كلوپ سیاسی

در جلسه ۲۳مرداد كمیسیون ماده ۱۰ احزاب وزارت كشور, انتخابات سومین شورای مركزی خانه احزاب ایران رامخدوش اعلام كرد كمیسیون ماده ۱۰ احزاب به ریاست معاون سیاسی وزیر كشور تشكیل می شود و ۲نماینده مجلس, یك نماینده از قوه قضاییه و یك نماینده از دادستانی در آن شركت دارند

خانه احزاب یكی از نهادهای جدیدالتاسیس است كه پس از دوم خرداد ۷۶ و در عصر سید محمد خاتمی شكل گرفت. این تشكل با هدف كاملا صنفی و برای سازماندهی فعالیت احزاب و به ویژه یارانه ای كه مجلس ششم برای رشد و گسترش فعالیت حزبی در كشور در لوایح بودجه گنجاند، تشكیل شد اما پس از مدتی درگیر مسائل سیاسی شد و به صحنه قدرت نمایی احزاب تبدیل شد. در آستانه انتخابات ریاست جمهوری شورای مركزی این خانه برگزار شد ولی پس از چند روز زمزمه های تقلب در این انتخابات مطرح شد و اكنون پس از گذشت سه ماه از آن انتخابات نتیجه آن مورد تایید كمیسیون ماده ۱۰ احزاب قرار نگرفته و این انتخابات ابطال شده است. از این رو ، مروری بر پیشینه، ساختار و فعالیت های اخیر خانه احزاب خواهیم داشت.

با پیروزی انقلاب اسلامی در ۲۲ بهمن سال ۵۷ هر چند جامعه ایران دچار تغییرات و دگرگونی های ماهوی فراوانی شد، اما باز هم می توان گفت كه هنوز هم شاهد نهادینه شدن فرهنگ تحزب و تشكیلات در فضای سیاسی جامعه نبوده ایم.در دهه اول انقلاب ابتدا جدال ها و نزاع های سیاسی میان طرفداران انقلاب و ضد انقلاب كه به درگیری های میلیتاریستی و اقدامات تروریستی از سوی منافقین انجامید و سپس «دفاع از تمامیت ارضی» و جنگ تحمیلی، فضای مناسب را جهت كار حزبی گرفته بود.با پایان جنگ تحمیلی و بازگشایی دوباره فضای سیاسی كشور، احزاب فضای مناسب تری جهت فعالیت پیدا كردند. بین سال ۶۹ تا ۷۱ اكثر احزاب كلیدی در جمهوری اسلامی ایران مجوز فعالیت گرفتند. مجمع روحانیون مبارز، حزب مؤتلفه اسلامی، سازمان مجاهدین انقلاب اسلامی، جامعه اسلامی مهندسین، انجمن اسلامی پزشكان و... از جمله این احزاب بودند. اما نقطه تحول در فعالیت احزاب سیاسی در جمهوری اسلامی ایران، «دوم خرداد ۷۶» بود. احزاب سیاسی كه در رقابت های انتخاباتی دوم خرداد ،۷۶ با همه توان به میدان آمده بودند، پس از دوم خرداد نیز می كوشیدند تا یا جایگاه گذشته شان را دوباره به دست آورند و یا جایگاه كنونی شان را تثبیت كنند. این رقابت سنگین سیاسی به اضافه گسترش كمی احزاب و تنوع دیدگاه ها و فعالیت آنها و از همه مهمتر فقدان مركزی جهت «هماهنگی و وحدت رویه» در مسائل كلان احزاب و امور صنفی آنان، سبب ساز تولد «خانه احزاب» ایران شد. خانه احزاب، در اساس نامه اش هدف خود را این گونه بیان می كند؛ «ارتقا و گسترش فرهنگ حزبی و اهتمام جهت تأمین فعالیت های سیاسی و نهادینه كردن آن در كشور.»

