لا لا لا لا لا فرزندم لا لا

آیا در سال تحصیلی جدید برنامه خواب فرزندتان مشکل پیدا کرده است

با شروع سال تحصیلی معمولاً یکی از مشکلات ثابت والدین، خواب به اندازه و البته بیدار شدن سر وقت بچه‌هاست. هر روز صدا زدن بچه‌ها و هر شب تکرار اینکه زودتر بخواب. این کار این قدر تکراری است که بعضی از والدین ترجیح می‌دهند دیگر کاری به کار بچه‌ها نداشته باشند و فقط این چند هفته اول را بگذرانند تا خواب بچه‌ها هم خودش تا حدی تنظیم شود. اما مساله اینجاست که اختلال در خواب، مختص این چند هفته ابتدایی سال تحصیلی نیست و البته دردسرهای ناشی از آن هم فقط به دیر رسیدن به مدرسه محدود نمی‌شود.

عوارض کم‌خوابی و بدخوابی در سنین مختلف، متفاوت است. البته در سنین رشد این عوارض می‌تواند شدیدتر و البته بیشتر باشد. آشنایی با این عوارض می‌تواند به ما این انگیزه را بدهد تا توجه و دقت بیشتری به خواب فرزندانمان داشته باشیم.

● دردسرهایی که باید جدی گرفت

در سنین پائین معمولاً علائم کم‌خوابی خیلی زود خودش را نشان می‌دهد، کافی است یکی دو شبی خواب کم شود تا کودک دچار مشکل شود. خواب‌آلودگی در طی روز، کاهش تمرکز و توجه و بدخلقی و ایجاد دردسر از اولین علائم کم‌خوابی در سنین پائین است. معمولاً در سنین بالاتر و بعد از بلوغ با یکی دو شب کم‌خوابی بچه‌ها دچار مشکلات شدید و حاد نمی‌شوند و می‌توانند تا حدی مسائل را کنترل کنند. اما مساله اینجاست که صرف نبود مشکلات حاد به معنی این نیست که نیازی به تغییر در این زمینه وجود نداشته باشد. در تحقیقی که در ژاپن و در سال ۲۰۰۷ انجام شد، تاثیر خواب کافی بر موفقیت تحصیلی دانش‌آموزان مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق نشان داد که هر چه کودک دیرتر بخوابد در امتحانات نمرات کمتری کسب خواهد کرد. تفاوت در موفقیت تحصیلی بین کودکانی که زود به رختخواب می‌روند با سایر کودکان در درس ریاضی که نیازمند دقت بیشتری است، مشهودتر از سایر درس‌هاست. اما نکته جالب توجه اینکه محقق ژاپنی این پژوهش متوجه شد علی رغم اینکه دیر خوابیدن دور باطل کاهش موفقیت تحصیلی، خستگی و کمبود تمرکز حواس ایجاد میکند اما برخی والدین تلاشی برای زودتر فرستادن بچه‌ها به رختخواب انجام نمی‌دهند!

شاید با خود فکر کنید خب راه‌حل چیست؟ راهکارهای زیر می‌تواند کمک خوبی به شما در این موارد باشد.

● تغذیه و خوراک

قهوه، چای، شکلات، نوشابه از ساعت ۳ بعد از ظهر تعطیل. برای شام غذاهای پرادویه و چرب ممنوع. یادتان باشد خوردن مایعات زیاد قبل از خواب باعث بیدار شدن شبانه برای دستشویی شده و خواب را به هم می‌زند. جالب است بدانید تحقیقات نشان داده که ۲۶ درصد کودکان بالای ۳ سال در طی روز نوشیدنی حاوی کافئین مصرف می‌کنند و در نتیجه شب، نیم ساعت از خوابشان کم شده و برنامه خواب مناسب با سنشان را از دست می‌دهند.

خوردن مواد غدایی که تریپتوفان دارند مثل شیر می‌تواند باعث داشتن خوابی راحت برای فرزندتان شود. شاید شما هم از تاثیر مثبت شیر ولرم در داشتن خوابی خوب، شنیده باشید. بد نیست از این روش در این شبها بیشتر استفاده کنید.

● برنامه خواب و بیداری

خواب سر ساعتی خاص بعد از مدتی بدن را عادت به خوابیدن در آن ساعت می‌کند. در این صورت در زمانی که فرزندتان می‌خواهد بخوابد، احتمال اینکه سخت به خواب برود خیلی کمتر می‌شود.

