چهارشنبه, ۱۹ اردیبهشت, ۱۴۰۳ / 8 May, 2024
مجله ویستا

تیشه بر ریشه طبیعت


تیشه بر ریشه طبیعت

بشر چه می كند مقصد و هدفش از زندگی چیست كه چنین بی محابا دست به كار تخریب شده است این موجود دوپا كه در روزگار مدرنیته توانسته اوج قدرتش را به نظاره بنشیند, قوی ترین و در عین حال ضعیف ترین موجود این كره خاكی است

قوی‌ترین‌ بخاطر قوه‌ تفكرش‌ و ضعیف‌ترین‌ به‌ علت‌ غریزه‌ ناهوشیار و حركت‌ خلاف‌ جهتش‌ در رودخانه‌ هستی‌! غریزه‌ و حس‌ آگاهی‌ از خطر در انسان‌ دیرتر از دیگر موجودات‌ ظهور می‌كند. به‌ هرحال‌ اوست‌ كه‌ رودرروی‌ حركت‌ تكاملی‌ طبیعت‌ گام‌ برداشته‌ و چنان‌ با این‌ طبیعت‌ چند میلیون‌ ساله‌ دست‌ و پنجه‌ نرم‌ می‌كند كه‌ گویی‌ به‌ ستیزش‌ آمده‌ است‌. با شروع‌ دوران‌ مدرنیته‌ و دستیابی‌ بشر به‌ تكنولوژی‌ و فناوری‌، روز به‌ روز عرصه‌ حضور انسان‌ در زمین‌ بسط‌ پیدا كرد و در پی‌ آن‌ بر جمعیتش‌ افزوده‌ شد. امروز دیگر تلفات‌ بیماری‌ها مانند گذشته‌ در كمین‌ انسانها ننشسته‌ است‌ و زندگی‌ بشر به‌ واسطه‌ پیشرفت‌های‌ انسانی‌ در امور بهداشتی‌ و صنایع‌ غذایی‌ ظاهری‌ قوام‌ یافته‌ به‌ خود گرفته‌ است‌. انسانها با پیشروی‌ به‌ سوی‌ زندگی‌ آسان‌ بر پایه‌ فكر حركت‌ كردند و در نتیجه‌ بسیاری‌ از شغل‌های‌ یدی‌ یا از بین‌ رفت‌ یا كمرنگ‌ شد. آدمی‌ با ساخت‌ ماشین‌های‌ گوناگون‌ بسیاری‌ از امورش‌ را سریع‌تر و راحت‌تر به‌ سامان‌ می‌رساند.

یكی‌ از این‌ ماشین‌های‌ دست‌ساز انسان‌ كه‌ این‌ روزها به‌ تولید انبوه‌ رسیده‌، صنعت‌ خودرو است‌.این‌ اختراع‌ جالب‌ و هیجان‌انگیز بشر با تنوع‌ و تیراژ زیاد تولید شد و جوامع‌ صنعتی‌ را به‌ سود درخور توجهی‌ رساند. اما همین‌ تولید جذاب‌ در زمانی‌ كمتر از یك‌ قرن‌ تیشه‌ محكمی‌ بر ریشه‌ بشر و طبیعت‌ فرود آورد. به‌ گونه‌یی‌ كه‌ می‌توان‌ گفت‌ این‌ سازه‌ بشری‌ تصویر نشستن‌ بر شاخه‌ و بریدن‌ بن‌ را تداعی‌ می‌كند.

كشورهای‌ توسعه‌ یافته‌یی‌ كه‌ زودتر از دیگران‌ دوران‌ گذار را طی‌ كرده‌ بودند خیلی‌ سریعتر به‌ نقایا این‌ صنعت‌ پی‌ برند. هنگامی‌ كه‌ در دهه‌ هفتاد نیویورك‌ آلوده‌ترین‌ شهر دنیا بود تهران‌ هنوز گرفتار مخمصه‌ توسعه‌ و مهاجرت‌ نشده‌ بود. دانشمندان‌ آن‌ روز سرانجام‌ به‌ این‌ نتیجه‌ رسیدند زمان‌ آن‌ است‌ كه‌ لحظه‌یی‌ تنفس‌ اعلام‌ كنند و به‌ عملكرد خود بیندیشند.

