی انجام می‌دهند تسخیر دوطرفه است. در مورد حضرت سلیمان، وی حاکم بود و از اجنه کار می‌کشید. اما در مورد افرادی که ادعای ارتباط با اجنه دارند این تسخیرشدگی دوطرفه است. این افراد در معرض گرفتار شدن انواع و اقسام آلودگی‌ها قرار می‌گیرند، دچار فشارهای روانی شده، دچار جنون می‌شوند، چرا که جن یک‌طرفه به این‌ها بهره نمی‌دهد بلکه بهره‌کشی هم می‌کند و شاید جن بیشتر بهره‌کشی کند.

تسخیر مطلق ویژه پیغمبران و انسان‌های برگزیده است. برخی انسان‌ها از طریق عبادت به جن مسلط می‌شوند و به دنبال تسلط هم نیستند و خداوند تفضلاً این قدرت را در اختیار آن‌ها قرار می‌دهد. یک عده از انسان‌های خاص و بسیار برجسته می‌توانند به این مرحله برسند اما این افراد کسانی نیستند که ادعا کنند با تسخیر جن می‌توانند دست به پیشگویی بزنند.

منبع: حجت الاسلام مهدی رستم نژاد قرآن پژوه و عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیه، با تلخیص و تصرف