جوان سازی مغز در دوران سالمندی

بازی هایی که حافظه سالمندان را تقویت می کند

از دست‌رفتن حافظه و افزایش سن، رابطه‌ای مستقیم با هم دارند. براساس نتایج تحقیق‌های منتشرشده در نشریه پزشکی بریتانیا که به مدت ۱۰ سال طول کشید، مشخص شد بین سنین ۴۵ تا ۴۹ سالگی قدرت حافظه، استدلال و مهارت درک مطلب در افراد کاهش می‌یابد...

آزمایش‌های انجام‌گرفته شامل حافظه، دامنه لغت و درک مطلب دیداری و شنیداری بود. نتایج به دست‌آمده نشان می‌داد حافظه، قدرت استدلال و مهارت درک مطلب افراد بین سنین

۴۵ تا ۴۹ سالگی کاهش چشمگیری دارد (حدود ۶/۳ درصد) در حالی‌که تا پیش از این، توجه پژوهشگران به عارضه از دست دادن حافظه، معطوف به افراد ۶۰ سال به بالا بود. به این ترتیب، کاهش فعالیت مغزی روندی تدریجی دارد که در نتیجه این تحقیقات، در طول ۲ یا ۳ دهه نمایان می‌شود. به گفته دکتر سایمون ریدلی، مسوول واحد تحقیقات در بنیاد تحقیقات آلزایمر بریتانیا، تغییر شیوه زندگی در کم‌کردن ریسک آثار کاهش فعالیت‌های مغزی بسیار موثر است.

فراموش‌کردن پوشیدن جوراب در زمان ترک منزل، ناتوانی در نوشتن درست کلمات متداول یا در برخی موارد فراموش‌کردن نام خود در زمان معرفی در یک جمع، از جمله مهم‌ترین موارد فراموشکاری است. حدود نیمی از افراد بالای ۶۰ سال می‌گویند در یادآوری مسایل ساده مانند نام دیگران، نام میوه‌ها، رنگ‌ها و نوشتن کلمات ساده دچار مشکل هستند. این در حالی است که بیش از ۹۲ درصد از افراد بالای ۶۰ سال، تمرین‌های مختلفی را برای فعال نگه‌داشتن مغز و پیشگیری از زوال عقل به‌صورت مستمر انجام می‌دهند. محققان تاکید می‌کنند مغز یک عضله است که انجام تمرین‌های مناسب می‌تواند به تقویت و بهبود عملکرد آن کمک کند. با تقویت حافظه علاوه بر قوی شدن آن، میزان تمرکز و استدلال هم افزایش می‌یابد.

یکی از راه‌های مفید در تقویت حافظه، بازی است. بازی فقط مختص کودکان نیست. انواع خاصی از بازی‌ها که شامل بازی‌های مربوط به حافظه است برای سالمندان بسیار مفید و موثر است. مغز انسان به هیچ‌وجه از آموختن و حفظ و نگهداری اطلاعات جدید باز نخواهد ایستاد حتی مغز افراد سالخورده. در این بین سالمندانی که دچار ضربه مغزی، جنون یا دیگر آسیب‌های مغزی شده‌اند، می‌توانند با حفظ و نگهداری مغزشان، در برخی عملکردها و توانایی‌های شناختی و ادراکی بهبودی نسبی کسب کنند. در حقیقت مغز انسان توانایی بازسازی نواحی آسیب‌دیده ناشی از ضربه‌های مغزی یا جراحت‌های مغزی‌ای که بر اثر ضربه به وجود آمده را دارد. مغز انسان مانند سایر اندام‌های موجود در بدن، برای داشتن عملکرد مطلوب، نیاز به تمرین و دریافت موادمغذی، اکسیژن و خون دارد. رژیم‌های غذایی نیز اغلب در این امر نقش مهمی را ایفا می‌کنند اما در کنار این عوامل، بازی‌ها و فعالیت‌هایی که تفکر ادراکی، استدلال و مهارت حل مساله را در برمی‌گیرد برای عملکرد بهتر مغز موثر است پس فکرتان را ورزش دهید. با فعال نگاه‌ داشتن مغزتان، سلول‌های عصبی مغز را ترغیب می‌کنید تا ارتباط‌های جدید ایجاد کند. این مساله به جز بالابردن قدرت یادآوری، ظرفیت حافظه را هم بالا می‌برد و مانع ازدست‌رفتن آن می‌شود.

● تأثیر بازی‌های حافظه بر مغز

بازی‌های حافظه‌ای می‌تواند به حفظ بیشتر اطلاعات موجود در مغز و همچنین روند تسریع آن کمک کند. این نوع بازی‌ها باعث افزایش اطلاعات، تمرکز و توجه فرد می‌شود. معمولا با افزایش مشغله روزانه و بار مسوولیت‌ها بسیاری از افراد به‌تدریج علاقه خود را به بازی کردن از دست می‌دهند. همچنان که سن ما افزایش می‌یابد از انجام کارهای خود راضی و خرسند به نظر می‌آییم، اما بسیاری از ما هیچ فرصتی برای لذت بردن از باقی عمر و آینده نداریم و پیش از اینکه متوجه آن باشیم دوران کهولت و فراموشی (دوران سالمندی) فرا می‌رسد. بسیاری از سالمندان از ریاضیات حداکثر برای حساب کتاب بانکی خود بهره می‌گیرند، اما واقعا آخرین باری که پدر یا مادر شما وقت خود را صرف حل یک معادله ریاضی و فعالیت‌های این‌چنینی کرده باشند، چه زمانی بوده است؟

