زندگی در وقت اضافه

یک هفته واقعا بیش از ۱۶۸ ساعت ندارد پس خلاقانه عمل کنید

به نظر می‌رسد همه پزشکان در یک جایگاه ایستاده‌اند: همیشه فهرست کارهایی را که باید انجام دهیم، طولی بیش از یک مایل دارد! اگر خوش‌شانس هم باشیم، وقتی هنگام شب تلوتلوخوران به سمت تخت‌خواب می‌رویم، ممکن است تعداد انگشت‌شماری از آنها را به یک سرانجام خوبی رسانده باشیم...

خیلی از ما نیز وقتی به کارهای انجام‌نشده خود فکر می‌کنیم، خواب از چشمانمان می‌پرد! به دلایلی هم در نیمه‌شب اندازه این‌کارها به نظرمان ۲ برابر می‌آید! بنابراین وقتی صبح بیدار می‌شویم، خواب‌آلوده‌ایم و باری از گناه بر دوشمان، تازه مجبوریم روز دیگری را آغاز کنیم تا کارهای آن روز هم پشت ‌کوهی از کارهای انجام نشده قبلی پنهان بمانند. این دور باطل هر روز تکرار می‌شود و ماه‌ها و سال‌ها می‌آیند و می‌روند و ما باز هم «اندر خم یک کوچه مانده‌ایم.»

نتیجه این روند چیزی نیست جز خستگی، به‌هم‌ریختگی و احساس از دست دادن کنترل زندگی که سودمندی و کیفیت کارمان را تحت‌الشعاع خود قرار می‌دهد، هم در زمینه حرفه‌ای و هم زندگی شخصی، اما واقعا برای شکستن این سیکل معیوب چه باید کرد؟

به نظر می‌رسد باید یاد بگیریم چگونه ما زمان را مدیریت کنیم، نه اینکه اجازه دهیم زمان ما را مدیریت کرده و به ما امر کند. کلید اصلی معما همین مساله به ظاهر ساده است.

● چه باید کرد؟

امروزه کتاب‌ها و منابع زیادی در دسترس‌ ما قرار دارند که می‌خواهند چگونگی مدیریت زمان را به ما بیاموزند، اما متاسفانه بسیاری از آنها تنها احساس گناه بیشتری به خوانندگانشان منتقل می‌کنند، زیرا کامل کردن همه کارهای پیشنهادشده، کاری است بس مشکل. ما باید یاد بگیریم که قدم‌های کوچک برداریم و کارهایی را انجام دهیم که احساس خوبی به ما بدهند، احساس موفق بودن و مفید بودن.

در واقع برای رسیدن به مدیریت بهینه زمان، باید:

۱) اهداف واقع‌بینانه داشته باشید،

۲) منظم باشید،

۳) بعضی از کارهای خود را به دیگران محول کنید،

۴) آرام باشید و خود را شارژ کنید

۵) از داشتن احساس گناه دست بردارید.

به یاد داشته باشید که دو مانع اصلی مدیریت زمان، یکی به تعویق انداختن کارها و دیگری کمال‌گرایی است. وقتی ما کارهای خود را که اغلب ناخوشایند ما نیز هستند، به تعویق می‌اندازیم، در واقع داریم اضطراب خودمان را افزایش می‌‌دهیم که آن نیز خود باعث عقب‌افتادن بیشتر کارها خواهد شد. از سوی دیگر، اگر ما برای کامل بودن هر عملی اصرار ورزیم، شانس خود را برای کامل کردن و به اتمام رساندن آن کم کرده‌ایم. در واقع «کامل بودن، دشمن خوب بودن» است. اگر ۸۰ درصد یک تلاش، به تولید ۹۵ درصد یک محصول بینجامد، آیا واقعا مهم است که ۵ درصد آخری را هم به دست آورید؟ آیا اصلا کسی از این موضوع مطلع خواهد شد؟ آیا اصلا این ۵ درصد باقی‌مانده بر پیامد نهایی عمل مورد نظر تاثیر خاصی خواهد گذاشت؟

● یک آزمون ساده

دستیابی به تعادل در زندگی روزانه و حرفه‌ای و زمانی که صرف فعالیت‌های مختلف می‌شود، هنر و مهارتی است که متاسفانه در کوریکولوم آموزشی پزشکان در دانشگاه‌ها، وجود خارجی ندارد.

آنها باید یاد بگیرند زمانی که در زندگی روزانه‌شان صرف می‌شود، باید به طور عادلانه و عاقلانه بین زندگی حرفه‌ای و خصوصی تقسیم شود. برای رسیدن به این تعادل، حداقل کار ممکن آن است که لااقل تشخیص دهید در حال حاضر وقت خود را چگونه خرج می‌کنید و به هر کاری، چقدر زمان اختصاص می‌دهید؟ سپس به ارزیابی آنها پرداخته و مشخص کنید بر اساس اولویت‌ها و ارزش‌های خود در زندگی، واقعا تقسیم وقت منصفانه‌ای دارید یا خیر؟ اگر حقیقتا خانواده برایتان ارزشمند است، آیا وقت کافی به آنها اختصاص می‌دهید؟ در این صورت است که می‌توانید تعیین کنید به چه تغییراتی در برنامه خود نیازمند هستید و چه کاری باید انجام دهید تا زندگی متعادلی داشته باشید.