توقف‌ برای‌ زندگی‌

تحقیقات‌ وسیعی‌ انجام‌ شد و ساخت‌ نوع‌ دیگری‌ از اتومبیل‌ها و نحوه‌ استفاده‌ از آنها تحت‌ بررسی‌ قرار گرفت‌. اما امروز تهران‌ با تفاوتی‌ كوچك‌ در نحوه‌ زندگی‌ روزمره‌ خود با كشورهای‌ توسعه‌ یافته‌ تبدیل‌ به‌ آلوده‌ترین‌ شهر دنیا شده‌ است‌. مردم‌ كشورهای‌ صنعتی‌ هر روز برای‌ رفتن‌ به‌ محل‌ كار خود از وسایل‌ نقلیه‌ عمومی‌ و دوچرخه‌ استفاده‌ می‌كنند. خودروها در طول‌ هفته‌ در پاركینگ‌ها می‌مانند و تنها در روزهای‌ تعطیل‌ آخر هفته‌ در جاده‌ها مورد استفاده‌ قرار می‌گیرند. سوخت‌ CNG نیز تنها گزینه‌ ادامه‌ استفاده‌ از خودرو است‌. در نتیجه‌ هوا آلوده‌ نشده‌ و پاكیزه‌ می‌ماند.انسان‌ باید به‌ اصلاح‌ ساخته‌هایش‌ می‌پرداخت‌. CNGگاز طبیعی‌ متراكم‌ است‌ و به‌ عبارتی‌ دیگر می‌توان‌ گفت‌ مخلوطی‌ است‌ از هیدروكربن‌ها. ۸۰ تا ۹۲ درصد از این‌ گاز را متان‌ تشكیل‌ می‌دهد. این‌ ماده‌ همیشه‌ گازی‌ شكل‌ است‌. از این‌ رو این‌ گاز را در ایستگاه‌های‌ سوختگیری‌ ۲۵۰ بار تحت‌ فشار قرار می‌دهند. به‌ دلیل‌ همین‌ تراكم‌ است‌ كه‌ آن‌ را «Compressed Natural Gas» یا پجئ می‌نامند. اما بنزین‌ سوخت‌ خودروهای‌ بهینه‌ نشده‌ و به‌ شكل‌ مایع‌ است‌ و علاوه‌ بر سرب‌ حاوی‌ ذرات‌ معلق‌ بسیاری‌ است‌ كه‌ بطور سیال‌ در هوا حركت‌ می‌كنند و نزدیك‌ به‌ خاك‌ زمین‌ در ارتفاع‌ كم‌باقی‌ می‌مانند. در عین‌ حال‌ یكی‌ دیگر از ویژگی‌های‌ CNGكه‌ برای‌ سوخت‌ خودروهای‌ احتراقی‌ به‌ كار می‌رود این‌ است‌ كه‌ عدد اكتان‌ این‌ گاز بسیار بیشتر از عدد اكتان‌ حاصل‌ از احتراق‌ بنزین‌ است‌. در نتیجه‌ خودرو را از فرسودگی‌ زودرس‌ نجات‌ می‌دهد.

گاز، كم‌خطرتر

سرب‌ و بنزین‌ كه‌ قابلیت‌ ماندگاری‌ در اتمسفر را دارا هستند، به‌ زیست‌ كره‌ آسیب‌ جدی‌ می‌زنند. اما مولكول‌های‌ گاز متان‌ با هوا تركیب‌ شده‌ و براحتی‌ حذف‌ می‌شوند. از سوی‌ دیگر این‌ گاز بسیار ارزان‌تر از بنزین‌ و گازوییل‌ قابل‌ دسترسی‌ است‌. همچنین‌ این‌ گاز به‌ علت‌ احتراق‌ بدون‌ آلایندگی‌ طول‌ عمر قطعات‌ خودرو از جمله‌ شمع‌های‌ موتور را افزایش‌ داده‌ و تعویض‌ روغن‌ موتور را به‌ تعویق‌ می‌اندازد. بنابراین‌ براحتی‌ می‌توان‌ گفت‌ هزینه‌ استفاده‌ از خودروهایی‌ با سوخت‌CNGبسیار كمتر از خودروهای‌ بنزینی‌ و گازوییلی‌ است‌. در نتیجه‌ ترویج‌ استفاده‌ از این‌ نوع‌ خودروها نه‌ تنها گام‌ موثری‌ است‌ در جهت‌ آلودگی‌ كمتر بلكه‌ می‌تواند صرفه‌جویی‌ اقتصادی‌ مناسبی‌ نیز محسوب‌ شود. اما با تمام‌ این‌ اوصاف‌ تحقیقات‌ بر روی‌ خودروها هنوز متوقف‌ نشده‌ است‌، بطوری‌ كه‌ شركت‌ «بی‌ام‌و» موفق‌ به‌ تولید خودرویی‌ با ۱۴ سیلندر خورجینی‌ و سوخت‌ «CH۴» یا متان‌ شده‌ است‌. این‌ گاز در سطوح‌ و فضاهای‌ داغ‌ بسیار دیرتر از بنزین‌ مشتغل‌ می‌شود و در نتیجه‌ خطر كمتری‌ به‌ همراه‌ دارد. از سوی‌ دیگر هنگام‌ تصادفات‌ بنزین‌ و گازوییل‌ روی‌ سطح‌ زمین‌ باقی‌ می‌مانند و مشتعل‌ می‌شوند اما گاز متان‌ بسیار سبك‌ است‌ و بالا می‌رود در نتیجه‌ احتمال‌ احتراق‌

آن‌ به‌ حداقل‌ كاهش‌ می‌یابد.

از سوی‌ دیگر تركیبات‌ این‌ گاز بسرعت‌ با مولكولهای‌ هوا مخلوط‌ شده‌ و از بین‌ می‌روند در نتیجه‌ آلودگی‌ چندانی‌ به‌ همراه‌ ندارد.

بشر برای‌ ادامه‌ حیات‌ در سیاره‌ زمین‌ و امكان‌ زندگی‌ نسلهای‌ بعدی‌ خود، باید دست‌ به‌ اصلاحات‌ در اختراعات‌ و اندیشه‌ خود برای‌ پیشرفت‌ بزند. چرا كه‌ بسیاری‌ از آنچه‌ او تولید كرده‌ ضربه‌یی‌ جدی‌ است‌ بر ریشه‌ خویش‌. او بویژه‌ طی‌ دو قرن‌ اخیر بسیاری‌ از منابع‌ اولیه‌ تولید انرژی‌ را به‌ ورطه‌ نابودی‌ كشانده‌ است‌. حال‌ زمان‌ آن‌ رسیده‌ كه‌ كمی‌ دست‌ نگه‌داشته‌، بیندیشد و سپس‌ گام‌ بعدی‌ پیشرفت‌ و توسعه‌ را بردارد.