یک روز زود بیدار شدن و روز بعد دیر بیدار شدن، هم بدن را گیج می‌کند. سعی کنید در تمام روزها فرزندتان سر ساعت خاصی از خواب بیدار شود، حتی روزهای تعطیل.

بیدار کردن بچه‌های دبستانی وظیفه شماست، البته در کلاس‌های چهارم و پنجم بهتر است فرزندتان ساعت بگذارد. اما با شروع سال‌های راهنمایی، بیدار شدن سر وقت جزء مسئولیت‌های شخصی‌اش محسوب می‌شود. اما سعی کنید، صبحانه را آماده کنید. در دبیرستان دیگر بلند شدن و صبحانه خوردن کار اوست. البته اگر در کنار هم باشید که چه بهتر اما سعی کنید که او را عادت دهید تا صبح‌ها خودش ساعت گذاشته و بیدار شود.

بچه‌ها در سنین دبستان به ۹ تا ۱۰ ساعت خواب نیاز دارند. با افزایش سن این میزان کاهش می‌یابد اما یادتان باشد، کمی تغییر در برنامه خواب و افزایش آن در سن بلوغ طبیعی است. در اواخر دبیرستان انتظار این است که میزان خواب به اندازه نیاز فردی بزرگسال یعنی حدود ۸ ساعت رسیده باشد.

● موقعیت اتاق و خانه

هر چند شاید به مذاق خیلی از ما خوش نیاید اما برای تنظیم خواب فرزندمان مجبوریم چند هفته‌ای در برنامه‌های خودمان هم تغییراتی اساسی ایجاد کنیم. ساعات دیدن تلویزیون یا خوردن شام از اولین و ساده‌ترین این تغییرات است.

معمولاً وقتی در تابستان در دیدن سریال‌های شبانه محدودیتی وجود نداشته است، با شروع سال تحصیلی دردسرهای زیادی ایجاد می‌شود. از طرفی فوتبال دیدن‌های شبانه هم مشکلات زیادی به دنبال دارد، یادتان باشد هیچ پسر بچه علاقه‌مند به فوتبالی حاضر نیست وسط بازی آرسنال ـ لیورپول برود بخوابد. پس شاید بهتر باشد در این موارد قوانین مشخصی در خانه داشته باشید. در عین حال دیدن برنامه‌هایی پرهیجان مثل برنامه نود در ساعات قبل از خواب می‌تواند به خواب رفتن را به تاخیر بیندازد.

انجام بازی‌های رایانه‌ای پرهیجان که بیشتر هم به صورت مسابقه‌ای برنامه‌ریزی شده‌اند، در ساعات پایانی روز و قبل از خواب می‌تواند به خواب رفتن فرزندتان را به تاخیر بیندازد. در مقابل انجام بازی‌های فکری که به شکل مسابقه نیستند، ساعتی قبل از خواب، می‌تواند به خوابیدن بهتر کمک کند.

اگر فرزندتان در روزهای ابتدایی مدرسه، اضطراب جدایی نشان داده و از دور شدن از شما ابراز ناراحتی می‌کند، ممکن است در زمان خواب هم مشکلاتی داشته باشد. در این شرایط بهتر است در طی روز با او زمان بیشتری را صرف بازی یا انجام فعالیتی مشترک کنید. در زمان خواب اگر ابراز ناراحتی می‌کند، به اتاقش بروید و برایش قصه تعریف کنید یا کتاب بخوانید. اما یادتان باشد اگر بخواهید او را به اتاقتان برده و بخوابانید، خودتان را در دردسر بدی انداخته‌اید. چرا که ترک این عادت انرژی زیادی از شما و فرزندتان خواهد گرفت.

● تنظیم برنامه روزانه

انجام فعالیت ورزشی سبک. البته انجام این فعالیت باید حداقل تا زمان خواب ۳ ساعت فاصله داشته باشد. در صورتی که این زمان کمتر باشد، انجام فعالیت بدنی باعث نشاط بیشتر شده و خوابیدن را به تعویق می‌اندازد!

حمام با آب گرم، در ساعاتی پایانی روز می‌تواند هم خستگی عضلات را کاهش دهد و هم امکان داشتن خوابی خوب را برای فرزندتان ایجاد کند.

خواب بعد از ظهر تعطیل، از ساعت ۳ بعدازظهر دیگر خواب روزانه را تعطیل کنید، اگر هم به دلیل خستگی زیاد، فرزندتان می‌خواهد بخوابد، محدودیت زمانی گذاشته و بعد از یک ساعت حتماً او را بیدار کنید تا خواب شب او به هم نخورد.