مذاکره با اسرائیل, از دهانه تفنگ

از این رو, سخن به گزاف نگفته ایم که انتخابات اخیر, عرصه رقابت بین دو دیدگاه عمده در تعامل با اسرائیل بوده است و در این میان, معلوم شد که بیشتر مردم فلسطین, بر آنند که نمی توان با صهیونیست ها صرفا با زبان دیپلماسی سخن گفت و به احقاق حقوق خود امید بست, بلکه لازم است با زبان خودشان با آنان به گفتمان پرداخت و از عنصر «زور» هم بهره جست

۷۶ کرسی به «حماس» رسید، ۴۳ کرسی هم به رقیب اصلی‌اش «فتح» و مابقی کرسی‌های پارلمانی فلسطین هم به دیگران... اما این پایان ماجرا نیست.

پیروزی شگفت‌انگیز «حماس»، بار دیگر فلسطین را به صدر اخبار جهان برد و بازار گمانه‌زنی‌ها درباره آینده منطقه را گرم کرد.

هرچند برای ترسیم جغرافیای سیاسی آینده فلسطین، باید منتظر ورود حماس به فاز عملیات اجرایی دولت بمانیم، ولی مسائل زیر را می‌توان به عنوان مهم‌‌ترین تیترهای مرتبط با موضوع برشمرد:

● پیروزی گزینه مقاومت

حماس تا اکنون مظهر مقاومت در برابر صهیونیست‌ها بوده است و رقیب انتخاباتی‌اش «فتح»، نماد مذاکره و تعامل سیاسی با تل‌آویو.

از این رو، ‌سخن به گزاف نگفته‌ایم که انتخابات اخیر،‌ عرصه رقابت بین دو دیدگاه عمده در تعامل با اسرائیل بوده است و در این میان،‌ معلوم شد که بیشتر مردم فلسطین، بر آنند که نمی‌توان با صهیونیست‌ها صرفا با زبان دیپلماسی سخن گفت و به احقاق حقوق خود امید بست، بلکه لازم است با زبان خودشان با آنان به گفتمان پرداخت و از عنصر «زور» هم بهره جست.

گرایش عمومی به «گزینه» مقاومت ـ که در انتخابات اخیر به وضوح آشکار شد ـ موضوعی راهبردی است که فارغ از مقوله‌ای به نام «حماس» به کانون دغدغه‌های صهیونیست‌ها خواهد رفت و آنان را بر این باور استوار خواهد ساخت که دوران سختی در پیش دارند.

● اصلاحات داخلی

همه چیز را البته نمی‌توان در گزینه‌های سیاسی و جهادی یافت. فلسطینیان از منظر اجتماعی و اقتصادی نیز به انتخابات اخیر پارلمانی نگریسته‌اند.

«فتح» که در سال‌های اخیر، عهده‌دار تشکیلات خودگردان فلسطینی بوده است، در طول مدت زمامداری‌اش، از رنگ و بوی مردمی خالی شد. تجمل‌‌گرایی مسئولان فتح و بی‌توجهی به دغدغه‌های معیشتی مردم، باعث دلسردی فلسطینی‌ها از این جریان ریشه‌دار شده بود.

یکی از روزنامه‌های عربی در این‌باره نوشته بود: وقتی مردم، مسئولان فتح را سوار بر اتومبیل‌های آخرین مدل می‌دیدند، وقتی می‌دیدند که آنان فرزندان خود را برای ادامه تحصیل، به بهترین دانشگاه‌‌های عربی می‌فرستند و هنگامی که می‌شنیدند، دولتمردانشان به دلالی و ثروت‌اندوزی و فربه کردن حساب‌های بانکی‌شان می‌پردازند، دیگر نمی‌توانستند به این تافته‌های جدابافته رأی دهند.

درواقع «اصلاحات درونی»، از جمله مطالبات فلسطینیان بود که در این انتخابات با دادن رأی مثبت به حزب، تغییر و اصلاح نمودار شد («تغییر و اصلاح»، نام حزبی است که حماس، نامزدهای خود را در قالب آن معرفی کرد).

● سیاست‌ورزی حماس؛ تکلیف مقاومت چه خواهد شد؟

«کار ویژه» حماس تا این مقطع، مبارزه مسلحانه با اسرائیل بوده و محبوبیت منتهی به پیروزی‌اش را نیز عمدتا از این راه به دست آورده است.

با این حال، اینک «حماس» در موقعیت تشکیل دولت قرار گرفته است؛ این یعنی از یک سو، وداع با موقعیت اپوزیسیون نسبت به حکومت خودگردان و از سوی دیگر، قرار گرفتن مقاومت مسلحانه حماس در موقعیتی جدید.

حتی برخی بر این باورند که حماس، در صدد فتح پارلمان نبوده است، بلکه هدف رهبران آن، این بوده است که اولا؛ به یک وزن‌سنجی سیاسی در درون جامعه فلسطین بپردازند و دوم آن‌که با حداکثر کسب ۳۰ ا لی ۴۰ کرسی در پارلمان، بتوانند بر تصمیمات پارلمان و دولت فلسطینی، تأثیرگذار باشند، ولی اقبال گسترده مردم به حماس، حتی خود حماسی‌ها را نیز غافلگیر کرد.

از این رو، حماس که دولت آینده از آن او خواهد بود، دیگر نمی‌تواند نقش اپوزیسیون را ایفا کند، ولی مهم‌تر از این تحول ـ که بیشتر ناظر بر جنبه‌های درونی فلسطین است ـ موضوع نحوه تعامل «حماس» با اسرائیل است.

حماس که تا پیش از این بر «نابودی اسرائیل» تأکید داشت، در برنامه انتخاباتی ۲۵ ژانویه، این شعار را مطرح نکرد و به این شعار پرداخت: «حق فلسطینیان است که حقوق از دست‌رفته‌شان را بازستانند و با هر وسیله‌ای همچون مقاومت مسلحانه، به اشغالگری صهیونیست‌ها پایان دهند».

در واقع، با این شعار، حماس خود را از دو جریان دیگر موجود در فلسطین، جدا کرد؛

جریان نخست، جنبش «جهاد اسلامی» است که بر نابودی اسرائیل از راه نبرد مسلحانه و مقاومت مردمی تأکید دارد و دومین جریان هم، «فتح» است که می‌گوید: راه احقاق حقوق فلسطینیان از پشت میزهای مذاکره می‌گذرد.

«حماس» با ورود به انتخابات، خود را رسما وارد فاز «سیاست» کرد و در همان حال، با تصریح بر «مقاومت مسلحانه» در شعارهای انتخاباتی‌اش به عنوان «یکی از گزینه‌های موجود»، هویتی «سیاسی ـ جهادی» برای خود رقم زد و در میانه «جهاد اسلامی» و «فتح» قرار گرفت. با این حال، به ‌کارگیری نیروی نظامی علیه صهیونیست‌ها از سوی حماس، از این پس دچار چالش خواهد بود، زیرا وقتی رهبران حماس در قالب پارلمان و دولت گرد هم می‌آیند، دیگر نمی‌توانند از شگرد همیشگی «انجام عملیات و پنهان شدن» استفاده کنند.

---