چرا اصغر فرهادی چهره موفقی است

اصغر فرهادی از آن دست هنرمندانی است که در زندگی هنری اش به موفقیت های زیادی دست پیدا کرده و توانسته به عنوان یک کارگردان صاحب سبک و فیلمنامه نویس حرفه ای به شهرت برسد

اصغر فرهادی از آن دست هنرمندانی است که در زندگی هنری‌اش به موفقیت‌های زیادی دست پیدا کرده و توانسته به عنوان یک کارگردان صاحب سبک و فیلمنامه‌نویس حرفه‌ای به شهرت برسد.

به بهانه رونمایی از کتاب جدید اصغر فرهادی به نام «هفت فیلمنامه از اصغر فرهادی» این بار سراغ او رفتیم تا با بررسی نکات برجسته‌ای که در آثار او مشاهده شده، بتوانیم برخی از ویژگی‌های شخصیتی افراد موفق را بهتر بشناسیم. در این صفحه از نظرات کارشناسانه دکتر افشین یداللهی، روانپزشک و شاعر بهره برده‌ایم.

ریزبینی و جزئی‌نگری

اصغر فرهادی با دقت بیشتری به دنیای اطراف و زندگی نگاه می‌کند و همین ویژگی سبب شده بتواند به اتفاقات ساده‌ای که بسیاری افراد به سادگی از کنار آن می‌گذرند نگاهی ظریف و موشکافانه داشته باشد و هنرمندانه فیلمنامه‌ای را خلق کند. روایت ساده نه به این معنا که نکته و حرف خاصی ندارد بلکه به این معنا که مشابه آن مسائل در اطراف ما زیاد اتفاق می‌افتد.

فرهادی در این روایات دقیق و منطقی به جزئیات می‌پردازد بدون اینکه مخاطبی که آن را پیگیری می‌کند ذره‌ای احساس کند منطق و روایت داستان خدشه‌دار شده است. این ریزبینی و جزئی‌نگری سبب می‌شود مخاطب بتواند با اثر هنری بیشتر و بهتر ارتباط برقرار کند. این اتفاقات ساده و روزمره می‌تواند برای او یک سوژه دراماتیک باشد و او دقیق، جزئی، ملموس و حساب‌شده دلایل ریشه‌ای که می‌تواند زمینه‌ساز ایجاد پیچیدگی‌ها و دغدغه‌هایی در ارتباطات بین‌فردی باشد را در دل روایت برای مخاطب به تصویر می‌کشد.

قضاوت نکردن

او در روند فیلمنامه‌هایش خیلی پیگیر این نیست که درباره شخصیت‌هایی که به آنها پرداخته قضاوت و ارزش‌گذاری کند. برای همه ما در زندگی زیاد اتفاق افتاده که در شرایطی قرار گرفته‌ایم که خوب و بد، درست و غلط و حق و ناحق خیلی واضح، روشن و قابل تشخیص نیست و مرز آنها مبهم است.

بالاخره هر شخصی با ارزیابی‌هایی که انجام می‌دهد تصمیم‌گیری کرده و درنهایت یکی از راه‌ها را انتخاب می‌کند. شاید نتیجه‌ای که حاصل می‌شود درست نباشد اما نگاه مقطعی نداشتن به موضوع و بررسی پیشینه افراد از گذشته تا هنگامی که بر سر دوراهی قرار گرفته‌اند، باعث می‌شود قضاوتی مبنی بر گناهکار بودن شخصی که کاری را انجام داده یا تصمیمی را گرفته اما نتیجه کار درست از آب درنیامده انجام نشود، این یکی از ویژگی‌های بارز فیلمنامه‌های اصغر فرهادی است.

او با بررسی مجموعه اتفاقات و شرایطی که دست به دست هم داده تا این فرد در این مقطع چنین تصمیمی بگیرد و چنین واکنشی نشان بدهد به بیننده این نکته را نشان می‌دهد که قضاوت کردن کار ساده‌ای نیست و به این راحتی نمی‌توان درباره درست یا غلط بودن موضوع نظر داد. یکی از پیام‌هایی که بیشتر آثار فرهادی دارد این است که در انتها مخاطب را به این باور می‌رساند که تا در جریان همه چیز قرار نگرفته، نباید به خود اجازه قضاوت کردن درباره افراد را بدهد.

خلاقیت

توصیفی که از خلاقیت می‌توان کرد این است؛ دیدن یک تصویر جدید و کشف اندیشه‌ای نو که گاهی این اتفاق از دل همین تصاویر و اتفاقات معمول دور و بر خودمان بیرون می‌آید. به عبارتی، خلاقیت راهی است برای عبور از روزمرگی و داشتن نگاهی متفاوت از دیگران.

