جنگ دُستور در عراق

امروز كمتر رسانه عمومی در جهان یافت می شود كه روزانه بخشی از اخبار و یا مطالب خود را به مسائل عراق اختصاص ندهد

بیشتر این اخبار و مطالب به تروریسم جاری در عراق اختصاص دارد كه از جانب دو گروه مشخص بر علیه دولت منتخب مردم عراق و ارگان های حكومتی آن مانند ارتش و پلیس نوپای عراق و نیروهای ائتلاف چندین كشور است كه در مارس ۲۰۰۳ در كمترین زمان پیش بینی شده رژیم ترور و اختناق ۳۵ ساله بعثی های حاكم بر این كشور را سرنگون كرده و ملت عراق به ویژه كردها و شیعیان را از شر این حكومت رهایی بخشیدند.این دو گروه كه پس از انتخابات ژانویه ۲۰۰۵ عراق و انتخاب ابراهیم الجعفری به عنوان نخست وزیر مورد حمایت ائتلاف شیعیان و كردهای عراق تحركات خود را افزایش داده اند عبارتند از:

۱- بقایای رژیم بعثی سابق عراق كه با اختفای زرادخانه بزرگی از سلاح ها و مهمات رژیم سرنگون شده عراق به جنگ پارتیزانی شهری با نیروهای رژیم جدید عراق و نیروهای ائتلاف به رهبری آمریكا دست زده اند و ظاهراً از بقایای سران رژیم بعثی عراق از جمله عزت ابراهیم الدوری مرد شماره دو و مقامات سران درجه دو این رژیم كه هنوز دستگیر نشده اند دستور ادامه جنگ و نحوه انتخاب اهداف برای حمله را دریافت می كنند.

۲- گروه دوم جنگجویان، افراد سازمان های تروریستی هستند كه داعیه دفاع از دین و كیان اسلامی را دارند و به رغم نام های متعددی چون انصار الاسلام، انصارالسنه، الجهاد، جیش السنه و... كه برای خود برگزیده اند همگی شاخك های سازمان تروریستی جهانی القاعده هستند كه رهبری آن را اسامه بن لادن شاهزاده سعودی تبار و یك پزشك مصری به نام ایمن الظواهری به عهده دارند و اگرچه فارغ التحصیل مدارس دینی نیستند و به قول علمای دین در مدارس نوین «علوم جدیده» را خوانده اند ولی هر دو از كسانی هستند كه آبشخور تفكرات آنها از آموزه هایی است كه دور از چشم دولت عربستان سعودی و شیخ بن باز مفتی این كشور در مساجد نجد و حجاز فرا گرفته و در حلقه درس علمای سلفی قرار می گیرند. این دو خارج از گروه مبلغان دینی هستند كه تحت عنوان «موتمر العالمی الاسلامی» در تمام جهان به ترویج دین به روایت علمای رسمی سعودی می پردازند. هرچند نوعاً فعالیت این دو گروه با هم تفاوت هایی دارد ولی اقدامات هر دو عمدتاً تروریستی است و قربانیان آنها افراد بی گناه و زنان و كودكان عراقی و یا افرادی هستند كه به دلیل بیكاری جهت استخدام به مراجع گزینش به عنوان پلیس یا كادر ارتش نوپای عراق مراجعه می كنند. ولی آنچه در اهداف هر دو مشترك است این است كه هر دو گروه دستور جنگ را از مراكز هدایت كننده داخل و خارج از عراق می گیرند و هر دو گروه دارای تشكیلات وسیع در خارج از عراق در جهان عرب و كشورهای اسلامی هستند. با توجه به اینكه حزب بعث یك حزب پان عربیست و در اكثر كشورهای عرب فعالیت علنی و غیرعلنی دارد و در سوریه یگانه حزب حاكم است و در یمن و تونس و موریتانی و اردن دارای تشكیلات وسیعی است نمی توانیم بگوییم گروه اول فعالیت خود را فقط از داخل عراق هدایت و سازماندهی می كند. داستان القاعده و اسامه بن لادن و امیر منصوب او زرقاوی نیز روشن است. آنها به این اقدامات دست می زنند تا به زعم خود بلاد «راقدین» را از وجود «كفار» و «اشغالگران» پاك كنند. آنچه در ماه های اخیر و بعد از انتخابات مورد توجه است این است كه هر اندازه اقدامات آنها فزونی یابد عملكرد آنها به ویژه در كشتار مردم بی گناه و به كار گرفتن ترفندهای تروریستی برای راه انداختن جنگ قومی و مذهبی بین كرد و عرب و شیعه و سنی بیشتر مورد تنفر مردم عراق قرار می گیرد. شاكله دولت ابراهیم الجعفری و وزیران كابینه او طوری است كه تاكنون نتوانسته است حداقل اعمال تروریستی آنان را در حدی كه در دوره نخست وزیر قبلی بود و با همكاری معاون امور امنیتی خود اقدام می كرد متوقف كند. به رغم اینكه این جنگ دستوری در عراق ادامه دارد و حالت گسترش یابنده هم پیدا كرده است و نمایندگان مجلس عراق دولت جدید را ناكارآمد معرفی می كنند، اما این جنگ این ویژگی خاص را دارد كه اعمال تروریستی این گروه محدود به مثلث سنی نشین موصل تكریت _ بغداد یعنی ایالات غرب و شمال غرب عراق است و هر از چندگاهی برای ابراز وجود در استان های مركزی و جنوبی عراق به منظور روشن كردن جنگ مذهبی حمله ای می كنند و گروهی از مردم بی گناه را در مسجدی و یا حسینیه ای به شهادت می رسانند تروریست ها گاهی در بعضی از شهرهای كردستان هم به عنوان یك اقلیم فدرال دست به اعمال تروریستی و كشتار مردم غیرنظامی و بی گناه می زنند. اما به رغم این اقدامات تروریستی كه از مسائل مهم و دغدغه های مردم است ولی با توجه به محدودبودن مناطق ناامن و عدم گسترش درگیری در مناطق و سكونت شیعیان و كردها كه روی هم رفته ۷۵ درصد جمعیت عراق (۲۰ درصد + ۵۵ درصد) را در برمی گیرد مردم به كنترل اوضاع و ایجاد آرامش در كشور خوش بین هستند و امكان دستگیری فرماندهان اصلی و دستوردهندگان جنگ و ترور وجود دارد.