تمرینی که در زیر می‌آید، به شما کمک خواهد کرد تشخیص دهید واقعا برای هر کاری چقدر وقت صرف می‌کنید و چگونه قادر خواهید بود آنها را در آینده نزدیک دوباره به صورت اصولی بچینید و به آنها نظم بدهید. بیایید از تعیین کل ساعاتی که در یک هفته برای هر یک از فعالیت‌هایی که در زیر فهرست می‌شوند، شروع کنیم. توجه داشته باشید که فعالیت‌های نگهداری و تعمیر به هر گونه فعالیتی اطلاق می‌شود که در زندگی شما لازم هستند، اما لزوما ارزش خاصی اضافه نمی‌کنند، مانند پرداخت قبوض، تعمیر منزل یا ماشین‌ سواری.

همان‌طور که فهرست پایین را پر می‌کنید، کل زمانی را که صرف هر یک از فعالیت‌ها می‌کنید، در نظر داشته باشید. به طور نمونه گروه کار یا شغل، باید شامل تمامی زمانی باشد که در ارتباط با کارتان صرف می‌کنید، مانند ویزیت بیماران در مطب، راندهای بیمارستانی، مشاوره، صحبت‌هایی که با بیماران پشت تلفن انجام می‌شود، انجام کارهای کمیته‌ای، کارهای کاغذی، خواندن مقالات پزشکی، انجام کارهای تحقیقاتی، آموزش به دانشجویان و...

پس حالا در جدول زیر و کنار هریک از گروه‌های فعالیتی، بنویسید که در حال حاضر چند ساعت در هفته صرف هریک از آنها می‌کنید:

▪ خواب

▪ تعمیرات و نگهداری

▪ فعالیت‌های شخصی

▪ فعالیت‌های مرتبط با همسر

▪ فعالیت‌های مرتبط با خانواده

▪ فعالیت‌های مرتبط با دوستان

▪ فعالیت‌های مرتبط با شغل یا حرفه

▪ فعالیت‌های اجتماعی

مطمئن شوید که جمع ساعت‌های بالا، ۱۶۸ شود، چون واقعا یک هفته بیش از ۱۶۸ ساعت ندارد!

در قدم بعدی، درصد زمانی را که در هر هفته برای هر فعالیت خاص صرف می‌کنید، محاسبه کنید. آنگاه درصد فعالیت‌های کنونی خود را در دایره شماره یک که فاصله هر دو خط آن نمایانگر ۱۰ درصد است، وارد کنید. بهتر است برای هر فعالیت رنگ جداگانه‌ای انتخاب کرده و آن محدوده را به همان رنگ درآورید. با این روش واضح‌تر می‌توانید دریابید که فعالیت‌های کنونی شما چه مقدار از زمان شما را به خود اختصاص داده‌اند. آیا شما از آنچه در این دایره می‌بینید، راضی هستید؟ آیا مطابق با ارزش‌های شما تقسیم شده‌اند؟

● تعهدات من به آینده

حالا وقت آن رسیده که فهرست فعالیت‌های بالا را دوباره مورد بازبینی قرار دهید و فکر کنید که به چه روشی مایل هستید زمان خود را در طول ۶ ماه تا ۲ سال آینده بین فعالیت‌های مختلف توزیع کنید؟ وقتی درصدهای جدید را تعیین کردید، آنها را در دایره شماره ۲ و با عنوان «تعهدات من به آینده» وارد کنید. این کار به شما کمک می‌کند تا تغییراتی را که در آینده مایل هستید در زندگی خود شاهد باشید، در این دایره ایجاد کنید. به یاد داشته باشید تنها ۱۶۸ ساعت در یک هفته وجود دارد. پس اگر شما برای یک فعالیت به زمان بیشتری نیاز دارید، باید از دیگر فعالیت‌تان قرض بگیرید. پس باید خلاقانه فکر کنید.

● قدم‌های اول را همین حالا بردارید

برای مدیریت موثر و کارآمد زمان، باید مجدانه و با ارزیابی صادقانه از ارزش‌ها و اولویت‌های شخصی خود عمل کنید. همچنین به یک تعهد و الزام دقیق به تغییرات اختصاصی داده شده و حمایت از طرف دوستان، همسر و دیگران نیاز دارید تا بتوانید خود را در مسیر درست نگاه دارید. حالا که شما تمرین را به پایان رسانده‌اید، حوزه‌ای از زندگی خود (مانند: شخصی، مرتبط با همسر، خانوادگی، دوستان، شغل یا جامعه) را انتخاب کنید که احساس می‌کنید آماد‌ه‌اید اولین تغییرات را از آن حوزه شروع کنید. اقدامی را شناسایی کنید که می‌توانید در طول ۷ روز‌ آینده به سمت تغییر آن قدم بردارید.

مثلا با خود عهد کنید ۳ بار در هفته، صبح‌ها و قبل از شروع به کار، ۲ مایل، سریع راه بروید. تصمیم بگیرید چه زمانی، برای شما بهترین موقع است که این امر را عملی‌کنید و آن را ممکن سازید. تصمیم جدید خود را با فردی در میان بگذارید که شما را مسوول نگه دارد و به شما یادآوری کنید که چه قولی به خود داده‌اید. از آنها بخواهید میزان پیشرفت شما را در طول یک یا دو هفته پایش کنند. اگر پس از گذشت چند هفته موفق عمل کردید، حوزه دیگری را انتخاب و اقدام موثری را برای تغییرات موردنظر خود اعمال کنید. به یاد داشته باشید که ایجاد تغییرات عمده در زندگی، به آهستگی امکان‌پذیر است و نباید منتظر یک تغییر عظیم در فرصت کوتاهی باشید. بنابراین پیشنهاد می‌شود پیشرفت خود را هر چند ماه یک بار مورد ارزیابی مجدد قرار دهید تا از تغییراتی که اتفاق افتاده، شادمان شوید. موفق باشید!

دکتر نیلوفر شایسته