زمینه های تأسیس و ساختار خانه

پیرامون زمینه های تأسیس خانه احزاب دیدگاه واحدی وجود ندارد. مرتضی مبلغ معاون سیاسی وزیر كشور در گفتگویی می گوید:«فلسفه تشكیل خانه احزاب به سلسله جلساتی برمی گردد كه در سال ۱۳۷۶ با حضور تعدادی از مسئولان، نخبگان و صاحب نظران در وزارت كشور تشكیل شد.» (همشهری ۱/۴/۸۲) از نظر مرتضی مبلغ؛ نتیجه این جلسات، ارائه راهكارهایی جهت تعامل و همزیستی میان احزاب بود و نهایتاً سامان دهی سیاسی «خانه احزاب» بهترین راهكار ممكن جهت این تعامل بود.اما گروه دیگر كه اتفاقاً از دوستان معاون سیاسی وزیر كشور سابق هستند، نظر دیگری دارند. آنان تأسیس خانه احزاب را ناشی از «به هم خوردن توازن قدرت در ساختار سیاسی ایران در سال ۷۹ » می دانند. «پس از آن كه اكثریت مجلس ششم در اختیار جریان دوم خرداد قرار گرفت و اكثر روزنامه های این جناح توقیف شد، ضرورت گفتگو بین دو جناح اصلی حاكمیت بیش از پیش نمایان گشت. در این میان روزنامه بهار هم پیشنهادی مبنی بر گفتگوی میان احزاب ارائه داد. پس از طرح این پیشنهاد، مطالعات وزارت كشور جهت ساماندهی رقابت های سیاسی به تأسیس خانه احزاب انجامید.»(همشهری ۲۷/۵/۸۲) با این همه، مطابق ماده اول اساس نامه خانه احزاب، این نهاد به منظور ایجاد فضای سالم سیاسی در كشور و ارتقا و گسترش فرهنگ حزبی و فعالیت گروهی و تقویت روحیه تعاون و تفاهم میان احزاب و گروه های سیاسی تشكیل گردیده است.همچنین «خانه احزاب نهادی است مدنی، غیر دولتی و دارای شخصیت حقوقی مستقل كه با عضویت داوطلبانه نمایندگان احزاب و گروه های سیاسی پروانه دار تأسیس می شود.»تلاش در جهت ایجاد فضای سالم، تعمیق بینش سیاسی و ارتقاء فرهنگ حزبی و فعالیت گروهی در جامعه، از مهمترین اهداف و وظایف خانه احزاب تعریف شده است. همچنین مؤسسین خانه احزاب، دفاع از حقوق قانونی احزاب و گروه های سیاسی و تقویت بنیه مالی احزاب را از دیگر وظایف خانه احزاب دانسته اند.اما ماده هشتم از اساس نامه خانه احزاب ایران،«مجمع عمومی»، «شورای مركزی»، «هیأت رئیسه»،«بازرسان»و «كمیته ها» را اركان پنج گانه این ارگان می داند. مجمع عمومی به عنوان عالی ترین مرجع تصمیم گیری در خانه احزاب، متشكل از نمایندگان تام الاختیار احزاب و گروه های سیاسی است كه به صورت عادی و فوق العاده، تشكیل جلسه می دهد. وظیفه اصلی این مجمع، انتخاب اعضای شورای مركزی و بازرسان و تعیین خط مشی كلی این نهاد است.شورای مركزی خانه احزاب نیز از ۱۵ عضو اصلی و ۶ عضو علی البدل كه به مدت دو سال انتخاب می شوند، تشكیل می شود. مهمترین وظیفه این شورا، صرف نظر از انتخاب هیأت رئیسه، تهیه و تدوین سیاست ها و خط مشی كلی خانه احزاب و برنامه ریزی برای راهكار های اجرایی آن است.هیأت رئیسه نیز شامل رئیس، دو نایب رئیس و یك منشی و یك خزانه دار است. اجرای مصوبات شورای مركزی و نظارت بر حسن اجرای كمیته ها بر عهده هیأت رئیسه است.و در نهایت كمیته های هفتگانه كه عمدتا ریاست آنها بر عهده یكی از اعضای شورای مركزی است. عبارتند از: كمیته «اطلاع رسانی»،«نظارت بر انتخابات»،«مالی و پشتیبانی»،«روابط بین الملل»، «حقوقی و قضایی»،«داوری» و «تحقیقات و مطالعات.»

هشت بر هفت

سازماندهی تشكیلاتی خانه احزاب در تابستان ۷۹ شروع شد. در یكی از روزهای گرم تیرماه ،۷۹ معاونت سیاسی وزارت كشور، دعوت نامه هایی رسمی برای احزاب و گروه های سیاسی فرستاد و از آنان درخواست كرد تا نماینده ای تام الاختیار برای حضور در اولین مجمع عمومی خانه احزاب معرفی كنند و بدین ترتیب با قبول دعوت وزارت كشور ازسوی احزاب، اولین مجمع عمومی خانه احزاب با حضور هفتاد حزب و گروه سیاسی برگزار شد و در این مجمع اولین انتخابات شورای مركزی «خانه احزاب» برگزار شد.با توجه به فضای سیاسی سال ۷۹ به ویژه آغاز به كار مجلس ششم، نتیجه انتخابات ۱۵ نفره شورای مركزی هشت بر هفت به نفع جناح دوم خرداد بود.سید حسین موسوی تبریزی (انجمن محققین و مدرسین حوزه علمیه قم)، جمیله كدیور(انجمن روزنامه نگاران زن)، اعظم طالقانی(جمعیت زنان انقلاب اسلامی)، محمدرضا راه چمنی(حزب همبستگی)، یدا... طاهرنژاد(كارگزاران سازندگی)، مصطفی كواكبیان (همبستگی)، حسین كاشفی(مشاركت) و احمد حكیمی پور(اراده ملت) اعضای دوم خردادی شورای مركزی خانه احزاب در دور اول بودند و عباس شیبانی (انجمن اسلامی پزشكان)، سید محسن یحیوی(جامعه اسلامی مهندسین)، علی دارابی(جمعیت ایثارگران)، حسن غفوری فرد (جامعه اسلامی ورزشكاران)، اسدا... بادامچیان(مؤتلفه اسلامی)، سید مهدی نبی زاده(كانون اسلامی فارغ التحصیلان شبه قاره هند) و مهدی مظاهری (جامعه اسلامی دانشگاهیان) نیز اصول گرایانی بودند كه به عضویت شورای مركزی درآمدند.نتیجه این برتری عددی جناح دوم خرداد بر خانه احزاب، ریاست حجهٔ الاسلام سیدحسین موسوی تبریزی بر خانه احزاب بود. همچنین چهار كمیته «اطلاع رسانی» به ریاست جمیله كدیور، «حقوقی- قضایی» به ریاست مصطفی كواكبیان،«پشتیبانی و مالی» به ریاست حسین كاشفی و «نظارت» به ریاست احمد حكیمی پور در اختیار جناح دوم خرداد قرار گرفت.بسیاری انتظار داشتند با حضور افراد با سابقه سیاسی در اولین شورای مركزی خانه احزاب تشكیل «خانه احزاب»بتواند فتح بابی تازه و بدیع در عرصه سیاسی كشور باشد، اما پس از گذشت یك سال و نیم از فعالیت شورای مركزی در دوره اول و در بهار سال ۸۱ با رایزنی برخی از اعضای شورای مركزی مكانی از سوی وزارت كشور برای «خانه احزاب» در نظر گرفته شد و عملاً دیگر شورای مركزی فعالیت خاصی نداشت.

---