• جنگ دُستور یا جنگ قانون اساسی

اما همزمان با جنگ دستوری شاخك های القاعده و بعثی ها علیه نیروهای دولتی و ائتلاف عملی این دو با هم و ادامه جنگ به صورت علنی، در عراق جنگی دیگر نیز در جریان است كه آن را جنگ دستور (دستور ضم دال در زبان عرب به معنی قانون اساسی است) می نامند. در این جنگ ترور و خونریزی و خسارات مادی بالفعل وجود ندارد و می توان آن را «جنگ سفید» نامید ولی ویژگی عمده این جنگ این است كه برخلاف جنگ دستوری القاعده و بعثی ها كه محدود به مناطق خاصی است جنگ دستور همه عراق را در برگرفته و بر نگرانی های مردم عراق اعم از كرد و عرب و تركمن و كلدانی و آشوری و شیعه و سنی، شبك و ایزدی و بالاخره مذهبی و سكولار افزوده است. اكنون برای هر شهروند عراقی از هر ملت و قوم و قبیله و یا هر مذهب و عقیده ای محقق شده است كه قانون اساسی عراق سرنوشت او را لااقل در یك دهه آینده مشخص می كند و اگر حقوق آنان امروز در این قانون در نظر گرفته نشود با توجه به تنوع قومی مردم عراق و اختلاف های ملی و دینی و مذهبی نباید انتظار داشته باشند بعداً حق آنها با وساطت و ریش سفیدی و یا دستور و فتوا محقق شود. از طرف دیگر برای مردم عراق محرز شده است هرچه می خواهند باید در این قانون مسجل و نهادینه شود و نباید به قول و قرارهای سیاسی و وعده و وعید احزاب و گروه ها دل بست كه در عرصه سیاست تخلف و پشت پا زدن به معاهدات و قرارها رواج دارد و مردم هم در محاورات، سیاست را بی پدر و مادر نامیده اند. به رغم اینكه همه مردم عراق در عرصه این جنگ دُستوری (جنگ تدوین قانون اساسی) ذینفع و دخیل هستند ولی در حال حاضر آرایش نیرو در میدان نبرد سه گروه عمده سرنوشت این مبارزه فكری و سیاسی سخت و پنهان را تعیین می كنند: كردها، سنی ها، شیعیان. چون هر سه گروه مزبور به حفظ حقوق اقلیت های تركمن و آشوری و كلدانی عراق تاكید می كنند ظاهراً حتی اگر در عرصه رقابت و چشم همچشمی هم باشد باید قبول كنیم حفظ حقوق این دو اقلیت تركمن ها و مسیحیان آشوری و كلدانی مفروض است و در این مورد نگرانی وجود ندارد. به ویژه اینكه نخستین رئیس دولت عرب منتخب اكثریت نمایندگان مجلس عراق قبل از سفر به كشورهای عربی هم نژاد و همجوار و كشور شیعه- هم مذهب- ایران راهی تركیه شد؛ سفری كه بعد از آن مواضع او نسبت به ائتلاف با كردها و حل مسئله كركوك كه ترك ها حساسیت خاصی نسبت به آن دارند تغییر كرد. او در این سفر اطمینان خاطر دولت تركیه را بر حفظ حقوق تركمانان كه عمدتاً مقیم شهر نفت خیز كركوك هستند جلب كرد.

---