افرادی خلاق هستند که بتوانند رابطه بین چیزهایی که به ظاهر ارتباط چندانی با هم ندارند را کشف کنند و به یک اتفاق جدید برسند یا اینکه قادرند ساختارهایی را بشکنند و به ساختارهای جدید یا حتی منطق جدید برسند. افراد خلاق قادرند حس و اندیشه‌ای که تا به حال آن‌طور که باید و شاید گفته نشده را بیان کنند. خلاقیت یعنی ساختن یک چیز جدید از مجموعه المان‌هایی که در دست داریم و در هم آمیختن این اتفاقات جدید و بیرون آوردن رازها و رمزهایی از مسائل روزمره.

فیلمنامه‌های فرهادی را می‌توان خلاقانه نامید چون در آنها بخش‌هایی از اتفاقات روزمره‌ای که برای خیلی‌ها پیش می‌آید و به سادگی از کنار آن می‌گذرند را به خوبی کنار هم می‌چیند و روایتی دراماتیک خلق می‌کند که مخاطب را دنبال خود می‌کشاند و سوال درونی در ذهن او ایجاد می‌کند.

متفاوت بودن

یکی از ابعاد خلاقیت عبور و پشت سر گذاشتن محدودیت‌هاست. خیلی وقت‌ها خلاقیت را می‌توان در قالب فرار از محدودیت‌ها نشان داد. هنرمند خلاق در اثر هنری به نکاتی اشاره می‌کند که شاید نتوان صریح و مستقیم درباره آنها صحبت کرد و از مرزها و سدهایی که مانع از گفتن آنها می‌شود عبور می‌کند.

موفقیت ابعاد مختلفی دارد. اگر فردی بتواند در عصر حاضر با فرهنگ فعلی و دانسته‌هایی که دیگران نیز دارند متفاوت باشد و حرف‌های جدیدی را بیان کند؛ نگاه‌ها را به خود جلب کرده، مورد توجه قرار می‌گیرد و موفقیت‌های بیشتری کسب می‌کند.

اصغر فرهادی در هنرش موفق است چون توانسته با خلاقیت و داشتن نگاهی متفاوت آثار خود را متمایز کند.

داشتن پشتکار

مشخص کردن هدف، داشتن انگیزه و دانستن اینکه برای رسیدن به هر هدفی باید روی آن تمرکز و در راه آن تلاش کرد سبب می‌شود فرد مسئولیت آنچه قصد انجام آن را دارد به عهده بگیرد و سختی‌های راه را به جان بخرد و انجام آن را پیگیری کند. آنچه خلاقیت را پخته می‌کند، به آن تداوم و عمق می‌بخشد و درنهایت آن را به نتیجه می‌رساند، پشتکار و پیگیری است.

اگر دنبال خلاقیت، پشتکار وجود نداشته باشد ممکن است جرقه‌هایی زده شود اما ادامه پیدا نکند و به موفقیت نرسد. اینکه افراد برای رسیدن به هدف‌شان حداکثر توانی که دارند را به کار ببرند آنها را به موفقیت نزدیک‌تر می‌کند.

ملموس بودن

اصغر فرهادی در ساخت فیلم‌هایش تکنیک، خلاقیت، دقت و سایر امکاناتی که در اختیار دارد را برای ملموس‌تر کردن و واقعی‌‌تر نشان دادن صحنه‌ها به خدمت می‌گیرد. ابعاد مختلف واقعیت را ارزیابی می‌کند و عناصر لازم برای اینکه فیلمنامه در نظر مخاطب واقعی، منطقی و قابل باور به نظر برسد را مشخص می‌کند. تک‌تک آنها را کنار هم قرار می‌دهد تا فضاسازی به‌گونه‌ای باشد که باور مخاطب خدشه‌دار نشود.

داشتن هوش هیجانی بالا

اصغر فرهادی در بیشتر فیلم‌هایش مثل «چهارشنبه سوری»، «جدایی نادر از سیمین» و «گذشته» روی روابط بین‌ فردی به‌خصوص روابط زن و شوهر تمرکز می‌کند. افرادی که هوش هیجانی بالایی دارند می‌توانند عواطف، احساسات و منطق دیگران را بهتر درک کنند و قادرند در شرایط مختلف حسی، هیجانی و منطقی واکنش مناسب‌تری را نشان دهند تا بتوانند به ارتباط بهتر، منطقی‌تر، مداوم‌تر، تاثیرگذارتر و کارآمدتر برسند.

افرادی که هوش هیجانی بالاتری دارند در صورت لزوم می‌توانند به نکات ریزتری توجه کنند. اصغر فرهادی در فیلم‌هایش توانسته به جزئیاتی از میمیک صورت گرفته تا تن صدانوع پوشش، نحوه برخورد، زبان بدن، منطق هیجانی جاری در فیلم، طراحی صحنه و. . . توجه زیادی کند، آنها را جزءبه‌جزء تشخیص دهد، در فیلمنامه بگنجاند و در نقش‌آفرینی بازیگر منعکس کند. قاعدتا از هوش هیجانی بالایی برخوردار است که توانسته این ظرایف را در روابط و نقش‌ها به خوبی از آب دربیاورد.