● بازی‌های مغزی و بازی‌های حافظه‌ای

در برخی موارد، شاید شما مجبور باشید پدر و مادر سالمند خود را متقاعد به انجام بازی کنید؛ بیشتر سالمندان تصور می‌کنند، بازی کاری بیهوده و فقط برای قشر کودک و نوجوان است اما باید آنها را برای انجام بازی‌ها و فعالیت‌هایی که مغز را درگیر می‌کند و همچنین باعث سلامت روانشان می‌شود، تشویق کنید. برنامه‌های آموزشی مفید برای مغز از حواس‌پرتی و افسردگی سالمندان جلوگیری می‌کند. اجازه دهید تا آنها هم بدانند حتی مغزهایی که وارد سن کهولت می‌شوند کاملا توانایی رشد و ایجاد ارتباط‌های عصبی جدید را دارند.

از بازی‌های جالب و جذابی که ممکن است، پدر و مادر سالمندتان از آن لذت ببرند، استفاده کنید؛ بازی‌های ساده‌ای مانند حل جدول، سودوکو، جدول کلمات متقاطع، بازی شطرنج یا مطالعه کردن یک کتاب با یکدیگر یا پرسیدن نام شهرها و پایتختشان. حتی می‌توانید ساعتی از روز را با سالمندان به یادآوری نام اطرافیان اختصاص دهید. گرچه شاید به ظاهر این نوع گفت‌وگو بازی نباشد، اما با این کار کمک می‌کنید تا پدر یا مادر سالمندتان مغز خود را به فکر وادارد تا نام دوستان و آشنایان را به خاطر بیاورد. یکی دیگر از ساده‌ترین بازی‌ها، بازی «بینگو» است. در این بازی، تعدادی عدد تصادفی انتخاب می‌شود و بازیکنان باید آن اعداد را در جدول‌های موجود پخش کنند و کسانی که بیشترین شباهت با جدول موردنظر را داشته باشند، برنده خواهند شد. به شما بازی‌هایی از قبیل «مونوپولی» را هم پیشنهاد می‌کنیم. موضوع بازی مونوپولی تلاش بازیکن‌ها برای به دست آوردن انحصاری خانه‌های خاص در زمین بازی است که علاوه بر جابجایی و حرکت دادن قطعه‌های بازی، ذهن را درگیر می‌کند. گرچه در انجام این بازی‌ها باید کمی حوصله به خرج بدهید اما فراموش نکنید علاوه بر اینکه با این کار به تقویت حافظه سالمند عزیزتان کمک می‌کنید، مغز خود را نیز ورزش می‌دهید.

بازی‌هایی مانند «اسکرابل» (تلاش همه برای ساختن کلمات و اصرار برای درست بودن آن) که نیازمند تبحر و آگاهی از لغات است، در تقویت حافظه و عملکرد آن در سالمندان مفید است البته بهتر است فقط به یک بازی یا یک گروه خاص از بازی‌ها محدود نشوید. برای اینکه ذهن خود را به انجام این تمرین‌ها عادت دهید، سعی کنید هر روز بازی‌های مختلفی را انجام دهید و سعی کنید این بازی‌ها جالب و جذاب جلوه داده شوند. فراموش نکنید بازی‌های انفرادی از جمله «ماهجونگ»، «سودوکو»، «جدول کلمات متقاطع» و «یافتن عبارات مخفی» «بازی جستجوی کلمات» فعالیت‌هایی هستند که در پیشرفت حافظه موثرند و ممکن است در بازیافت خاطرات بلندمدت فراموش شده نیز موثر باشند.

● بازی‌های مغزی و حافظه‌ای بدون محدودیت زمانی و مکانی

بازی‌های مغزی را می‌توان در هر مکانی انجام داد؛ منزل، مراکز سالمندان یا هنگامی که در حال رانندگی برای رساندن پدر و مادر خود به مطلب دکتر یا مهمانی هستید. مثلا هنگام رانندگی، با این بازی ذهن مادر خود را به چالش بکشید تا نام گل‌ها و دریاها را بگوید یا اگر در یک منطقه روستایی زندگی می‌کنید، از پدر خود نام پرنده‌هایی مانند شاهین، باز، اردک و مرغابی را بپرسید و از او بخواهید نام آنها را بگوید. همچنین ذهن پدر و مادرتان را برای پیدا کردن نام پایتخت‌ها و حتی یادبودهای ملی و پارک‌هایی که آنها قبلا از آن بازدید کرده‌اند به چالش بکشید.

اگر پدر یا مادرتان به کامپیوتر دسترسی دارند، بازی‌های آنلاین حافظه را به شما پیشنهاد می‌کنیم که هم رایگان در اختیار شما هستند و هم ساعت‌ها سرگرمی را به همراه خواهند داشت. این فعالیت‌ها فقط برای سالمندان مفید نیست، بلکه حس معاشرت‌پذیری، تعامل و احساس تعلق را در آنها تقویت و به کاهش احساس انزوا و افسردگی در آنها بسیار کمک می‌کند.

فراموش نکنید مغز انسان با ردوبدل کردن اطلاعات رشد می‌کند، اگر سعی نکنید مغز را در معرض اطلاعات به‌روز قرار دهید به‌مرور حالت فعال‌بودن خود را از دست می‌دهد و به صورت ایستا و رکود درمی‌آید. این جمله به این معنی نیست که مغز دچار مرگ می‌شود، بلکه به معنی این است که توان رشد و حفظ اطلاعات را نخواهد داشت.

ترجمه: شهلا زمانی

منبع: Lifestyle